Mobile phone

Radioaloqa nima-yu uyali aloqa nima? 
Uyali telefonlar yaratilmasdan oldin odamlar radiotelefon tizimidan keng foydalanganlar. U o‘z davri uchun anchayin «zamonaviy» sanalgan bo‘lsa-da, bugungi uyali aloqaga qaraganda ancha noqulay edi. 
Chunki radioaloqa vositasidan foydalanayotganda siz bir vaqtning o‘zida ham suhbatdoshingizni eshitib, ham unga gapirishingiz mumkin emas. Kinolarda va ko‘cha-ko‘yda ahamiyat bergan bo‘lsangiz, ikki harbiy yoki militsioner o‘zaro ratsiyada gaplashganda, navbat bilan so‘zlaydilar – biri gapiradi, boshqasi eshitadi. Ularning aloqa vositasi bir radiokanaldan foydalanadi, shuning uchun ular bir vaqtda ham gapirib, ham eshitishi mumkin emas. Bu prinsip «yarim dupleksli» deb nomlanadi. Uyali telefonda esa, bir vaqtning o‘zida biz ham eshita olamiz, ham gapira olamiz, ishonmasangiz hoziroq bir do‘stingizga qo‘ng‘iroq qiling va u gapirayotgan paytda siz ham gapiring, o‘sha gaplarni barchasini siz ham eshitasiz, do‘stingizga ham sizning gaplaringiz to‘xtovsiz yetib boradi (darvoqe, uyali aloqaning bu xususiyati qizlarga juda qo‘l keladi ;)). Bu prinsip «butun dupleksli» deb nomlanadi. Uyali aloqa tizimi aynan shu prinsip asosida ishlaydi. 
Butun shahar – «ari uyasi»
Uyali aloqa shaharni bir necha elementlarga («uyalarga») bo‘lib tashlaydi. Bu texnologiya millionlab odamlar mobil aloqasi bilan foydalanishi uchun zamin yaratadi. Aynan ari uyasining shakli bekorga tanlanmagan, negaki u joydan ancha samarali foydalanish imkonini beradi. Shuning uchun ham biz ko‘pincha mobil aloqanining ushbu turini «uyali aloqa» deb ataymiz. Mobil aloqaning har bir uya shaklidagi bo‘linmasi 26 kvadrat kilometrga teng joyni qoplashi mumkin. Har bir uyaning qoplash zonasi baza stansiyalari (barchamizga tanish qizil-oq minoralar) bilan ta‘minlanadi. 
Signal sayohati
Demak, telefonimiz uya yasaydigan minoralarning doimiy «kuzatuvi» ostida. Qo‘ng‘iroqni amalga oshirganimizda uyali telefonimiz o‘sha minoraga kodlangan maxsus signal yuboradi, minora esa, bu signalni barcha qo‘ng‘iroqlar kelib tushadigan «qo‘ng‘iroqlar markaziga» uzatadi. U yerda telefonimizning rusumi, raqami va qayerga qo‘ng‘iroq qilinayotgani aniqlanib, signal kerakli abonentlarga yuboriladi. Natijada biz telefon qilayotgan inson qo‘ng‘irog‘imizni qabul qilib oladi.
Xulosa o‘rnida
Shunday qilib, yuz yildan ziyodroq vaqt oralig‘ida telefon aloqasi misli ko‘rinmagan darajada rivojlanishga erishdi. Shubha yo‘qki, keyingi yuz yil ichida uning rivojlanishi yuz barobar tezroq bo‘ladi. Insoniyatning intellektual salohiyati oshib borar ekan, texnologiyalar ham tobora jo‘shqin rivojlanishda davom etadilar.