Mol-modda miqdori(maruza) Xalqaro birliklar sistemasi (SI) da modda miqdorining birligi sifatida mol

Mol-modda miqdori(maruza)

Xalqaro birliklar sistemasi (SI) da modda miqdorining birligi sifatida mol qabul qilingan.

­Mol — bu moddalaming 0,012 kg uglerod izotopi 12C da nechta atom bo‘Isa, tarkibida shuncha struktura birliklar (molekula, atom, ion, elektron va boshqalar) bo‘ladigan miqdoridir.
Bitta uglerod atomining massasini (1,993 • 10^-26 kg) bilgan holda 0,012 kg ugleroddagi atomlar soni N_A ni hisoblab topish mumkin:


Bu son Avogadro doimiysi deyiladi (belgisi N_A, o‘lchovi g/mol) va istalgan moddaning bir molidagi struktura birliklari sonini ko'rsatadi. Mol-modda miqdori quyidagi kabi bog’lanishlarga ega bu yerda ;

1.m=moddaning massasi(mikrotarozilarda o’lchab topilgan)/birligi gr,kg,tonna

2.M= moddaning molyar massasi(1 moldagi massa)/ birligi g/mol yoki kg/mol
3.V=gaz moddaning hajmi(o’lchangan hajm)/birligi l,ml,m³
4.V_m= gazlarning normal sharoitdagi molyar hajmi/ 22,4 l/mol
5. N_A= 1 mol modda miqdorida bo’ladigan ion,molekula,atom miqdori (avagadro soni) / 6,02*10²³
6. N_(atom)= modda tarkibidagi atomlar soni (masalada beriladi yoki topish kerak bo’ladi)
7. N_(molekula)= modda tarkibidagi molekulalar soni (masalada beriladi yoki topish kerak bo’ladi)
8. R - universal gaz doimiysi. /=8,31 J (mol KJ )
9. T — temperatura, К (Kelvin) hisobida. (*C+273=K)
10. P – bosim / 101.325 kPa,760 mmHg ustuni
11.K=moddaning 1 ta molekulasidagi atomlar soni(masalan H₂SO₄ uchun 7 ga teng)




Mol tushumchasi bilan bir qatorda gr-atom, gr-molekula tushumchalari ham ihlatiladi
1 gr-atom(1 mol atom) atomlar uchun qo’llaniladi , 1 gr-molekula (1 mol molekula) molekulalarni miqdorini anglatish uchun qo’llaniladi !!!

Mol-modda miqdori(masalalar ishlash)
MOL VA MASSA BOG’LIQLIGI



MOL VA HAJM BOG’LIQLIGI


X=3.8



X=26,4



X=71 demak Cl₂


MOL , BOSIM HARORAT BOG’LIQLIGI






MOL va MOLEKULA SONINING BOG’LIQLIGI

1-masala. 5 mol ,,Quruq muz ‘’ tarkibida qancha molekula saqlaydi ???
yechish. Har qanday moddaning 1 moli tarkibida N_A (6.02*10²³) ta molekula bo’lishini hisobga olib quyidagi tenglamani tuzamiz
1 molda-----------------------------6.02*10²³ ta molekula
5 molda -----------------------X ta X=30.1*10²³ ta molekula bo’lar ekan

2-masala. Tulki demining 15.05*10²³ ta molekulasi necha mol keladi ???
yechish.

1 molda-----------------------------6.02*10²³ ta molekula

X molda -----------------------15.05*10²³ ta molekula

MOL va MOLEKULA SONINING BOG’LIQLIGI

1-masala. 2 ,5 mol ohaktoshdagi atomlar sonini hisloblang
yechish. Avvalam bor masalani ishashdan oldin 1mol moddada qancha atom bo’ladi ??? 1 mol modda tarkibida molekulalar soni moddaga bog’liq bo’lmaydi. Ammo atomlar soni esa bevosita moddaga bog’liq yani 1 mol moddada atomlar soni N_A*K gat eng

1 mol CaCO_3­ da ------------------------ N_A*5

2.5 mol CaCO_3­ da esa-------------------X=12.5N­_A yoki 12.5*6.02*10²³=75.25*10²³

2-masala. Atomlar soni 301*10²³ ta bo’lgan bertoli tuzing modda miqdorini aniqlang

1 mol KClO_3­ da-----------------------------5*6.02*10²³ ta

Xmol da------------------------------------301*10²³ ta

MAVZU YUZASIDA SO’NGI XULOSA
Proporsiya tenglamasi

1 mol——M——22,4 litr——N_A(molekula) —— N_A * K(atom)

X mol——m——V litr——N(molekula) —— N_(atom)