Механика-математика факультети эҳтимоллар назарияси ва математик статистика кафедраси

Yoqut lazeri. Yoqut kristali aluminiy oksid Al2O3 dan iborat bo‘lib, Al ning ba’zi atomlari o‘rnini xromning uch valentli Cr3+ ionlari egallagan bo‘ladi. Kuchli yoritilish natijasida xrom atomlari 1 asosiy holatdan 3 uyg‘ongan holatga majburiy ravishda o‘tkaziladi

• Bu jarayon ko‘chkisimon rivojlanib, fotonlarning soni keskin ortib boradi.
• Bu fotonlarning nafaqat chastotalari, balki fazalari, tarqalish yo‘nalishlari va qutblanish tekisliklari ham bir xil bo‘ladi. natijada yoqutdan kuchaygan kogerent yorug‘lik dastasi, ya’ni lazer nuri chiqadi.

• Yoqut lazerini hosil qilish sxemasi rasmda ko‘rsatilgan. Yoqut tayoqcha 1 xrom atomlarining metastabil holatga o‘tishini ta’minlovchi 2 gazli lampa bilan o‘ralgan.
• Yoqutning temperaturasi zarur qiymatda saqlanishini ta’minlash maqsadida sovitish sistemasi 3 ulangan

• Nurlanish ana shu ikkita satx o‘rtasida bo‘lganligi uchun o‘ta monoxromatik bo‘ladi. Uning yana bir xususiyati u qutublangan bo‘ladi. Bu ilmiy tajribalar olib borishda o‘ta muxim xisoblanadi. Energiyasi o‘ta yuqori bo‘lgan lazer nurlari modda bilan ta’sirlashishi natijasida moddaning fizik xossalari uzgarib ketadi. Natijada nurlanishning ikkilanib sinishi, nurlanishning 2, 3-va yuqori garmonikalari, Zeyman, Shtark, Pokels effektlari va boshqa qator yangi nochizikli optik xodisalar kuzatiladi.
• Lazerlarning ixtiro qilinishi tufayli fizikada nochiziqli optika, kvant elektronikasi, lazerlar spetroskopiyasi kabi yangi yo‘nalishlar paydo bo‘ldi.

• lazerning turlari. Kvant generatorlari kvant mexanikasi qonunlari asosida istalgan (elektr, issiqlik, yorug‘lik, kimyoviy va h.k.) energiyani kogerent yorug‘lik nuri energiyasiga aylantirib beradi.
• Bu ajoyib xossaga egaligi lazer nurining juda keng qo‘llanilishiga sabab bo‘lmoqda.
• Lazerlar faollashtiruvchi moddalarning turlariga, ya’ni qanday energiyani kogert yorug‘lik nuri energiyasiga aylantirishiga qarab bir nechta turlarga bo‘linadi.
• Bular: qattiq lazerlar, yarim o‘tkazgichli lazerlar, gaz lazerlari, kimyoviy lazerlar, tolali lazerlar, rentgent lazerlari va hokazolar.
• Ular impuls, uzluksiz va kvaziuzluksiz rejimlarda ishlashi mumkin

•