Mavzu: nafas olishning ahamiyati, bosqichlari

PREZIDENT TA`LIM MUASSASALARI AGENTLIGI TIZIMIDAGI ABU ALI IBN SINO NOMIDAGI IXTISOSLASHTIRILGAN MAKTAB

TOSHKENT-2022

8-SINF O`QUVCHILARI UCHUN BIOLOGIYA FANIDAN
“NAFAS OLISHNING AHAMIYATI, BOSQICHLARI” MAVZUSIDAGI DARS TAQDIMOTI
O`QITUVCHI: SH.M.RAMAZONOV

REJA:

• 1. Nafas olishning ahamiyati.
• 2. Nafas olish bosqichlari.
• 3. Nafas olish organlari.
• 4. Nafas olish organlarining asosiy vazifasi

Nafas olishning mohiyati. Nafas olish odamning tashqi muhitdan kislorod gazini yutib, karbonat angidrid chiqarishidan iborat. Kislorod ta’sirida hujayralardagi organik moddalar suv va karbonat angidridgacha parchalanib, ko‘p miqdorda energiya ajralib chiqadi. Suv va karbonat angidrid ayirish va nafas olish organlari orqali chiqarib yuboriladi. energiya esa organlarning ishlashi, hujayraning ko‘payishi va o'sishi uchun sarf bo‘ladi.
Nafas olish sistemasi havo o‘tkazuvchi yo‘llar (burun bo‘shlig‘i, halqum, hiqildoq, kekirdak. bronxlar) va gaz almashinuv organi - o‘pkadan iborat.
Nafas olishga umumiy ta`rif: Odam va har bir boshqa tirik organizm tashqi muhitdan kislorod qabul qilib, karbonat angidrid gazini chiqarib turishi nafas olish deb aytiladi.
Nafas olish 2 xil bosqichdan iborat:

• Tashqi nafas olish

2) Ichki nafas olish

Nafas olish jarayoni quyidagi qismlardan iborat:

• Tashqi muhit va o`pka alveolalari o`rtasida kislorod va karbonad angidrid almashinuvi (tashqi nafas olish)
• O`pka alveolalari va o`pkaning kapillyar qon tomirlari o`rtasida kislorod va karbonat angidrid almashinuvi (tashqi nafas olish)
• Qon va to`qimalar o`rtasida kislorod va karbonat angidrid almashinuvi (ichki nafas olish)

Kislorod ta`sirida hujayralardagi organik moddalar suv va karbonat angidridgacha parchalanadi hamda ko`p miqdorda energiya ajraladi. Suv va karbonat angidrid ayirish va nafas olish organlari orqali chiqarilib yuboriladi.
Nafas olish organlarining asosiy vazifasi - organizmdagi barcha to`qima va hujayralarni kislorod bilan ta`minlab turib, hujayra va to`qimalarda yig`ilib qolgan karbonat angidrid va boshqa inert gazlarni tashqi muhitga chiqarib yuborishdir.
Nafas olishning animatsion sxemasi
TOPSHIRIQLAR:

• Nafas olish organlarini boshqa organlar sistemasi bilan taqqoslang.
• Tashqi nafas olishni izohlab bering.

! Quyidagi rasmdan nafas olish bosqichlarini toping.
E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!!!