Mavzu: VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha maktab va pedagogik fikrlar taraqiyoti

Madrasalarning paydo bo’lishi

• X asr boshlarida madrasalar paydo bo’la boshlaydi. «Madrasa» so’zi «dars o’qitiladigan joy», «ma'ruza tinglaydigan joy» ma'nosini anglatadi. Malumki, madrasalarda musulmon diniy oqimlari arab tili grammatikasi va qoidachilik, ilohiyot, mantiq, notiqlik mahorati, kalom o’rgatilgan. Asta-sekin madrasalarda astronomiya, matematika, geografiya, kimyo kabi dunyoviy fanlar o’qitila boshlandi.
• Madrasalarda 15-20, 30-40 va 100-150 tacha talaba o’qigan. Madrasani bitirib chiqqanlar imom-xatib, qozixonalar va boshqa ma'muriy ishlarda ish olib borar edi.

Ma’lumki, Islom dini insonni ma’naviy kamolot sari yetaklovchi ta’limot. Shu sababli Qur’oni karimda, hadislarda ham yaxshi xulq va odob keng targ’ib etilgan. Shariat talablari bilan bir qatorda, hadislarda axloq doiralari, ayniqsa muhim. Imom Buxoriy ham to’rt jildli (Al – Jome’ as – Sahih» asarining 1 jildida odob haqidagi hadislarni jam etgan.

Ma’lumki, Islom dini insonni ma’naviy kamolot sari yetaklovchi ta’limot. Shu sababli Qur’oni karimda, hadislarda ham yaxshi xulq va odob keng targ’ib etilgan. Shariat talablari bilan bir qatorda, hadislarda axloq doiralari, ayniqsa muhim. Imom Buxoriy ham to’rt jildli (Al – Jome’ as – Sahih» asarining 1 jildida odob haqidagi hadislarni jam etgan.

Mashhur hadischilardan yana biri vatandoshimiz Abu Iso at – Termiziy bo’lib, u 824 yilda Termiz yaqinidagi Bug’ (hozirgi Surxondaryo viloyatining Sherobod tumanida) qishlog’ida to’g’ilgan. Uning oilasi va ota – onasi haqida ma’lumotlar yo’q. Ba’zi tadqiqotchilar uning otasi asli Marflik bo’lgan deb qayd etadilar.

Mashhur hadischilardan yana biri vatandoshimiz Abu Iso at – Termiziy bo’lib, u 824 yilda Termiz yaqinidagi Bug’ (hozirgi Surxondaryo viloyatining Sherobod tumanida) qishlog’ida to’g’ilgan. Uning oilasi va ota – onasi haqida ma’lumotlar yo’q. Ba’zi tadqiqotchilar uning otasi asli Marflik bo’lgan deb qayd etadilar.

At – Termiziyning o’tkir zehni, xotirasi, yodlash qobiliyatining kuchliligi tufayli al – Buxoriy ham uni faqat shogird sifatida emas, o’ziga hamkor, do’st sifatida ham hurmat qilgan. At – Termiziy uzoq safarda hadislarni to’plab, kitoblar ta’lif qilishga boshladi. U 863 yilda o’z vataniga qaytdi va o’zi ham shogirdlariga ta’lim berib, ham kitoblar yozdi.