Mavzu: O’lchash xatoliklari

Yig‘indi noaniqlik – chegarasida o‘lchanayotgan kattalikka yetarli asos bilan qo‘shib yozilishi mumkin bo‘lgan qiymatlar taqsimotining katta qismi joylashgan o‘lchash natijasi atrofidagi oraliqni aniqlovchi kattalik.

• Yig‘indi noaniqlik – chegarasida o‘lchanayotgan kattalikka yetarli asos bilan qo‘shib yozilishi mumkin bo‘lgan qiymatlar taqsimotining katta qismi joylashgan o‘lchash natijasi atrofidagi oraliqni aniqlovchi kattalik.
• Qamrov koeffitsiyenti – to‘liq noaniqlikka erishish uchun yakuniy standart noaniqlikning ko‘paytiruvchisi sifatida foydalaniladigan son bilan ifodalangan koeffitsiyent.
• Kuzatib borish – belgilangan noaniqliklarga ega bo‘lgan solishtirishlarning ajralmas zanjiri vositasida muvofiq etalonlar, ko‘pincha milliy va xalqaro etalonlar bilan aloqa o‘rnatish imkoniyatidan iborat bo‘lgan o‘lchash natijalari yoki etalon qiymatlarining xossalari.
• Pretsizionlik – o‘lchash natijalrining muayyan sharoitlarda olingan mustaqil natijalarining bir-biriga yaqinligi.

Noaniqlik (o‘lchashlar noaniqligi) – bu o‘lchash natijalari va qiymatlari yoyilishini tavsiflanishi bilan bog‘liq bo‘lgan, ya’ni o‘lchanayotgan kattalik yetarli asoslash bilan yozish mumkin bo‘lgan ko‘rsatkich. “Noaniqlik” atamasi ta’rifidan u o‘lchash natijasiga muvofiq o‘lchovning miqdoriy aniqligi va o‘lchanadigan kattalik qiymati o‘lchash shartlarida aniqlangan qiymat intervali ichida turishiga ruxsat etilishi mumkin bo‘lgan ishonchlilik darajasini ifodalaydi. Boshqacha aytganda, noaniqlik o‘lchovning miqdoriy jihati bo‘lib, o‘lchanayotgan kattalikni va uni o‘tkazishda olingan yoki o‘lchash natijasini baholash qanchalik ishonchliligi bo‘lib hisoblanadi.

• Noaniqlik (o‘lchashlar noaniqligi) – bu o‘lchash natijalari va qiymatlari yoyilishini tavsiflanishi bilan bog‘liq bo‘lgan, ya’ni o‘lchanayotgan kattalik yetarli asoslash bilan yozish mumkin bo‘lgan ko‘rsatkich. “Noaniqlik” atamasi ta’rifidan u o‘lchash natijasiga muvofiq o‘lchovning miqdoriy aniqligi va o‘lchanadigan kattalik qiymati o‘lchash shartlarida aniqlangan qiymat intervali ichida turishiga ruxsat etilishi mumkin bo‘lgan ishonchlilik darajasini ifodalaydi. Boshqacha aytganda, noaniqlik o‘lchovning miqdoriy jihati bo‘lib, o‘lchanayotgan kattalikni va uni o‘tkazishda olingan yoki o‘lchash natijasini baholash qanchalik ishonchliligi bo‘lib hisoblanadi.