Mavzuni takrorlash va mustahkamlash uchun savollar hamda topshiriqlar

Birinchi uchlik savollari:

1. 
   Ertak deb nimaga aytiladi?
   

2. 
   Ertakning turi nicha xil?
   

3. 
   Hayvonlar haqidagi ertaklarga misol ayting?
   

1. 
   “Uch og‘a-ini botirlar”qaysi ertak turiga kiradi?
   

2. 
   Ertak atamasi birinchi marta kimning asarida uchraydi?
   

3. 
   Hayotiy-mayishiy ertaklarga misol ayting?
   

Uchinchi uchlik svollari:

1. 
   Sehrli ertaklarga misol ayting?
   

2. 
   Toshkenda ertak atamasi qanday nom bilan aytiladi?
   

3. 
   Xorazimda qanday nomlanadi?
   

61. 
    Yangi mavzu bayoni.
    

Yangi mavzu “Susnbil” ertagi. Qadrli bolalar, avvalgi darslarimizda “Uch og‘a-ini botirlar” ertagi bilan tanishgan, uning betakror badiiy olami, uch og‘a-ini, ulaming qahramonliklari, go‘zal xulqi, odobi, aql-farosat egasi ekanliklaridan zavq olgan edik. Ushbu ertak mazmunidan talay kerakli xulosalar chiqardik, ertaklar shunchaki ko‘ngil ochish, ovunish uchun aytilmasligi va to‘qilmasligiga ishonch hosil qildik, ularning mavzu jihatidan hayvonlar haqidagi ertaklar, sehrli ertaklar, hayotiy-maishiy ertaklar, hajviy ertaklar kabi turlari borligini ham bilib oldik. Bu ertaklar orasida hayvonlar haqidagi ertaklar ham o‘z o‘rniga ega.

Hayvonlar haqidagi ertaklar barcha qiziqib tinglaydigan va o‘qiydigan fantastik hikoyalardir. Ulardagi asosiy mazmun majoziy tarzda tasvirlanadi, asar qahramonlari hayvonlar bo‘lsa-da, voqealar odamlar turmushi kabi kechadi. Hayvonlar haqidagi ertak personajlari — bo‘ri, tulki, sher, turli parranda va hasharotlar xuddi odamlarday harakat qiladilar, gapiradilar. Agar e’tibor bersangiz,
bunday xislatlar hayvonlarda deyarli yo‘q. Bo‘ri, tulki yoki boshqa bir hayvon o‘z o‘ljasini qo‘lga kiritish uchun epchil, chapdast, ziyrak bo‘lishi mumkin, biroq ayyorlik, tilyog‘lamalik, chaqimchilik qila olmaydi. Bu ko‘proq hayvonlar vositasida majoziy mazmun — insonlar o‘rtasidagi munosabatlami ko‘rsatish uchun o‘ziga xos uslub. Xalqimizda birovning salbiy qilig‘i, muomalasi hamisha ham yuziga aytilmaydi, aniqrog‘i, birovning aybini ko‘rsatib tanbeh berishdan ko‘ra, uni yomon odatlardan ogoh etish, qaytarish millatimizga xos xususiyatdir. Bema’ni xulqli odamni yaxshi yo‘lga boshlash, tarbiyaga muhtoj insonni ezgu ishlarga undashda xuddi shu hayvonlar haqidagi ertaklar, ulardagi majoziy qahramonlar (bo‘ri, tulki, eshak, xo‘roz kabi) qo‘l keladi. “Susambil” ertagi o‘z mazmuni bilan ana shunday asarlardan biridir.
Bu ertak o‘zbek xalq ertaklari orasida o‘zining tili, tasvir jozibasi, mavzusining muhimligi bilan ajralib turadigan asar. Avvalo, ertakda xalqimizning adolat va farovonlik hukm suradigan zamonlar haqidagiorzulari aks etgan. Susambil ertakda Adolat qaror topgan va hamma baxtli yashaydigan afsonaviy yurt timsoli sifatida tasvirlanadi. E’tibor bersangiz, Eshakvoy yo‘lda yo‘ldosh bo‘layotgan har bir jonivoming “Susambil qanday joy?” degan savoliga “Susambil
— o‘tning bo‘lig‘i, suvning tinig‘i, unda azob-uqubat yo‘q, maza qilib yurasan”, deb javob beradi.
Ikkinchidan, jonivorlaming ko‘zlagan maqsadlariga erishishlaridaulaming sabr-toqatli bo‘lganliklari, mashaqqatlarga chidashgani muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Mashaqqatlarga bardosh bergan jonivorlar jannatmakon go‘sha Susambilga yetib keladilar, shu joyda rohatfarog‘atda umr kechiradilar.
Uchinchidan, jonivorlaming o‘zaro ahilliklari, birdamligi ulamingtashqi dushman — bo‘rilar galasi hujumidan qutqaradi. Bo‘rilar podshohi Susambilni ashlab yetti tog‘ning narigi tomoniga qochib ketadi. Mazkur ertak nihoyatda ravon, xalqchil, shirali tilda berilgan. Ertak boshlanishidayoq kishini o‘ziga jalb etadi.
Bu mavzuda o‘quvchilarga o‘qituvchi asar qahramonlarning nomlarini aytadi o‘quvchilar har bir qahramonga izoh aytib o‘tadi shuning uchun ham bu usulimizning nomi “so‘z izohi”deb nomlanadi.
I guruh “Munkarnakir” (hukiz) so‘ziga izoh bering.
1-o‘quvchi
2-o‘quvchi
3-o‘quvchi
II guruh “Azroil”(arilar) so‘ziga izoh bering
1-o‘quvchi
2- o‘quvchi
3-o‘quvchi.
III guruh. “So‘fi”(xo‘roz) so‘ziga izoh bering.
1-o‘quvchi
2-o‘quvchi
3-o‘quvchi.