Mavzu: Qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat iqtisodiyoti salohiyatidan samarali foydalanish muammolarini hal etish yo‘nalishlari Mundarija

II. Qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat iqtisodiyoti salohiyatidan samarali foydalanish muammolari va ularning yechimlari
2.1. O‘zbekistondа oziq-ovqаt sаnoаti mаhsulotlаrini ishlаb chiqаrish tendensiyalari va muammolari
Mamlakatda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash masalasi ijti-moiyiqtisodiy vaziyat, tabiiy-iqtisodiy salohiyat, davlat va alohida xudular aholisining to‘lov qobiliyati, milliy bozorning importga qaramlik darajasi, qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi va yer resurlaridan oqilona foydalanish, agrosanoat majmuasining rivojlanishi kabi bevosita ta’sir etuvchi omillarga uzviy bog‘liq. Mana shu jihatdan, oziq-ovqat xavfsizligini mamlakatda ta’minlash iqtisodiy siyosatdagi muhim va dolzarb strategik ahamiyatga ega. Chunki mazkur masalaning muhimligi iqtisodiy va ijtimoiy barqarorlik va davlat mustaqilligining asosiy shartlaridan biridir. Bu borda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoev ta’kidlab o‘tganlaridek, “…qishloq xo‘jaligi sohasini boshqarish tizimini isloh qilish, yer va suv resurslaridan oqilona foydalanish borasidagi ilg‘or texnologiyalarni joriy etish, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash eng muhim vazifamizdir”². Oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash bir tomondan, agrosanoat ishlab chiqarishini intensivlashtirish, ikkinchi tomondan, ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligi va aholi daromadlarini oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan makroiqtisodiy muammolardan biri hisoblanadi. Shuning uchun muammolar yechimini ishlab chiqishda bozor mexanizmlari bilan birgalikda davlat nazoratini ham e’tiborga olish zarur. Shu nuqtai nazardan, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash tizimini shakllantirish-ning usul va uslubiyotini va turli ierarxik darajalarda ta’sir etuvchi omillarni tahlil qilish, milliy va mintaqaviy jihatdan baholash mezonlarini ishlab chiqish bugungi kunning muhim vazifasidir.
Mamlakatda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash va uning aniq dasturamal mexanizmlarini ishlab chiqish muhim va global ahamiyatga molik masalalar sirasiga kiradi.
Shuni ta’kidlash lozimki, mamlakatdagi asosiy tarmoqlardan sanalgan qishloq xo‘jaligini rivojlantirmasdan bunga erishib bo‘lmaydi. Tarmoq va sohaning rivojlanishi, eng avvalo, davlat tomonidan shu sohani qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha bajarilayotgan dasturlardan va amalga oshirilayotgan islohotlar natijasigina uning darajasini belgilab beradi. Bu ko‘pgina mamlakatlar tajribasidan ayon bo‘lgan real haqiqatdir³. Zamonaviy iqtisodiyotni shakllantirish va mamlakatimizda qishloq xo‘jaligini ta’minlash bo‘yicha qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, aholini oziq-ovqat iste’moli bilan ta’minlash bo‘yicha olib borilgan sa’y harakatlar natijasida AQShning izlanishlar markazi o‘tkazgan tadqiqotga ko‘ra, O‘zbekiston oziq-ovqat xavfsizligi reytingida dunyoda 64-o‘rinni egalladi⁴. Hozirgi davrda respublika oziq-ovqat sanoati «O‘zbekoziqovqatxolding» xolding kompaniyasi (tarmoq yalpi mahsulotidagi ulushi 33,4%) “O‘zdonmahsulot”(14,5%) va “O‘zvinosanoat-xolding”(8,9%) kompaniyalari hamda xususiy korxonalar va boshqa xo‘jalik yuritish sub’ektlari (43,2 %) faoliyat yuritmoqda(qarang: 1-rasm).

1.