Мавзу: Миллий иқтисодиёт ва уни тавсифловчи асосий кўрсаткичлар. Миллий бойлик. Режа

Р. Бар эса иқтисодий жиҳатдан миллат тушунчасига янада мураккаблироқ таъриф берган, яъни миллатнинг иқтисодий концепциясини беради;

• Р. Бар эса иқтисодий жиҳатдан миллат тушунчасига янада мураккаблироқ таъриф берган, яъни миллатнинг иқтисодий концепциясини беради;
• а) аввало бу ўз табиатига кўра, ўзининг келиб чиқишига кўра, ўз характерига кўра ва фаолият шароитларига кўра фарқланувчи фаолият маркази;
• б) миллат бу - кучлар марказидир, унинг таъсири географик ва қиёсий макон доирасидан келиб чиқади;
• в) миллат иқтисодий сиёсий ва маънавий сабабларга кўра имтиёз берувчи бирдамлик марказидир.

• Миллий иқтисодиётга таъсир этувчи омиллар икки гурухга бўлинади:
• ТАШҚИ
• ИЧКИ

ТАШҚИ ОМИЛЛАР

Ташқи демографик омилларга у ёки бу мамлакатнинг

• Ташқи демографик омилларга у ёки бу мамлакатнинг
• а) ишсизлик ҳавфини келтириб чиқарувчи ишчи кучи миграцияси оқимини ўзгариши ёки аксинча;
• б) мамлакатнинг тўлов баланси структурасини яхшилаш мисол бўла олади.

ИЧКИ ОМИЛЛАР

ЯММ - макроиқтисодий кўрсаткич

• ЯММ - халқ хўжалигининг моддий ҳамда ноишлаб чиқариш соҳалари бўйича иқтисодий фаолиятнинг якуний натижаларини тавсифловчи кўрсаткичдир. Бу кўрсаткич мамлакатда ишлаб чиқарилган маҳсулот ва кўрсатилган хизматларнинг ҳажмини туғри ва аниқ кўрсатиб беради.
• Ялпи миллий махсулот мамлакатда бир йил давомида ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ва кўрсатилган хизматларнинг бозор қийматидир. ЯММ да фақат якуний неъматлар ҳисобга олинади, оралиқ маҳсулотлар ва хизматлар эса эътиборга олинмайди.

Макроиқтисодий кўрсаткичлар

• Соф миллий маҳсулот ЯММдан амортизация харажатларини айириб ташлаш билан аниқланади:
• СММ=ЯММ — амортизация;
• МД = СММ — бевосита соликлар.
• ШД= МД — корпорациялар тақсимланмаган фойдаси — суғурта ажратмалари-корпорациялар даромадидан солиқлар + трансфертлар + дивидендлар;
• ШИД=ШД - солиқ, турлари (индивидуал). Номинал ЯММ - жорий йил баҳоларида улчанади. Реал ЯММ - базис йил баҳоларида ўлчанади.

• ЯММ уч хил усул билан ҳисобланади:
• қўшилган қиймат усулида;
• харажатлар усулида;
• даромадлар усулида.

• ЯММни харажатлар бўйича ҳисоблаш:
• Y=C+I+G+X
• Бунда: Y-товарларни сотиб олиш учун кетган харажатлар;
• С- шахсий истеъмол харажатлари;
• I-бизнеснинг инвестиция харажатлари;
• G-товар ва хизматларни давлат томонидан сотиб олиниши;
• Xn-соф экспорт. (экспорт-импорт)

• ЯММни даромадлар усул бўйича ҳисоблаш.
• Y=CCA+W+IN+R+IK+P
• Бунда: ССА-истеъмол қилинган капитал ҳажми;
• W-ёлланма ишчиларнинг иш ҳақи;
• It-бизнесга бевосита солиқлар;
• R-ижара тўлови;
• Ik-% ставкаси-хусусий бизнес бўйича, бундан давлат мустасно;
• Р-режалаштирилаётган-корпорациялар даромади