paydali, yaġniy joqari adamgershilikli paziyletlerdi tárbiyalaw múmkin. Egerde biz balalardiń oyin
xizmetlerin sirttan baqlasaq, oyin protsessinde olardiń barliq jeke qásiyetleri (kimniń nege qiziġiwi
uqibi erki temperamenti) joqari kórinedi. Soniń ushin balalardiń oyin xizmetleri olardi individual
túrde úyreniw ushin júdá qolayli qural esaplanadi. Kishi mektepke shekemgi jastaġi balalar ádette
ózleri jalġiz oynawdi, predmetli hám konstruktorli oyinlar arqali bul jastaġi balalar uqipliliqlarin
rawajlandiradi. Syujetli rolli oyinlarda balalar tiykarinan ózleri hár kúni kóretuġin hám baqlaytuġin
úlkenlerdiń is háreketlerin kórsetedi. 4-5 jasli balalardiń oyini áste aqırınlıq penen jámáát
formasindaġi qásiyetlerge iye bolip baradi. Balalardiń indevidual ózgesheliklerin ásirese olardiń
jámáát oyinlari arqali baqlaw qolayli. Bul oyinlarda balalar úlkenlerdiń tek ġana predmetlerge
múnásebetin emes al kóbirek óz ara múnásebetlerin kórsetedi. Sondayaq jámáát oyinlarinda balalar
bir topar adamlardiń quramali ómirlik xizmetin kórsetedi. Bunda mashinist paravozġa kómir
shiġariwshi, provodnikler, kassir, stantsiya xizmetleri hám jolawshilar boladi. Balalardiń mine
usinday jámáát oyinlari artistlerdiń xizmetine usaydi. Sebebi jámáát oyinindaġi hár bir bala óz rolin
jaqsi atqariwġa umtiliw menen birge oyinniń uliwma mazmuninda shetke shiġip ketpeslikke tirisadi.
Al bul hár bir baladan óziniń barliq uqibin iske saliwdi talap etedi. Belgili rollerge bólingen jámáát
oyin balalardan qatań nizamlarġa boysiniwdi hám ayrim waziypalardi jeterli dárejede atqariwdi talap
etedi. Soniń ushin balalardiń bunday jámáát oyinlari psixologiyaliq tárepten úlken áhmiyetke iye.
Sebebi bunday oyinlar balalarda erikti xosh peyillikti oyin nizamlarina, tártibine boysınıw hám usı
sıyaqlı basqada unamlı qásiyetlerdi tárbiyalaydı hám rawajlanadı. Úlken baqsha sujetli roli oyınlar
bolsa endi óz temasınıń bayliǵı hám hár qıylılıǵ menen parıqlanadı. Bul oyınlar protcessinde
balalardıń liderlik qásiyetleri júzege kele baslaydı. Olarda shólkemlestiriwshilik kónlipe hám uqıpları
rawajlana baslaydi. Mektepke shekemgi jastaǵı balalar shuǵıllanatuǵın dóretiwshi xızmetler arasında
súwret salıwdıń áhmiyeti oǵada ulli.
Úlken baqsha jasinda konstruktorliq oyinlari kem kemnen miynet qizmetine aylanip baradi.
Oyinda bala ápiwayi miynet uqibin hám kónlikpesin iyelep baslaydi, predmerlerdiń qásiyetlerin
ańlap baslaydi, ámeliy oylaw túri rawajlanip baradi. 3-7 jasli balalardiń rawajlaniwinda kórkem
dóretiwshi xizmet túri esaplanġan muzikaniń áhmiyeti ulli. Muzika arqali balalar qosiq aytiwġa,
muzikaġa say retlik háreketler etiwdi úyrenedi. 3-7 jasli dáwirde balalardiń tiykarġi xizmeti
tómendegi izbe izlikte boladi.
__
Predmetlerdi úyreniw.
- Indevidual hám predmetli oyinlar, jámát syujetli rolli oyinlar.
- Indevidual hám toparliq dóretiwshlik.
- Jaris oyinlari.
-Qarim qatnas oyinlari.
- Úy miyneti.
Adam birden sotsial tájiriybeni ózlestiriwge kirise almaydi. Sotsial tájiriybelerdi aktiv iyelew,
ushin adam aldin ala jeterli dárejede sóylew uqibin iyelegen boliwi, tiyisli kónlikpeler uqipliqlar hám
ápiwayi túsiniklerge iye boliwi kerek boladi. Bundaġi bala joqarida aytip ótilgen oyin xizmeti arqali
erisedi.
Baqsha jasindaġi balalardiń sezgi qabil etiw diqqat, este saqlaw, sóylew, qiyal sezim hám erktiń
rawajlaniwi tezlesedi. Bala reńlerdi ele bir birinen jaqsi pariqlay almaydi, oġan reńlerdiń parqin
biliwge járdem beretuġin oyinshiqlar, beriw kerek, reńli kiyimler beriw, reńli dóńgelekler, qutishalar
hám usi siyaqli oyinshiqlar. Baqsha jasindaġi balalardiń túrli zatlardi qabil etiwinde olardiń kózge
jarqin taslanip turiwshi belgilerine (reńli hám formasina) tiykarlansalarda, biraq tereńnen analiz ete
almaydilar. Baqsha jasindaġi balalar úlkenlerdiń járdemi menen súwretlerdi analitik túrde qabil etiw
uqibina iye boladi. Balalar súwretlerdi qabil etip atirġanda úlkenler túrli sorawlar menen olardi
analizlewge úyretiwleri tiyis. Bunda tiykarinan balalar diqqatin.
1. Súwrettiń mánisin (syujetin) tuwri qabil etiwde.
2. Súwrettiń uliwma kórinisinde hár bir sizilġan zatlardiń ornin duris qabil etiwde.
3. Sizilġan zatlar ortasindaġi múnásebetletdi tuwri qabil etiwge qaratiw kerek. Diqqat hár
qanday xizmetimizdiń barqulla joldasi esaplanadi. Soniń ushin diqqattiń adam ómirindegi áhmiyeti
oġada úlken.
Do'stlaringiz bilan baham: 
