Mavzu: Stinsilyacion schyotchiklar bilan radioaktivlikti o'lchash. Tayyorlagan: Bekmuratov Asan



Download 273,84 Kb.
Sana06.07.2022
Hajmi273,84 Kb.
#748916
Bog'liq
Asan 4

Mavzu: Stinsilyacion schyotchiklar bilan radioaktivlikti o'lchash.

Tayyorlagan: Bekmuratov Asan

Qabul qilgan: Sobirov Sardor

Reja:

  • Radioaktiv nurlarni qayd qilish usullari.
  • Radioaktivlik dozimetriyasi
  • Radioaktiv moddalar toksikologiyasi.

Radioaktiv nurlarni qayd qilish usullari

  • Atom yadrolarini va yadrodagi ichki jarayonlarni o‟rganishda juda ham
  • kichik zarrachalar (elektronlar, protonlar.
  •  -zarrachalar va hokazolar) bilan ish
  • ko‟rishga to‟g‟ri keladi. Bu mikrozarrachalarni kuzatish va qayd qilish uchun
  • yadro fizikasida asosan quyidagi asboblar va usullardan foydalanadi: ionizasion
  • hisoblagich, ssintillyasiya hisoblagich, Vilson kamerasi, pufakli kamera, qalin
  • qatlamli fotografiya emulsiyasi va boshqalar.

Vilson kamerasini 1912 yilda ingliz fizigi Vilson ixtiro qilgan. Bu kamera

  • Vilson kamerasini 1912 yilda ingliz fizigi Vilson ixtiro qilgan. Bu kamera
  • ishi havoda uchib o‟tayotgan mikrozarracha hosil qiladigan ionlarning o‟ta
  • to‟yingan bug‟ uchun kondensasiyalanish markazlari bo‟lib qolishiga
  • asoslangan. Vilson kamerasini tuzilishi 10.3-rasmda keltirilgan.

Radioaktivlik dozimetriyasi

  • O‟lchov birligi Grey (Gr) – u 1 kg massali nurlangan moddaga 1J ionlovchi
  • nurlanish energiyasi berilishiga teng bo‟lgan nurlanish dozasiga tengdir.
  • Nurlanish dozasi quvvati sekundiga Greylarda (Gr/s) ifodalanadi.
  • Nurlanish dozasining tizimdan tashqari birligi rad. (Radiation Absorbed Dase
  • so‟zlarining bosh harflari) 1 rad=10-2Gr. Quvvatining birligi (rad/s) larda
  • ifodalanadi.

Foton nurlanishi ta‟sirini baholash uchun ekspozision doza tushunchasi

  • Foton nurlanishi ta‟sirini baholash uchun ekspozision doza tushunchasi
  • kiritilgan. Amalda jism yutgan dozani nurlanishning uni o‟rab turgan havoga
  • ionlovchi ta‟siri bo‟yicha baholanadi. Ekspozision doza X fotonlar ma‟lum
  • hajmdagi havoda hosil qilgan bir xil ishorali barcha ionlar zaryadi yig‟indisi dQ
  • ning ushbu hajmli havo massasi dm ga nisbatiga aytiladi.

Radioaktiv moddalar toksikologiyasi

  • Toksikologiya turli abiotik faktorlarning tirik organizmga ta‟sirini
  • o‟rganadi. Radiotoksikologiyada radioaktiv moddalarning zararli ta‟sirlari
  • o‟rganiladi. Radionuklidlarning zararligi (toksikligi) quyidagi faktorlar bilan
  • bog‟liq:
  • nurlanish turi va energiyasi, yarim yemirilish davri;
  • radionuklidlar organizmga qaysi moddalar tarkibida tushishi;
  • organlar va to‟qimalar bo‟yicha taqsimlanish turi;
  • organizmdan chiqarilish tezligi.
  • Ayrim radioaktiv moddalar toksikologiyasi bilan tanishaylik.
  • Tritiy (T
  • 3
  • ) vodorodning izotopi bo‟lib, tabiatda kam miqdorda uchraydi.
  • Tritiy-rangsiz gaz , 18,5 keV energiyali
  •   nurlarni chiqaradi. Uning yarim
  • yemirilish davri 12,26 yil. Tritiy atmosferaning yuqori qatlamlarida quyidagi
  • uchta jarayon tufayli hosil bo‟ladi:

Turli hayvonlarda HTO bilan zararlanishining boshlang‟ich davrida

  • Turli hayvonlarda HTO bilan zararlanishining boshlang‟ich davrida
  • holsizlik, adinamiya, ovqat yemaslik kuzatiladi. O‟tkir dozali nurlanishda 5-7
  • kunda gemorragik sindrom aniqlanadi. Qon quyuqlanish vaqti uzayadi, teri
  • tomirlari o‟tkazuvchanligi oshadi, axlat va siydikda qon paydo bo‟ladi. Qon
  • morfologik tarkibida gemoglobin, leykosit, eritrosit, trombositlar miqdori
  • kamayadi. Zararlanishning o‟tkir bosqichida qon hosil bo‟lishi keskin kamayadi.
  • Hayvonlarning jigari funksiyasi o‟zgaradi. Tritiyning nisbatan katta biologik
  • faolligi uning to‟qimalar hajmining birligida rentgen va
  •   nurlarga qaraganda
  • 10-30 marta kattaroq ionlashish zichligini hosil qilishi bilan bog‟liq. Bundan
  • tashqari tritiy parchalanishida
  • 2
  • 3He
  • hosil bo‟ladi, bu izotop DNK dagi vodorod
  • bog‟larni uzishi mumkin. Natijada genetik effektlar paydo bo‟ladi

Xulosa

  • Radioaktiv nurlarning tirik organizmga ta‟siri turlichadir. Normadan ortiqcha
  • ta‟sirlar organizm to‟qimalarini buzadi. Shuning uchun ekspozision doza va
  • nurlanish dozasi degan tushunchalar kiritilgan. Radiasiyadan himoyalanish ham
  • muhim ahamiyatga ega. Yadro tuzilishi haqidagi ta‟limot yaqindagina o‟z
  • rivojini topdi. Lekin shunga qaramasdan hozirgi vaqtda yadroda bo‟layotgan
  • jarayonlardan amalda keng foydalanilmoqda.

Foydalanilgan adabiyotlar

  • E. Ismailov. Biofizika.
  • E. Ismailov. N. Mamatqulov. G'. Xodjaev. N. Norboyev. Biofizika va Radiobiologiya.

Download 273,84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish