«Milliy libos, kashtachilik, to‘qimachilik» kafedrasi «Tikuv buyumlari materialshunosligi» fanidan laborotoriya mashg‘ulotlarini bajarish uchun metodik qo’llanma

15- LABORATORIYA IShI
PAXTA TOLALI GAZLAMALAR ASSORTIMENTINI O’RGANISh
Ishning maqsadi:
Paxta tolali gazlamalar assortimenti bilan tanishish.
Topshiriqlar:
1. Quyidagi iboralarning tarif va qoidalari yozilsin:
-chit;
-surp;
-mitkal;
-muslin va hokazo.
Ishning bajarilish tartibi:
Keng tarqalgan ip gazlamalarning tavsiflari. To’quvchilik sanoatida ishlab chiqarilayotgan gazlama turlari ichida ip gazlamalari alohida o’rinda turadi va ularning asosiy qismini klassik paxta tolasidan ishlab chiqarilgan turlari tashkil qiladi. Biroq ular bilan birga paxta tolasi viskoza, lavsan, nitron tolalari bilan aralashmasidan olinuvchi gazlamalar ham keng tarqalgan. Har yili ishlab chiqariladigan paxta tolali gazlamalarning (ip gazlamalar) 10-12 foizi yangi tuzilishdagi va pardozlanishdagi gazlamalar hisobiga o’zgaradi. Ip gazlamalari karda yigirish, qayta tarash yoki apparat usulida olingan turli tuzilishdagi (yakka, pishitilgan, shakldor, aralash tolali tarkibida va hokazo) va chiziqiy zichligi 5,88 dan to 263,2 teksgacha bo’lgan iplardan ishlab chiqariladi. Ip gazlamalari turli rangdagi, shakldagi va o’lchamdagi gul bosilgan, sidirg’a rangli, oqartirilgan, chipor va oqartirilmagan xom holda ishlab chiqariladi. Shu jumladan maxsus pardozlashlar ham qo’llaniladi.
Keng tarqalgan ip gazlamalarning tavsiflari. Amaliy preyskurantda 1300 dan ortiq artikuldagi turmushda va texnikada ishlatiluvchi ip gazlamalari kiritilgan bo’lib, ular 17 guruhga ajratilgan. Bulardan eng keng ishlatiladigan ip gazlamalari 1-6 guruhlarni tashkil qiladi.
Birinchi guruh - chit gazlamalar. Chit - klassik ip gazlamalaridan biri. Uni ishlab chiqarish hajmi bo’yicha ayollar va erkaklar ko’ylagibop gazlamalardan keyin ikkinchi o’rinda turadi. Chit polotno o’rilishda tanda va arqoq yo’nalishi chiziqiy zichligi 15,4-20 teks bo’lgan karda yigirish usulida olingan iplardan ishlab chiqariladi. Chitlarning eni 62-100 sm, yuza zichligi- 92-110 g/m² bo’ladi. Chit gazlamalari pardozlanishiga ko’ra gul bosilgan, sidirg’a rangli bo’ladi. Qo’llanilishi turlicha. Shu jumladan ayollar va bolalar kiyadigan kiyimlar, erkaklar ko’ylagi, ichki kiyimlar va choyshablar.