Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

Xavf-xatar turlari
Uning salbiy oqibatlarini kamaytirish
yo‘llari
1. Yong‘in va boshqa ofatlar
Vujudga kelishi mumkin bo‘lgan 
yo‘qotishni sug‘urtalash
2.
Transport halokatlari 
(avariyalar)
Trasport vositalarini sug‘urtalash
3.
Yuklarni tashishda 
yo‘qotishlar va buzilishlar
Yuklar qiymatini sug‘urtalash
4.
Korxona xodimlarinmg 
e’tiborsizligi
Vujudga kelishi mumkin bo‘lgan zarar 
hajmini sug‘urtalash
29

---

5.
Korxona xodimlarining 
vijdonsizligi oqibatida yuz 
beradigan ziyon
Yuz berishi mumkin bo‘lgan ziyon 
hajmini sug‘urtalash
6.
Loyihani ro‘yobga 
chiqarishga aloqador 
xodimlarning o‘z 
majburiyatlarini bajarmasligi
Vujudga kelishi mumkin bo‘lgan zarar 
hajmini sug‘urtalash
7.
Korxona faoliyatining 
vaqtinchalik to‘xtatilishi
Shu davrda hosil bo‘ladigan zarar 
hajmini sug‘urtalash
8.
Korxona omadiga aloqador 
bo‘lgan rahbar yoki 
mutaxassisning kasalligi yoki 
o‘limi
Bunday hodisadan hosil boMadigan 
zarar hajmini sug‘urtalash
9.
Xodimlarning kasalligi, 
o‘limi yoki baxtsiz hodisaga 
uchrashi bilan bog‘liq xavf- 
xatar
Bunday hodisalardan ko‘riladigan 
zararni sug'urtalash
2. 4- jadval
Sug'urta qilinmaydigan xavf-xatarlar
№
Xavf-xatar turlari Uning salbiy oqibatlarini kamaytirish yo‘llari
1.
Tijorat sohasidagi 
xavf-xatar
Moliyaviy koeffitsiyentlar chegaralarini to‘g‘ri 
aniqlash, loyihaga sarf qilinadigan xarajatlarning 
foydalilik darajasini kelajakda ko‘tarish yo‘llari 
va usullarini to‘g ‘ri tanlash
2.
Resurslami 
noto‘g‘ri taqsimlash 
xavf-xatari
Mavjud resurslardan kelib chiqqan holda qaysi 
yo‘nalish, ishlab chiqarish, uchastka va kimga 
qancha zarurligini to‘g‘ri aniqlash, marketing 
tadqiqotlarini yo‘lga qo‘yish
3.
Iqtisodiy 
tebranishlar va 
iste’molchilar 
talab-istaklarining 
o‘zgarishi
Marketing tadqiqotlarini muntazam o ‘tkazib 
borish, samarali prognoz qilish va rejalashtirish
4.
Raqiblarning
harakatlari
Raqiblar amalga oshirishlari mumkin bo‘lgan 
harakatlami 
chuqur o‘rganish va prognoz 
qilish, ularni o‘z ishlab chiqarish va marketing 
faoliyatida hisobga olish
30

---

5.
Ishchilar noroziligi
Yaxshi ijtimoiy-iqtisodiy dastur va ma'naiy- 
psixologik muhit yaratish, ishchilar talablari va 
ehtiyojlarini hisobga olish
6.
Mablag‘laming 
ko‘p qismini 
bir obyektda 
mujassamlashtirish 
natijasida ularning 
faolligming 
pasayishi
Moliyaviy 
resurslarni 
to‘g‘ri 
boshqarish, 
nofaol mablag‘lami tez daromad keltiradigan 
loyihalarga yo‘naltirish yoki daromadli foiz bilan 
qarzga berish, boshqa korxonalami qimmatbaho 
loyihalarga jalb etib, xavf-xataming bir qismini 
ularga o ‘tkazish
7.
Menejerlar
(boshqaruvchilar)
xatolari
Tekshiruv va nazoratning mukammal tizimini 
ishlab chiqish, menejer xatolari qimmatga 
tushadigan hollarni ikki marta ko‘rib chiqishni 
tashkil etish, qimmatbaho loyihalarga kirishishdan 
oldin menejerlar yo‘l qo‘yishi mumkin bo‘lgan 
xatolar modelini va grafigini tuzish
8.
Narx, talab, 
daromad 
darajalarming 
o‘zgarishi
Prognozlarning 
uzluksizligi 
va 
izchilligini 
ta’minlash, 
bunday 
xavf-xatar 
oqibatlarini 
pasaytirish usullarini ishlab chiqish va mavjud 
usullardan samarali foydalanish
9.
Loyiha tanlashdagi 
xatolar
Loyihani qabul qilish yoki qilmaslik asoslarini 
batafsil 
o‘rganish va 
baholash, 
murakkab 
loyihalarni komputerda modellashtirish
2.5- jadval
Bank sarmoyasi va operatsiyalarining tavakkallik darajasi