Microsoft Word doc

Global ekoturistik boshsaruv konsepsiyasi - tabiat va turizm ajralmasdir, degan FOyani olFa suruvchilardir. Shuning uchun xam turizm orkali tabiiy atrof - muxitni saklab kolish muayyan xudud yoki mamlakat doirasida emas, balki xalkaro mikyosda - butun dunyo xamjamiyatining birgalikdagi tadbiri orkali amalga oshirishni yoklab chikkanlar. Ularning namoyandalari tabiatni muxofaza kilish va tabiiy resurslardan okilona foydalanish uchun davlatlar ustidan turuvchi yagona bir ekoturistik tashkilot tuzishni va u xam boshkaruv, xam nazorat vakolatiga ega bulishini yoklab chikdilar. Globalchilar BMTning Butunjaxon turistik tashkiloti xozirgi kunda fakatgina davlatlarning ekoturizm borasidagi faoliyatini kuzatadilar va faktlarni keltiradilar, deydilar. Afsuski, bunday okim namoyandalari Yer kurrasidagi xamma davlatlarning suveren xukuki bulmish tabiatdan uz milliy konunlariga binoan foydalanish imkoniyatlarini osonlikcha berib kuymasliklarini inobatga olishmayapti. Lekin, global ekoturistik boshkaruv tizimiga insoniyat oldinmi yoki kechmi albatta yetib borishi shart. Chunki ma’lum bir joydagi ekologik muammolar na tabiiy va na ma’muriy chegaraga buysunadi, ya’ni ular global mikyosdagi ta’sir kuchiga ega bulgan inkiroz ekanligi xammaga ayondir.
Muxofaza silish va rivojlanish konsepsiyasi namoyandalari jamiyatning ekoturistik talablarini jamiyatning iktisodiy-ijtimoiy rivojlanish talablariga moslashtirishni taklif kiladilar. Bunday dunyokarashlar rivojlangan «katta sakkizlik» davlatlarida keng tarFib kilinyapti. X,akikatan xam, ekologik, jumladan ekoturistik tadbirlar iktisodiyotlashgandir. Misol tarikasida Orol dengizi muammosiga tuxtalamiz. Paxta yakkaxokimligidan Uzbekistonda olingan daromad (1960­1987 yy) Orol dengizi va uning atrofidagi ekologik inkirozni tugatishga ketadigan sarf-xarajatdan kura 7-10 barobar kamdir. «Ekologik inkirozning oldini olish, - deydi nemis ekolog olimi B. Grjimek, - unga karshi kurashdan kura doimo bir necha chandon arzonrokdir».
Ekoturistik revolyusiyalar konsepsiyasi - siyosiy tuzum va kishilarning ekoturistik dunyokarashlarini keskin ravishda inkilobiy yul bilan iste’molchilik psixologiyasidan ekologik talablar doirasiga utkazish. Ammo bu taklif kanchalik yaxshi bulmasin, bir koidani esdan chikarmaslikka undaydi - kishilik jamiyatida (tabiatdagidek) inkilobiy yul bilan biron-bir tadbirni amalga oshirish ularda keskin ravishda salbiy okibatlarning yuzaga kelishiga olib keladi. Lekin xozirgi ekologik inkiroz xolati ekoturistik ong, madaniyat, ukuv va tarbiyani keng mikyosda va jadal sur’atlarda zamon talabiga moslashtirishni takozo kiladi. Chunki ekologik tizimlarning evolyusion rivojlanish konuniyatini orkaga kaytarib bulmaydi, ulardagi salbiy kechayotgan jarayonlarni tuxtatish yoki avvalgi ijobiy jarayonlarni tiklash imkoniyati doim xam yuzaga kelavermaydi.
Yukorida sanab utilgan ekoturistik konsepsiyalardan tashkari dunyoning turli joylarida turlicha dunyokarashga ega bulgan partiyalar, okimlar, xarakatlar, kengashlar, jamFarmalar mavjud. Lekin, ekoturistik konsepsiya tabiat bilan turizm sonunlari va sonuniyatlarining uzaro uygunlashgan va ilmiy asoslangan %olda rivojlanishini yoslab chisadigan sarashlar tizimidir. Bizningcha, unga zid bulgan dunyokarashlar noekoturistik konttepttiyalar tizimiga kiradi.
Nazorat savollari

• 
  Ekoturistik dunyosarash nima ?
  
• 
  Ekoturistik dunyosarash bilan ekoturistik konsepsiya orasida nima fars bor ?
  
• 
  Ekologik konsepsiyalarni sanab uting.
  
• 
  "Barsaror rivojlanish uchun ekoturizm " konsepsiyasiga izou bering.
  
• 
  Naturalistik konsepsiya bilan iste’molchilik konsepsiyasi urtasida fars bormi ?
  
•