Mavzu: Surxondaryo viloyatidagi zaharli ilonlarning tarqalishi

MAVZU: SURXONDARYO SHAROITIDA ZAHARLI ILONLARNING TARKIBI VA TURLARI
Reja:
I.Kirish
1.1.Ilonlarning ichki va tashqi tuzilishi.
II.Asosiy qism
2.1.O’zbekistonda tarqalgan zaharli ilonlar.
2.2.Surxondaryodagi zaharli ilonlar.
2.3.Zaharli ilonlardan zahar olish va zaharning ahamiyati.
III.Xulosa
IV.Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Kirish
Mavzuning dolzarbligi.O’zbekistonda ilonlarning bir qancha turlari tarqalgan.Ilonlarning xususiyatlari yashab turgan joyiga qarab moslashadi.Ilonlar turli hududlarda: tog’larda,cho’llardajarliklar,to’qay, adirlarda hatto xonadonlarda yashaydi.Suvda yashovchi ilonlar zaharsiz bo’lishi bilan birga bir qancha foydali xususiyatga ega.O’zbekistonning Surxondaryo viloyatida ham ilonlarning bir qancha turlari tarqalgan.’’Surxondaryoning hayvonot dunyosi’’ deb nomlangan Sh.Xurramovning kitobida ilonlarning sistematikasi,tarqalishi,ruscha,lotincha nomlari keltirilgan.Bundan tashqari ilonlarning yangi turlari kiritilgan.Bulardan ko’r ilon-Typhlops vermicuaris,Qum charx iloni-Ehis carinatus,Ko’lvor ilon Viperalebetina, O’rta Osiyo kobrasi-Naja oxiana va boshqalar shular julasidandir.Ilonlar inson hayotida alohida ahamiyatga ega.
Kurs ishi maqsadi. Surxondaryoning qaysi tumanida qanday ilon tarqalganlini bilish bilan birga ularning zaharli yoki zaharsizligini o’rganish.Ularning zaharining foydali xususiyatlarini o’rganish.Ilonlarnng zaharidan tibbiyotda nima maqsadda foydalanishini bilish va ularni qayerda qay holatda uchratishdan qat’iy nazar o’zini undan himoyalay olish.Moboda kimnidir chaqsa birinchi tez tibbiy yordam ko’rsata bilish.Hamda ular hayoti bilan yaqindan tanishish.
Kurs ishining vazifasi.Surxondaryodagi zaharli ilonlar bilan yaqindan tanishish,ular hayotini o’rganish.
Kurs ishining tuzilishi. Kirish,asosiy qism,xulosa,foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1.Ilonlarning ichki va tashqi tuzilishi.
Sudralib yuruvchilar haqiqiy qumqlikda yashovchi umurtqali hayvonlarning sinfi hisoblanadi. Ular quruqlikda yashashga moslashgan bir qator progressiv belgilari va xususiyatlari borligi bilan suvda hamda quruqlikda yashovchilar sinfidan farq qiladi. Amfibiyalarga nisbatan sudralib yuruvchilarda markaziy nerv sistemasi, ayniqsa, bosh miyasi va sezgi organlari yaxshi rivojlangan. Bosh miya yarimsharlari nisbatan katta bo‘lib, kulrang miya moddasidan iborat po'stlog'i bor. Shuning uchun ham reptiliyalarda nerv-reflektor faoliyati ancha murakkablashgan. Sudralib yuruvchilarning progressivxususiyatlari ularning skeleti tuzilishi va rivojlanishida ham ko'rinadi. Skeleti to'liq suyakdan tashkil topgan. Yer ustida harakat qilishi tufayli ularning tanasi amfibiyalarnikiga nisbatan qismlarga aniq bo'lingan. Sudralib yuruvchilarning oyoqlari boshqa qumqlikda yashovchi umurqali hayvonlarniki singari besh barmoqli, ayrim guruhlarida oyoqlari bo'lmaydi.Boshining ancha harakatchanligini va sezgi organlaridan ko'proq foydalanish imkoniyatini beruvchi bo'yin umurtqalari sonining ko'payishi va ayniqsa, birinchi bo'yin umurtqasi — atlant, ikkinchi bo'yin umurtqasi — epistrofeyning yaxshi rivojlanganligini alohida ko'rsatib o'tish lozim. Ularning ko'pchiligida ko'krak qafasi hosil bo'lgan. Bu esa reptiliyalar nafas olishining ancha takomillashganligidan dalolat beradi, Sudralib yuruvchilar faqat o'pka orqali nafas oladi, yaxshi rivojlangan traxeyasi va ikkiga bo'lingan bronxlari bor, Ularning terisi quruq, teri bezlari bo'lmaydi, terisi muguz tangachalar yoki qalqonlar bilan qoplangan. Sudralib yuruvchilarning yuragi amfibiyalarnikiga o'xshab uch kamerali bo'lsada, lekin ularning yurak bo'lmalari orasida to'siq va yurakqorinchasida chala to'siq paydo bo'lgan. Shuningdek,reptiliyalarning arterial oqimi yurak qorinchasining turli joylaridan chiquvchi uchta mustaqil qon tomirga bo'lingan.