Mavzu: Qoʻzgʻqluvchan Toʻqimalarda Bioelektrik Xodisala

Mavzu:Qoʻzgʻqluvchan Toʻqimalarda Bioelektrik Xodisala

Reja:

1)Qoʻzgʻaluvchan toʻqimalarni oʻrganishning qisqacha tarixi

2)Qoʻzgʼaluvchan toʻqimalarda bio elektrik xodisalar yuzaga kelishi

3)Qoʻzgʻalish

4)Taʼsirlanish

5)Qoʻzgʻalish qonuniyatlarini tibbiyotdagi ahamyati

QO’ZG’ALUVCHANLIK

Ba’zi hujayra va to ‘qimalar (asab, mushak, bez to‘qimalari) turli

ta’sirotlarga tez reaksiya ko‘rsatishga maxsus moslashgan. Bunday hujayra

va to ‘qimalar qo‘zg ‘aluvchan deb ataladi, ularning ta’sirotga qo‘zg‘alish

bilan javob qaytarish qobiliyati esa qo’zg’aluvchanlik deb yuritiladi.

Ta’sirlovchining qo‘zg ‘alishiga sabab boladigan minimal kuchi

qo‘zg‘aluvchanlik olchovi bo’lib xizmat qiladi. Ta’sirotning shu minimal

kuchi ta’surot bo‘sag‘asi deb ataladi. Reaksiyalarni yuzaga chiqarish uchun

zarur tasirotning minimal kuchi qancha katta bo’lsa ya’ni ta’sirot

bo‘sag‘asi qancha yuqori bo’lsa qo‘zg ‘aluvchanlik o ‘shancha tezroq paydo

Bo’ladi va aksincha ta’sirot bo‘sag‘asi qancha past bo’lsa

qo‘zg‘aluvchanlik o‘shancha kechroq paydo boiadi.

Qo’zg’alish

Qo‘z g‘aluvchan hujayralar uchun ta’sirlovchilarning ta’siriga o’ziga xos

javob beradigan qobiliyati bor ularda maxsus fiziologik jarayon -

qo‘zg‘alish ro‘y beradi.

Qo‘zg‘alish fizikaviy va kimyoviy jarayonlar va funksional o‘zgarishlar

yigindisida namoyon boladigan murakkab tolqinsimon biologik

reaksiyadir. Qo‘zg‘alish jarayonida hujayra membranasining bioelektrik

jarayonlari o ‘zgaradi hujayra fiziolgik tinchlik holatidan shu hujayraga xos

fiziologik faol holatiga o ‘tadi: mushak qisqaradi, bez hujayrasi sekret

chiqaradi, asab impulslari paydo boiadi.

Qo‘z g‘aluvchan hujaylarda uning sitoplazmasi bilan tashqi muhit

o‘rtasida ya’ni hujayra yuzasidagi membrananing ikkala tomonida

biopoteosiallari doim farq qiladi. Hujayra membranasi shu tariqa

qutblangan (polarizatsiyalangan)-ichki yuzasi tashqi yuzasiga nisbatan

manfiy zaryadli. Shu potensiallar farqini membrana potensiali deb atashadi.

Bu farq bir necha o‘n millivoltga mos keladi.

Har qanday organizm va uning barcha hujayralari ta’sirlanuvchan

buiadi, ya’ni tashqi muhit ta’sir etganda yoki holati buzilganda o ‘z

strukturasini o ‘zgartirish, aktiv faoliyat ko‘rsatish, bu faoliyatni kuchaytirish

yoki susaytirish bilan javob beradi. Turli ta’sirlarga javoban organizm va

hujayralari strukturasining o ‘zgarishini biologik reaksiyalar, ularni vujudga

keltiradigan va yuzaga chiqaradigan ta!sirlarni esa ta’sirlovchi yoki

stimullar deb yuritishadi