Mbbt. Sql tili

MBBT. SQL tili

Karaxanov N.

Reja

• Ma’lumotlar bazasi
• Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi
• SQL tili

Ma’lumotlar bazasi

• Ma’lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma’lumotlarni saqlovchi va qayta ishlovchi axborot modeli hisoblanadi. Soddaroq qilib aytganda, bir hil turdagi axborotlarni o‘zida saqlovchi va berilgan so‘rovlar orqali ularni taqdim etuvchi model.
• Misol uchun, kitoblar javoni, bu ma’lumotlar bazasi hisoblanadi, ya’ni bir hil turdagi (kitoblarni) ob’yektlarni o‘zida saqlaydi, yoki bo‘lmasa telefon raqamlar yozilgan kitobcha, bu yerda ism, telefon raqam kabi bir hil tipdagi ma’lumotlar saqlanadi, bu ham ma’lumotlar bazasi.

MB turlari

• Ierarxik MB
• Tarmoqli MB
• Relasion MB
• Obyektga yo’naltirilgan MB

MBBT

• Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi — bu ma’lumotlar bazasini hosil qiluvchi, ma’lumotlarni qayta ishlovchi va qidiruvchi tizim hisoblanadi. Qisqa qilib aytganda, MBBT barcha jarayonlarni amalga oshiradi. Ma’lumotlar bazasi faqat ma’lumotlarni saqlaydi, qolgan barcha ishlarni MBBT bajaradi.
• Quyidagi dasturlar MBBT’ga misol bo‘la oladi:
• Oracle;
• MySQL;
• Microsoft Office Access;
• PostgreSQL;
• Microsoft SQL Server;

SQL

• SQL(Structured Query Language) – Bu so'rov tili ko'p operatorlardan tashkil topgan bo'lib, bu operatorlar orqali foydalanuvchilar va dasturlardagi ma'lumotlar bazasiga murojaatni amalga oshirishi mumkin.

SQL tilining vazifalari

• Ma'lumotlarni so'rov orqali olish.
• Jadvalning qatorlariga ma'lumot qo'shish, qatorlarini o'chirish va yangilash.
• Ob'ektlarni yaratish, o'zgartirish va o'chirish.
• Ma'lumotlar bazasi va ob'ektlarga ruxsatlarni o'rnatish.
• Ma'lumotlar bazasi foydalanuvchilarini hosil qilish va baza xafsizligini ta'minlash.

SQL operatorlari

• DDL(Data Definition Language) - Bu guruhga ma'lumotlar bazasida obyektlar(jadvallar, indekslar)ni hosil qiluvchi operatorlar kiradi.
• CREATE, ALTER, DROP
• DQL(Data Query Language) – Ma’lumotlarni bazadan olish uchun ishlatiladi.
• SELECT
• DML(Data Manipulation Language) – ma'lumotlarni manipulyatsiya qiluvchi operatorlar yig'indisi guruhi.
• INSERT, UPDATE, DELETE
• DCL(Data Control Language) – ma'lumotlarni boshqaruvchi operatorlar.
• GRANT, REVOKE

SQL ma’lumotlar toifalari

TINYINT	DATE
BIT, BOOL	DATETIME
SMALLINT	TIMESTAMP
MEDIUMINT	TIME
INT	YEAR
INTEGER	CHAR
BIGINT	BLOB, TEXT
FLOAT	ENUM
DOUBLE	SET
DECIMAL