“moliya” fanidan O’quv-uslubiy majmua

Mustaqilta’lim

II modul. Turli sohalarda moliya (5-semestr)
15	Moliyaviy muassasalar	6			6
16	Davlat byudjeti	8	2	2	4
17	Davlat maqsadli jamg‘armalari	8			8
18	Mahalliy byudjetlar	8			8
19	Byudjetlararo munosabatlar	6			6
20	Byudjet jarayoni	8	2	2	4
21	Davlat krediti	8			8
22	Ijtimoiy ta’minot	8			8
23	Xo‘jalik yurituvchi subyekt- larning moliyaviy resurslari	8	2	2	4
24	Asosiy va aylanma kapital doiraviy aylanishning moliya- viy jihatlari	8			8
25	Xo‘jalik yurituvchi subyektlar- ning ishlab chiqarish chiqim- lari, foydasi va rentabelligi	6			6
26	Moliya va korporativ siyosat	8			8
27	Uy xo‘jaliklar moliyasi	6			6
28	Sug‘urta	10		2	8
29	Xalqaro moliya	8	2	2	4
	5-semestr jami	114	8	10	96
	Jami	228	18	18	192

Sirtqi (ikkinchi oliy) ta’lim shakli 5230800 – “Soliqlar va soliqqa tortish” ta’lim yo‘nalishida “Moliya” fanidan o‘tiladigan mavzular va ular

bo‘yicha mashg‘ulot turlariga ajratilgan soatlar hajmining taqsimoti

T/r	Fan mavzularining nomi	Jami	Shu jumladan
			Ma’ruza	Amaliy mashg‘ulot	Mustaqil ta’lim
II modul. Turli sohalarda moliya (5-semestr)
15	Moliyaviy muassasalar	6			6
16	Davlat byudjeti	8	2	2	4
17	Davlat maqsadli jamg‘armalari	8			8
18	Mahalliy byudjetlar	6			6
19	Byudjetlararo munosabatlar	6			6
20	Byudjet jarayoni	8	2	2	4
21	Davlat krediti	8			8
22	Ijtimoiy ta’minot	8			8
23	Xo‘jalik yurituvchi subyekt- larning moliyaviy resurslari	8	2	2	4
24	Asosiy va aylanma kapital doiraviy aylanishning moliya- viy jihatlari	8			8
25	Xo‘jalik yurituvchi subyektlar- ning ishlab chiqarish chiqim- lari, foydasi va rentabelligi	6			6
26	Moliya va korporativ siyosat	6			6
27	Uy xo‘jaliklar moliyasi	6			6
28	Sug‘urta	8			8
29	Xalqaro moliya	8	2	2	4
	5-semestr jami	108	8	8	92
	Jami	228	18	18	192

4. ASOSIY QISM

1. 
   Fanning nazariy mashg‘ulotlari mavzulari tarkibi II MODUL. TURLI SOHALARDA MOLIYA
   

15-mavzu. Moliyaviy muassasalar

Davlat moliyaviy muassasalari. Nodavlat moliyaviy muassasalar. Markaziy banklar va ularning asosiy funksiyalari. Avtonomlilik. Markaziy banklar va to‘lov tizimi. Ixtisoslashtirilgan moliyaviy vositachilar. Ularning o‘ziga xos xususiyatlari va vazifalari. Mintaqaviy va butun dunyoviy moliyaviy tashkilotlar. Turli davlat hukumatlari moliyaviy siyosatini muvofiqlashtirishning zarurligi. Xalqaro hisob-kitoblar banki. Jahon banki. Xalqaro valyuta fondi.

16-mavzu. Davlat byudjeti

Davlat byudjetining mohiyati, funksiyalari va ahamiyati. Davlat byudjetining vujudga kelish sabablari va rivojlanish tendensiyalari. Davlat byudjeti yordamida ifodalanadigan moliyaviy munosabatlar. Davlat byudjeti uchun xarakterli bo‘lgan xususiyatlar. “Davlat byudjeti” tushunchasiga terminologik jihatdan qo‘shiladigan boshqa tushunchalar. Mamlakatning yalpi ichki mahsulotining davlat byudjeti orqali taqsimlanganda bosib o‘tiladigan bosqichlar. Byudjet fondini shakllantirishda foydalaniladigan ikki tushuncha. Byudjet kategoriyalari. Davlat byudjetining iqtisodiy mazmuni. Davlat byudjeti – mamlakatning asosiy moliyaviy rejasi. Davlat byudjetining daromadlari. Byudjet daromadlarini shakllantirish jarayonining asosiy tamoyillari. Davlat byudjeti daromadlarining klassifikatsiya qilinish mezonlari. Davlat byudjeti xarajatlari. Davlat byudjeti xarajatlari yo‘nalishlari.

17-mavzu. Davlat maqsadli jamg‘armalari

Davlat maqsadli jamg‘armalarining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va ahamiyati. Davlat maqsadli jamg‘armalarining ta’rifi. Davlat maqsadli jamg‘armalarining xususiyatlari. Davlat maqsadli jamg‘armalarini tashkil etishning obyektiv zarurligi va shart-sharoitlari. Davlat maqsadli jamg‘armalarini tashkil etishga ta’sir etuvchi asosiy omillar. Davlat maqsadli jamg‘armalarini tashkil etish tartibi va ularni shakllantirish metodlari. Davlat maqsadli
jamg‘armalarining vazifalari.

18-mavzu. Mahalliy byudjetlar

Mahalliy byudjetlarning mohiyati. Mahalliy byudjetlarning umumiy moliya munosabatlari tarkibidagi o‘rni va ahmiyati. Davlat byudjeti tizimida mahalliy byudjetlarning tutgan o‘rni. Mahalliy byudjetlarni shakllantirishning ahamiyati. Mahalliy byudjetlarning moliya tizimi bog‘inlari bilan munosabati. Mahalliy byudjet daromadlarining shakllantirishning asosiy manbalari. Mahalliy byudjetlarning biriktirilgan daromadlari. Mahalliy byudjetlarning tartibga solingan daromadlari. Mahalliy byudjet xarajatlarining mohiyati. Mahalliy byudjet xarajatlarining tarkibi va turlari.

19-mavzu. Byudjetlararo munosabatlar

Byudjetlararo munosabatlar to‘g‘risida tushuncha. Byudjet darajalari o‘rtasida daromadlar va xarajatlarning taqsimlanishi. Tartibga soluvchi daromadlar, ularning byudjet tizimi byudjetlarini tartibga solishdagi ahamiyati. Byudjetlararo munosabatlarni tashkil etish va boshqarishda mahalliy byudjetlar rioya qilishi lozim bo‘lgan cheklanishlar. Byudjetlararo munosabatlarning zarurligi. Byudjetlararo transfertlarning shakllari: subvensiyalar, o‘tkazib beriladigan daromadlar, dotatsiyalar, byudjet ssudasi, o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mablag‘lar. Byudjetlararo transfertlarni o‘tkazish tartibi. Byudjet tizimi byudjetlari daromadlarini tartibga solishda byudjetlararo munosabatlarning ahamiyati. Byudjet ssudasi shaklidagi byudjetlararo transfert. Aylanma kassa mablag‘lari. Byudjetlararo munosabatlarning jahon tajribalari.

20-mavzu. Byudjet jarayoni

Byudjet jarayoni to‘g‘risida tushuncha. Byudjet jarayoni bosqichlari: byudjet loyihasini tuzish, ko‘rib chiqish, qabul qilish, tasdiqlash va ijro etish, byudjet ijrosini nazorat qilish, byudjet ijrosi to‘g‘risidagi hisobotlarni tayyorlash va tasdiqlash. Byudjet jarayoni ishtirokchilari, ularning vakolatlari va vazifalari. Tasdiqlangan byudjetning byudjet mablag‘larini oluvchilarga yetkazilishi. Byudjetni ijro yetish, uning vazifalari, byudjet ijrosini ta’minlovchi organlar. Byudjet ijrosi yuzasidan hisobotlar tuzish, ularni ko‘rib chiqish va tasdiqlash. Byudjet jarayoni bosqichlarini nazorat qilish, nazoratning asosiy vazifalari. Xorijiy davlatlarda byudjet jarayonini tashkil qilishning xususiyatlari. Xorijiy davlatlarda byudjet jarayoni: ishtirokchilari, ularning vakolatlari.

21-mavzu. Davlat krediti

Davlat kreditining mazmun-mohiyati va funksiyalari. Davlat kreditining
subyektlar o‘rtasida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlar majmuidan iborat ekanligi va unda davlatning qanday sifatlarda maydonga chiqishi. Davlat kreditida davlatning kafilga aylanishi. Davlat tomonidan kafolatning berilishi va markazlashtirilgan pul fondidagi o‘zgarishlar. Kreditning bir turi sifatida davlat krediti klassik moliyaviy kategoriyalardan, xususan, soliqlardan farq qiluvchi o‘ziga xos jihatlari.

22-mavzu. Ijtimoiy ta’minot

Ijtimoiy ta’minotning iqtisodiy asoslari va tamoyillari. Ijtimoiy ta’minotning ta’rifi. Ijtimoiy ta’minot bo‘yicha xarajatlarning asosiy ko‘rinishlari. Pensiyaning ko‘rinishlari. Nafaqalarning asosiy ko‘rinishlari. Ijtimoiy ta’minotning boshqa shakllari. “Ijtimoiy ta’minot” tushunchasining keng ma’noda talqini. “Ijtimoiy ta’minot” tushunchasini tor ma’noda tasavvur qilish. Ijtimoiy ta’minotning iqtisodiy manbalari. Ijtimoiy ta’minotni vujudga keltirishning (yaratishning, qurishning, tuzishning) tamoyillari tarkibi.

23-mavzu. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy resurslari

XYSlarni isloh qilish va ular moliyaviy xo‘jaligini qayta qurishning zarurligi. XYSlarning faoliyatida sifat o‘zgarishlarni amalga oshirish. XYSlarni moliyaviy isloh qilishning asosiy vazifalari. XYSlar, firmalar va korporatsiyalarni moliyaviy isloh qilishda kapitalizatsiya jarayoni. Sof foydani va aktivlarni kapitallashtirish. Kapitallashtirish jarayonining ishlab chiqarishga ilmiy yutuqlarning moddiylashganligini aks ettiruvchi ilg‘or innovatsion ishlab chiqarish vositalari va texnologiyalariga qo‘yiladigan shakldagi kapitalning intellektuallashtirishga asoslanishi kerakligi. Moliyaviy isloh qilish dasturida ko‘zda tutiladigan vazifalar. Moliyaviy indikatorlarning o‘zgarishini monitoring qilish orqali moliyaviy boshqaruvning yaxlit samarali tizimini shakllantirish shartlari.

24-mavzu. Asosiy va aylanma kapital doiraviy aylanishning moliyaviy

jihatlari
Asosiy kapital doiraviy aylanishining mohiyati, tarkibiy tuzilmasi va samaradorligi. Mehnat va mahsulotni yaratish jarayonida asosiy kapitalning namoyon bo‘lish shakllari. Asosiy kapitalning doiraviy aylanishi va unga tegishli bo‘lgan qiymatning uch funktsional shakllari. Iqtisodiy mo‘ljallanganligiga ko‘ra asosiy fondlarning tarkibi. Asosiy ishlab chiqarish fondlari. Asosiy ishlab chiqarish fondlarining tarkibiy tuzilmasi. Amortizatsiya ajratmalarini hisoblashning asosiy metodlari va ularning o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlari. Asosiy fondlarni shakllantirish uchun jalb qilinadigan pul mablag‘larining manbalari.
Asosiy kapitalning doiraviy aylanishi jarayonida ishtirok etadigan moliyaviy resurslardan foydalanishning samaradorligi. Asosiy kapitaldan samarali foydalanishni baholashda XYS moliya-xo‘jalik faoliyatining natijaliligini ochib beruvchi umumiy moliyaviy-iqtisodiy ko‘rsatkichlar. Ishlab chiqarishning umumiy rentabelligi ko‘rsatkichi. Fond qaytimi va fond sig‘imi ko‘rsatkichlari.
Aylanma kapital: mazmuni, tarkibiy tuzilmasi va foydalanish samaradorligi. Aylanma kapitalning bir necha asosiy guruhlarga klassifikatsiya qilinishi. Aylanma kapitalning funksiyalari va ularni amalga oshirish shakllari. Aylanma kapitalning tarkibiy tuzilmasi. Aylanma kapitalning foydalanish samaradorligini xarakterlovchi umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar. Sof aylanma kapital. Bozor iqtisodiyoti sharoitida aylanma kapitaldan foydalanishning samaradorligiga ta’sir etuvchi omillar.

25-mavzu. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning ishlab chiqarish chiqimlari, foydasi va rentabelligi

XYSlarning xarajatlari: mohiyati, tarkibi, klassifikatsiyalanishi va samaradorligini baholash. “Ishlab chiqarish xarajatlari” va “ishlab chiqarish chiqimlari” tushunchalari. Ularning farqli jihatlari. Ishlab chiqarish chiqimlarining guruhlanishi. Aniq yoki amaldagi, haqiqatdagi chiqimlar. Aniq bo‘lmagan, almashgan chiqimlar yoki qo‘ldan boy berilgan, qo‘ldan chiqarilgan imkoniyatlar chiqimlari. Iqtisodiy elementlariga ko‘ra xarajatlarni guruhlarga ajratish va ularning tarkibi. Kalkulyatsiya moddalari bo‘yicha xarajatlarning bo‘linishi. To‘g‘ri (bevosita) xarajatlar va egri (bilvosita) xarajatlarning o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlari. Davlat tomonidan tartibga solinish darajasiga qarab xarajatlarning bo‘linishi. Chiqimlarni kamaytirishning asosiy yo‘llari.

26-mavzu. Moliya va korporativ siyosat

Korporativ siyosat. Korporativ siyosatni zarurligi. Korxonalarni korporativ siyosati. Qo‘shilish (birlashish)lar va “yutib yuborish”lar. Sotib olish. Qo‘shilish. Soliqlardan iqtisod qilish. Foydali birjaviy bitim. Aktivlarni berish. Real optsionlarga investitsiyalashtirish. Kompaniyalarni fond birjasidagi faoliyati. Mamlakatimizda korporativ boshqaruvni rivojlanishi uchun yaratilayotgan shart- sharoitlar.

27-mavzu. Uy xo‘jaliklar moliyasi

Moliya munosabatlarining umumiy tizimida uy xo‘jaliklari moliyasi. Uy xo‘jaligining ta’rifi. Uy xo‘jaligiga tegishli bo‘lgan xarakterli xususiyatlar. Uy xo‘jaliklari moliyasining har bir davlat moliya tizimining ajralmas tarkibiy qismi hisoblanishi va uning moliyaviy ahamiyati. Uy xo‘jaliklari tomonidan qabul qilinadigan moliyaviy qarorlar.

28-mavzu. Sug‘urta

Sug‘urtaning iqtisodiy mohiyati. Sug‘urta o‘ziga xos pul munosabatlarining yig‘indisi. Sug‘urtaning iqtisodiy kategoriya sifatida asoslanish tamoyillari. Sug‘urtaning funksiyalari. Sug‘urta shakllari. Mustaqillik yillarida sug‘urtaning maqsad va vazifalari tom ma’noda o‘zgarganligi. Tijoratga asoslanmagan sug‘urtaning o‘ziga xos xususiyatlari. Tijorat sug‘urtasi paydo bo‘lishining bosqichlari.

29-mavzu. Xalqaro moliya

Xalqaro moliya. Xalqaro moliyaning asoslari va rivojlanish tendentsiyalari. Xalqaro moliya bilan bog‘liq munosabatlar. Jahon iqtisodiy va moliyaviy muhitining shakllanishiga ta’sir etgan sezilarli o‘zgarishlar. XXI asr bo‘sag‘asida jahon iqtisodiyotidagi asosiy tarkibiy tendensiyalar. Valyuta kursi va valyuta bozorlari. Valyuta kursining inflyatsiyani hisobga olishga ko‘ra almashuv kurslari. Xorijiy investitsiyalar. Xorijiy investitsiyalar harakati.

2. Fanning amaliy mashg‘ulotlari mavzulari tarkibi II MODUL. TURLI SOHALARDA MOLIYA