34
3. O’zbekistonda parlamentni shakllantirish va demokratlashtirishda
siyosiy partiyalarning o’rni
Mamlakatimiz mustaqilligining o’tgan yillari mobaynida juda ulkan
ishlar amalga oshirilganini alohida ta’kidlash lozim. Davlat va jamiyatning
barcha jabhalarida o’zgarishlar sodir bo’ldi. Milliy davlatchilikning
“o’zbek modeli”ga asoslangan yangi andozasi vujudga keldi.
Mamlakatimizda demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va fuqarolik
jamiyatini rivojlantirish jarayonida siyosiy partiyalarning o’rni
beqiyosligini ta’kidlash o’rinlidir. Respublikamizda olib borilayotgan keng
ko’lamli islohotlar siyosiy partiyalar oldiga yangidan-yangi talablarni
qo’ymoqda.Bu talablarni bajarish esa siyosiy partiyalarga katta mas’uliyat
yuklaydi. Ushbu mas’uliyatni
his etib, o’z oldiga qo’ygan maqsadlarni
bajara olayotgan partiyalar ijtimoiy-siyosiy hayotda faoliyatini yana
davom ettirayotgan bo’lsa, ayrimlariga ushbu mas’uliyat yuki og’irlik qilib
qolgani ham sir emas.
Ma’lumki, o’z oldiga huquqiy davlat, fuqarolik jamiyatini qaror
toptirishni maqsad qilib qo’ygan har bir mamlakat
siyosiy partiyalarga
ehtiyoj sezadi. Fuqarolik jamiyatida siyosiy partiyalar jamiyat va davlatni
bog’lovchi demokratik institut vazifasini bajaradi. O’zbekiston
Respublikasining Konstitutsiyasi 60-moddasida “Siyosiy partiyalar turli
tabaqa va guruhlarning siyosiy irodasini ifodalaydilar va o’zlarining
demokratik yo’l bilan saylab qo’yilgan vakillari orqali davlat hokimiyatini
tuzishda ishtirok etadilar”,
5
- deb qayd etilgan. Ma’lumki, hozirgi kunda
har bir siyosiy partiya amaldagi qonunlarga binoan saylov jarayonida
Prezidentlikka, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va mahalliy kengashlar
deputatligiga
o’z
nomzodlarini
ko’rsatib,
davlat
hokimiyatini
5
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. –T.: “O’zbekiston”, 2009. 12-b.
35
shakllantirishda ishtirok etmoqda. Hozirda
mamlakatimiz fuqarolari
siyosiy partiyalar orqali nafaqat davlat hokimiyatini shakllantirishda,
hattoki.ular faoliyatini nazorat qilishda ham ishtirok etadi. Shunday ekan
jamiyatda siyosiy partiyalarning mavjudligi obyektiv zarurat tufayli
yuzaga kelishi tabiiy.Zotan, fuqarolik jamiyatini rivojlantirishda aynan
siyosiy partiyalar muhim rol o’ynaydi.Yurtboshimiz ta’kidlaganlaridek:
“Bunday tashkilotlarning obro’si oshib,
mustahkamlanib borgani sari
fuqarolik jamiyati institutlarining davlat va hokimiyat tuzilmalari faoliyati
ustidan ta’sirchan jamoatchilik nazoratini amalga oshirishdagi roli
jamiyatimizda tobora ortib bormoqda. Bugungi kunda jamoatchilik va
fuqarolik nazorati instituti jamiyatning davlat bilan o’zaro samarali
aloqasini ta’minlash, odamlarning kayfiyatini,
mamlakatda kechayotgan
o’zgarishlarga munosabatini aniqlashning muhim vositalaridan biriga
aylanmoqda”.
6
O’z-o’zidan tushunarliki, mamlakatda bir necha partiyalarning
mavjudligi ko’ppartiyaviylik tizimini yuzaga keltiradi. Z. Islomov
ta’kidlaganidek: “jamiyatda faoliyat olib borayotgan turli ijtimoiy-siyosiy
guruhlar
manfaatlari, maqsadlari, ehtiyojlari va niyatlari aynan
ko’ppartiyaviylik... Ko’ppartiyaviylikning biron-bir partiya yoki guruh
tomonidan siyosiy hokimiyatning monopoliya qilib olinishiga to’sqinlik
qilish
funksiyasini
ham unutmaslik darkor”.
7
Haqiqatdan
ham,
ko’ppartiyaviylik tizimini totalitar davlatlar o’zi uchun yot deb bilsa,
demokratik yo’lni tanlab olgan mamlakatlar
uchun u muhim tarkibiy
qismhisoblanadi.O’z oldiga demokratik tartiblarni amalga oshirishni,
huquqiy davlat fuqarolik jamiyatini qaror toptirishni maqsad qilib olgan
6
Karimov I.A
.
Mamlakatimizda demokratik isohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish
konsepsiyasi. – T.: “O’zbekiston”, 2010. 42-43-b.
7
Islomov Z.M. O’zbekiston modernizatsiyalash va demokratik taraqqiyot sari. – T.: “O’zbekiston”, 2005. 130–131-b.
36
har bir xalq mamlakatda bir necha partiyalar faoliyat olib borishidan
manfaatdor.Chunki yuqorida ta’kidlaganimizdek,
mamlakatda bir necha
siyosiy partiyalarning faoliyat yuritishi natijasida jamiyatda turli ijtimoiy-
siyosiy guruhlar manfaatlari.maqsadlari va ehtiyojlari ifoda etiladi.
Prezident Islom Karimov uqtirganidek: “...Mamlakatimiz siyosiy hayotida
haqiqiy ma’nodagi ko’ppartiyaviylik muhiti qaror topishi darkor. Har bir
Do'stlaringiz bilan baham: