Mavzu: Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmining tahlili Mundarija: Kirish I bob. Mahsulot ishlab chiqarish tizimi va funksiyasi, izokvantalar

Ishlab chiqarish tizimi xususiyatlari. Ishlab chiqarish tizimi boshqa
soha tizimlaridan bir qator xususiyatlari bilan ajraladi. Bularning ahamiyatlari:
- ishlab chiqarish tizimining maqsadga yo’naltirilganligi – zarur mahsulot
va xizmatlarni hosil qilish xususiyatlari;
- ishlab chiqarish tizimining ko’p tuzilmaviyligi – bir vaqtning o’zida tizimda o’zaro bog’liq ostki tizimlar mavjudligi, bu yerda tizimning har bir elementi bir vaqtda bir nechta ostki tizimlarda mavjud bo’lib uning talablariga asosan harakat qiladi;
- ishlab chiqarish tizimining ochiqligi – bunda faqatgina moddiy va quvvatlar olish emas, balki axborot almashinuvi mavjudligi;
- ishlab chiqarish tizimining xilma-xilligi – ixtisoslashish, yiriklashish, tizim va ostki tizimlarning alohida qismlarining mutanosibligi, ishlab chiqarish jarayoni aniqligi, mahsulot turlari, ishlab chiqarish seriyalari tushunchalari bilan xarakterlanadi.
- ishlab chiqarish tizimlarini loyihalash va takomillashtirish jarayonida, alohida xususiyatlarga ahamiyat beriladi, bular: Natijaviylik – aholiga va xalq xo’jaligi uchun zarur xizmatlar yoki mahsulotlar yetkazib berish xususiyati;
Mustahkamlik – tizimning ichki va tashqi muhitda barqarorligi. Tizim
barqarorligi, ichki tizim rezervlari, boshqaruv tizimi va boshqa ishlab chiqarish tizimlari bilan birlashish bilan ta`minlanadi;
Egiluvchanlik – tashqi muhit sharoitlari o’zgarishlariga ishlab
chiqarish tizimini moslashish imkoniyati;
Uzoq davomiyligi – ishlab chiqarish tizimining uzoq davr mobaynida
o’z natijaviyligini saqlab turish.
Korxona va uning texnik ishlab chiqaruvchi manbalari. Iqtisodiy nuqtai-nazaridan korxona to’liq yoki qisman iqtisodiy va xo’jalik yakkalikni, tashkiliy – ma’muriy mustaqillikni, texnik ishlab chiqarish, birligi sifatlariga ega bo’lgan xo’jalik strukturasini ifodalaydi. Texnik ishlab chiqarish birligi asosini bir butunlikni mujassam etuvchi o’zaro bog’langan va o’zaro to’ldirgan ishlab chiqarish komplekslari tashkil etadi.
Ular umumiy xom-ashyo, material va texnologik jarayonlar xizmatidan foydalanib tayyor mahsulot hosil qilish bilan xarakterlanadi. Korxonaning ma’muriy tashkil etish mustaqilligi munosabatlar va aloqalardan yopiq ma’muriy tashkiliy tizimni ifodalaydi. Buning markazida rahbar turadi. U korxona va xodimlar faoliyatining natijalari va mexanizmga yondoshib o’z huquqi chegarasida mustaqil qarorlar qabul qiladi.
Korxonaning moddiy asosini va undagi ishlab chiqarish jarayonlarini
uning texnik ishlab chiqarish manbalari tashkil etadi. U o’z ichiga mehnat predmetlariga – xom-ashyo, materiallar, komplektlashtirish buyumlariga bevosita ta`sir etuvchi aktiv elementlarni, shuningdek shu ta`sir etish jarayoniga sharoit yaratib beruvchi, ya`ni obhavo o’zgarishi, shamol, yogingarchiliklar, jihatlovchi passiv elementlarni oladi.
Texnik ishlab chiqarish manbasining asosiy elementlariga avvalo ishlab chiqarishga mo’ljallangan bino va jihozlar sexlar korpusi, trubalar, omborlar kiradi. Boshqa asosiy element bir qancha alohida mustaqil guruhlarni tashkil etuvchi turli mashina va jihozlar hisoblanadi. Yana texnik ishlab chiqarish manbaining ikki asosiy elementlari transport vositalari va har xil turdagi asboblar hisoblanadi. Boshqaruv qarorlarini, korxonani texnik ishlab chiqarish manbalari
holatini yaxshi bilgan holda qabul qilishi kerak.