Mavzu: Osiyoning yangi sanoatlashgan mamlakatlari iqtisodiyotining umumiy tavsifi Reja

Syangan xo‘jaligi uning “savdo faktoriyasi” roli ta’sirida shakllangan. Bunga sabab

uning chuqur suvli bandargohlarga boyligi va umuman tabiiy resurslarning yo‘qligidir. Sanoati

chetdan keltiriladigan xom ashyo va yarim tayyor mahsulotlar asosida ishlaydi. Ishlab

chiqariladigan mahsulotlarning 4/5 qismidan ortig‘i eksport uchun mo‘ljallangan. Yalpi ichki

mahsulot (YAIM)ning asosiy qismi ulgurji va chakana savdo, eksport-import operatsiyalari,

transport, aloqa, moliya va sug‘urta, ko‘chmas mulk operatsiyalari, ijtimoiy va kommunal xizmat

ko‘rsatish sohalarida ishlab chiqariladi. Iqtisodiy faol aholining 63% ham sohalarga band. Qayta

ishlash va qurilish sohasida 28% iqtisodiy faol aholi band bo‘lib, YAIMning 23% ishlab

chiqariladi. Sanoatining yetakchi tarmoqlari-to‘qimachilik va tikuvchilik. Xorijiy

investitsiyalarning asosiy qismi ham ana shu tarmoqlarga sarflanadi. Shuningdek, soat, platmassa

buyumlar (asosan, o‘yinchoqlar) ishlab chiqariladi. Elektronika va elektrotexnika, poligrafiya

sanoatlari rivojlanmoqda. Qishloq xo‘jalikda turli sabzavot ekinlari ekiladi. Eksport uchun

gulchilik rivojlangan. Baliq ovlanadi. Syangan porti jahonda eng yirik portlardan, bajariladigan

operatsiyalar turi bo‘yicha Singapurdan keyingi o‘rinni egallaydi. Chetdan xalq iste’moli

buyumlari, jihozlar, mashina va mexanizmlar, elektrotexnika tovarlari keltiriladi. Eksportga

kiyim-kechak (33%, dunyoda 2-o‘rinda), zargarlik buyumlari va o‘yinchoqlar (11%, dunyoda 3-

o‘rinda), elektrotexnika va optika tovarlari, soatlar, orgtexnika va h.k. chiqariladi. Turizm

rivojlangan, yiliga 6 mln sayyoh kelib-ketadi. Syangandan 8 ta oliy o‘quv yurti bor.

Syangan-yirik xalqaro moliyaviy markaz. Dunyodagi 100 ta yetakchi banklarning 83 tasi

bu yerda o‘z operatsiyalarini bajaradi. Syangan bozorida o‘tkaziladigan operatsiyalar hajmi

bo‘yich Osiyoda Singapur va Tokiodan keyin 3-o‘rinda. Syangan Jahon savdo tashkiloti va

boshqa xalqaro tashkilotlarga a’zo.

---

T A Y V A N

Rasmi nomi-Tayvan Respublikasi (Xitoy Respublikasi). Poytaxti-Taybey. Hududi-36002

km

2

. Aholisi-22603000 kishi (2003). Davlat tili – xitoy (mandarin). Dini-buddaviylik (45%),

konfusiylik va daosiylik (33%) uyg‘unlashgan dinga e’tiqod qiladi. Pul birligi-Yangi Tayvan

dollari.