Muhammad Al-Xorazmiy Nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Farg'ona Filiali Axborot Xavfsizligi Yo’nalishi

Muhammad Al-Xorazmiy Nomidagi Toshkent
Axborot Texnologiyalari Universiteti
Farg'ona Filiali
Axborot Xavfsizligi
Yo’nalishi
641-20 Guruh Talabasi
Ismoilov Sanjarbek
Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash kirish
Fanidan

Topshirdi: Ismoilov S. S Qabul qildi: Komilov A. O

6 – Амалий машғулот
Стандартларни тасдиклаш ва давлат руйхатидан утказиш тартиби коидалар
Режа:
1. Тасдиқлаш ва Давлат реестрида қайд этиш тартиби
2.норматив ҳужжатлар
3. Норматив ҳужжатларнинг бўлимлари ва бўлимлари
Cтандартлаштириш бўйича норматив ҳужжатлар тоифаларини тайёрлаш ва “
Ўзстандарт” агентлигида рўйхатдан ўтказиш тартиби тўғрисида
Мазкур Низом Ўзбекистон Республикасининг “Стандартлаштириш тўғрисида
”ги Қонунига мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг
2004 йил 6 июлдаги “Стандартлаштириш тўғрисида”ги 318сонли “Стандартлаштириш тўғрисида”ги қарорининг 6бандига асосан Маҳсулотларни сертификатлаштириш” нормативҳуқуқий ҳужжатлар тоифаларини тайёрлаш ва стандартлаштириш бўйича “Ў зстандарт” агентлигида рўйхатдан ўтказиш тартибини белгилайди. Стандартлаштириш бўйича айрим тоифадаги норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш, тасдиқлаш, тасдиқлаш, экспертизадан ўтказиш ва рўйхатдан ўтказиш хусусиятлари “Ўзстандарт” агентлигининг алоҳида нормативҳуқуқий ҳужжатлари билан тартибга солинади.
Стандартлаштиришга оид меъёрий ҳужжатлар Ўзбекистон Республикаси ҳуд удида давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, хўжалик юритувчи субъэктла р ва жамоат ташкилотлари томонидан ўз кўламига кўра қўлланилади.
Умумий қоидалар

1. 
   Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича қуйидаги тоифалар бўйича норматив ҳужжатлар қўлланилади:
   

халқаро (давлатлараро, минтақавий) стандартлар;
Ўзбекистон давлат стандартлари; ташкилот стандартлари; хорижий давлатларнинг миллий стандартлари.

2. 
   Стандартлаштириш бўйича норматив ҳужжатлар маҳаллий ва хорижий фа н ва техниканинг замонавий ютуқларига асосланган бўлиши ҳамда Ўзбекисто н Республикаси қонун ҳужжатларига мувофиқ бўлиши керак.
   
3. 
   Ишлаб чиқариладиган ва истеъмолчиларга сотиладиган маҳсулотлар, техн ологик жараёнлар ва хизматлар учун стандартлаштириш бўйича барча тоифа даги меъёрий ҳужжатлар ва уларга киритилган ўзгартиришлар экспертизадан ўтказилиши ва давлат рўйхатидан ўтказилиши лозим.
   
4. 
   Экспертиза меъёрий ҳужжатнинг Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига, стандартлаштириш тизими талабларига, ўлчовлар бир хиллигини таъминлаш давлат тизимига, Ўзбекистон Республикасининг миллий сертификатлаштири ш тизимига ҳамда тармоқлараро стандартларга мувофиқлигини текширишда н иборат. стандартлаштириш тизимлари.
   
5. 
   Тегишли маҳсулотлар (хизматлар) турларини ишлаб чиқарувчи ёки истеъм ол қилувчи вазирликлар, идоралар, контсернлар, бирлашмалар, корхоналар, т ашкилотлар ва бошқа хўжалик юритувчи субектлар норматив ҳужжатларни и шлаб чиқиш учун буюртмачилар ҳисобланади.
   

Норматив ҳужжатлар буюртмачининг ўзи ёки унинг хоҳишига кўра стандарт лаштириш бўйича техник қўмиталар, асосий стандартлаштириш ташкилотлар и ёки бошқа хўжалик юритувчи субъэктлар томонидан ишлаб чиқилиши мум кин.
ИИ. Норматив ҳужжатларни тайёрлаш

6. 
   Норматив ҳужжатлар қуйидаги элементлардан иборат: сарлавҳа саҳифаси; Муқаддима; мазмуни; таништириш; Исм;
   

дастур майдони; Норматив ҳаволалар; Шартлар ва таърифлар; атамалар ва қисқартмалар; асосий қоидалар; иловалар; библиография; библиографик маълумотлар.
Элементлар -
"таркиб", "кириш", "меъёрий ҳаволалар", "атамалар ва таърифлар", "белгила р ва қисқартмалар", "иловалар", "библиография" стандартда зарур бўлганда, унинг мазмуни ва хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда берилади. тақдимот.

7. 
   Меъёрий ҳужжат мазмунининг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, ма тн, жадвал, график материал (чизмалар, диаграммалар, диаграммалар) ёки ул арнинг комбинацияси шаклида тақдим этилади.
   
8. 
   Норматив ҳужжат матни аниқ ва тушунарли, турли талқинларга йўл қўйма йдиган, мантиқий жиҳатдан изчил, қўлланиш доирасига мувофиқ фойдалани ш учун зарур ва етарли бўлиши керак.
   
9. 
   Норматив-ҳуқуқий ҳужжатга қуйидагилар киради: объэктив усуллар билан текширилиши мумкин бўлган талаблар; ушбу усулларни тартибга солувчи кўрсатмалар; стандартлаштириш объэкти ва тегишли объэктлар (боғлиқ фаолият) ҳақидаги маълумотларга эга хабарлар.
   
10. 
    Норматив ҳужжатда атамалардан фойдаланилади, уларнинг таърифлари у шбу норматив ҳужжатда (атамалар ва таърифлар учун стандартлар билан бел гиланади).
    
11. 
    Норматив ҳужжат матни таркибий элементларга бўлиниши мумкин: бўли млар, кичик бўлимлар, параграфлар, кичик бандлар. Бўлимлар тегишли параг рафлар билан параграфларга ёки кичик бўлимларга бўлиниши мумкин. Агар керак бўлса, элементлар кичик қисмларга бўлиниши мумкин.
    

Ҳар бир параграф/кичик бандда норматив ҳужжатнинг алоҳида қоидаси бўли ши керак, яъни у тўлиқ ва тўлиқ мазмунга эга бўлиши керак.

12. 
    Бўлимлар, кичик бўлимлар, параграфлар ва кичик бандлар араб рақамлар и билан рақамланган.
    

Бўлимлар меъёрий ҳужжатнинг бутун матни доирасида кетмакет рақамланган бўлиши керак.
Кичик бўлим рақами бўлим ва кичик бўлим рақамларини ўз ичига олади ва п араграф рақами нуқта (нуқта) билан ажратилган бўлим, кичик бўлим ва параг раф рақамларини (ёки бўлим ва параграф рақамларини) ўз ичига олади.

13. 
    Норматив ҳужжатларнинг бўлимлари ва бўлимлари сарлавҳаларга эга. Са рлавҳалар тегишли бўлимлар, кичик бўлимлар, параграфлар мазмунини аниқ ва қисқача акс эттириши керак.
    
14. 
    Норматив ҳужжатни тузишда лойиҳа матни унинг масштабини кичрайтир маган ҳолда А4 форматдаги варақнинг бир томонига жойлаштирилиши керак.
    

Саҳифанинг серия рақами саҳифанинг пастки ўнг бурчагида 2 рақамидан бо шлаб чоп этилади. Биринчи саҳифада 1 рақами қўйилмайди. Қоидага кўра, ст андарт варақ сатр оралиғи ("кўпайтирувчи") билан чоп этилиши керак 1, 2; ҳар бир саҳифанинг четлари бор: юқори ва пастки - 2 см, чап -
3 см, ўнг -
1,5 см; хатбоши бир хил ва беш ёки олти белгидан иборат бўлиши керак.
Компютерда чоп этишда “Миcрософт Wорд” матн муҳарриридан “Тимес Но. Эw Роман” шрифти 12 ўлчамли ёки шунга ўхшаш бўлган ҳолда фойдаланиш тавсия этилади.

15. 
    Норматив ҳужжат лойиҳаси матнини тайёрлашда юнон ёки бошқа алифбо ларнинг ҳарфларини, формулаларни, алоҳида белгиларни қора паста ёки сиёҳ билан киритишга рухсат берилади. Бундай ҳолда, ёзилган матннинг зичлиги
    

матннинг қолган қисмининг зичлигига яқин бўлиши керак.
Агар чизмалар, диаграммалар, диаграммалар, чизмалар ва / ёки бошқа график материалларни машинада қилиш мумкин бўлмаса, уларни қора сиёҳ ёки паст
а билан киритишга рухсат берилади.

15. 
    Норматив ҳужжат лойиҳасини тайёрлашда ундан нусха кўчириш имкония ти бўлиши керак. 17. Нормативҳуқуқий ҳужжатлар давлат тилида, зарур ҳолларда эса рус тилида нашр этила ди. Ушбу тиллардаги матннинг ҳақиқийлиги уларни тасдиқлаган орган томон идан таъминланади.
    

18. 
    Норматив ҳужжатлар матн қайси тилда ёзилганидан қатъи назар, ҳужжат номининг давлат тилидаги қуйидаги қисқартмалар билан кўрсатилади:
    

Ўзбекистон Республикаси давлат стандарти –
Ўз ДСт; тартиб рақам; икки нуқта билан ажратилган тасдиқланган йил; ташкилот стандарти -
Тс; тартиб рақам; икки нуқта билан ажратилган тасдиқланган йил.

18. 
    Маҳсулотлар учун норматив ҳужжатларнинг мазмуни бўлимлар ва кичик бўлимларни ўз ичига олади: таснифлаш; техник талаблар:
    

пакет; белгилаш; хавфсизлик талаблари;
атроф-муҳитни муҳофаза қилиш талаблари; қабул қилиш қоидалари; назорат қилиш усуллари (тестлар); фойдаланиш (қўллаш, тайёрлаш усули), техник хизмат кўрсатиш, таъмирлаш,
йўқ қилиш бўйича кўрсатмалар;
ташиш ва сақлаш; ишлаб чиқарувчининг кафолати.

18. 
    Норматив ҳужжат бўлимларининг сарлавҳалари, тузилиши ва мазмуни ст андартлаштирилган маҳсулотларнинг хусусиятларини ва унга қўйиладиган та лабларнинг характерини ҳисобга олган ҳолда белгиланади.
    

Шу билан бирга, улардан фойдаланиш аҳолининг соғлиғи ва (ёки) мулкига, шунингдек атроф-
муҳитга зарар этказиши мумкин бўлган маҳсулотларга оид меъёрий ҳужжатл ар мажбурий равишда "Хавфсизлик талаблари", "Атрофмуҳитни муҳофаза қилиш" бўлимларини ўз ичига олиши керак. талаблар" ёки
"Хавфсизлик ва атрофмуҳитни муҳофаза қилиш бўйича талаблар" стандартлаштириш объэктининг хусусиятларидан келиб чиқиб, хавфсизлик ва (ёки) атрофмуҳитни муҳофаза қилиш талаблари қонун ҳужжатларида белгиланган дизай н ва бошқа техник талабларни белгилаш ва уларга риоя қилиш орқали таъмин ланадиган ҳоллар бундан мустасно. "Техник талаблар" бўлими.
Стандартлаштириш бўйича норматив ҳужжатларда ҳуқуқий нормалар бўлмас лиги керак.
21. Хавфсизлик талаблари таркибига қуйидагилар киради: электр хавфсизлиги талаблари; ёнғин хавфсизлиги талаблари; портлаш хавфсизлиги талаблари; радиациявий хавфсизлик талаблари; машина ва ускуналарга техник хизмат кўрсатиш учун хавфсизлик талаблари, шу жумладан техник хизмат кўрсатувчи ходимларнинг нотўғри ҳаракатларин инг ва / ёки ускунанинг ўз-
ўзидан нотўғри ишлашининг олдини олишга қаратилган талаблар; ҳимоя воситаларидан фойдаланишга қўйиладиган талаблар ва машина ва жиҳ озларнинг хавфсизлигини таъминлашга қаратилган бошқа чоратадбирларни амалга ошириш, шу жумладан хавфли қисмлар ва элементлар уч ун қўриқчиларни ўрнатиш, ҳаракатланишни чеклаш мосламаси, ҳаракатланув чи қисмларнинг блокировкалари ва чегара калитлари, фойдаланиш қисқичлар
ва катлама элементларини маҳкамлашнинг бошқа турлари;
машина ва асбоб-
ускуналарни бошқариш воситаларига, шунингдек уларнинг хавфсиз ишлаши ни назорат қилиш қурилмаларига қўйиладиган талаблар; сигнализация қурилмасига қўйиладиган талаблар; хавфсизлик белгиларини қўллаш ва сигнал рангларини қўллаш талаблари; хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларининг (шовқин, тебраниш, зарарл и моддалар концентрацияси ва бошқалар) рухсат этилган даражаларини кўрс атган ҳолда тавсифлари; хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларининг пайдо бўлиши ва (ёки) таъс ир қилиш жойларида уларнинг олдини олиш, камайтириш ва / ёки маҳаллийл аштиришга қўйиладиган талаблар; саноат тозалиги талаблари; атрофмуҳитга кимёвий, механик, радиациявий, электромагнит, иссиқлик ва биолог ик таъсирларнинг максимал рухсат этилган (даража ва вақт бўйича) нормалар и;
хавфли маҳсулотларни ва уларни ишлаб чиқариш чиқиндиларини утилизация қилиш бўйича талаблар, шунингдек маҳсулотнинг ўзига хослиги (ўзига хосл
иги) билан боғлиқ бошқа талаблар.
22. Моддалар (материаллар) учун хавфсизлик талабларини белгилашда қуйид агилар кўрсатилади: зарарли модда сифатида уларнинг хавфлилик класси (ёки компонентлар кўри нишидаги материалларга киритилган зарарли моддаларнинг хавфли класси), унинг инсон танасига таъсирининг табиати; ушбу модданинг таркибининг рухсат этилган максимал даражалари (агар у за рарли моддаларга тегишли бўлса ёки ушбу моддалар компонентлар шаклида ушбу материалга киритилган бўлса);
ушбу модданинг (материалнинг) ёнғин ва портлаш хавфи тўғрисидаги маълу мотлар; модданинг (материалнинг) ҳавода ва/ёки оқава сувда бошқа моддалар иштир окида ёки айрим омиллар таъсирида заҳарли ва/ёки ёнувчи ва портловчи бир икмалар ҳосил қилиш қобилияти тўғрисидаги маълумотлар; ушбу моддани (материални) ишлатиш ёки сақлаш вақтида ўзўзидан ёниш ва / ёки портлашнинг олдини олиш чоралари;
ушбу моддани (материални) қўллаш ва сақлаш жойларида ёнғинга қарши вос италар, ёнғинга қарши техник воситалар ва ёнғинга қарши воситалар мавжуд лигига қўйиладиган талаблар; ушбу моддадан (материалдан) фойдаланиш, сақлаш, ташиш ва утилизация қи лишда шахсий ва/ёки жамоавий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш ва/ёки сан итария-гигиена қоидаларига риоя қилиш зарурлигига доир талаблар; ушбу жараёнларда иштирок этадиган ишлаб чиқариш ходимларига қўйилади ган талаблар;
ушбу моддани (материални) хавфсиз қўллаш (фойдаланиш) бўйича кўрсатма лар;
модданинг турли хил атрофмуҳит объэктларида (сув муҳити, атмосфера ҳавоси, тупроқ, эр ости бойликл ари, флора, ионосфера ва бошқалар) барқарорлиги хусусиятлари, агар ушбу м одда ифлослантирувчи, заҳарли, хавфли, зарарли ёки радиоактив моддалар си фатида таснифланган бўлса ёки шундай бўлса. моддалар ушбу материалга ко мпонентлар шаклида киритилган; ушбу моддани (материални) ва (ёки) уни қайта ишлаш чиқиндиларини зарарс излантириш, қайта тиклаш, қайта ишлаш ва (ёки) утилизация қилиш (кўмиш) усуллари;
ушбу модданинг (материалнинг) уни қўллаш (фойдаланиш), ташиш, сақлаш в а утилизация қилиш вақтида хавфсизлигини таъминлашга қаратилган бошқа талаблар.
23. Агар бир ҳил маҳсулотларнинг бутун гуруҳи учун меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқиш мумкин бўлмаса ёки мақсадга мувофиқ бўлмаса, меъёрий ҳужж атлар маҳсулотнинг маълум бир тури ёки ушбу бир ҳил маҳсулотлар гуруҳиг а кирувчи барча маҳсулотларни қамраб олмайдиган аниқ маҳсулотлар гуруҳи
учун ишлаб чиқилади. 24. Нормативҳуқуқий ҳужжатнинг “Маркалаш” бўлимида маҳсулотни маркалаш учун қуй идаги талаблар белгиланади: маркалаш жойи (тўғридан-
тўғри маҳсулотда, ёрлиқда, ёрлиқда, истеъмолчи ва/ёки юк ташиш контейнер ларида ва ҳоказо); маркалаш усули (чоп этиш, ўйма ва бошқалар); тег таркиби.
Шу билан бирга, маҳсулотларни маркалашда амалдаги қонунчилик нормалар ига риоя қилиш кераклиги кўрсатилган.
25. Ёрлиқдаги маълумотлар қуйидагилардан иборат бўлиши керак: Ишлаб чиқариш номи; Олдинги нашрга қаранг. ишлаб чиқарувчининг номи ва мулкчилик шакли, шунингдек унинг жойлашг ан жойи;
асосий истеъмол хусусиятлари ва (ёки) маҳсулот хусусиятлари; маҳсулотни хавфсиз сақлаш ва (ёки) ташиш, хавфсиз ва (ёки) самарали фойда ланиш, таъмирлаш, тиклаш, утилизация қилиш, кўмиш, йўқ қилиш қоидалари
ва шартлари (агар керак бўлса);
сертификатлаш тўғрисидаги маълумотлар;
аниқ оғирлиги, асосий ўлчамлари, ишлаб чиқариш бирликларининг ҳажми ёк и сони; таркиби (тўлиқлиги); Олдинги нашрга қаранг. ишлаб чиқарувчининг товар белгиси (товар белгиси) (агар мавжуд бўлса); ишлаб чиқарилган сана;
яроқлилик муддати (амалга ошириш ёки хизмат кўрсатиш);
стандартлаштириш бўйича норматив ҳужжатни белгилаш, унга мувофиқ маҳ сулотлар ишлаб чиқарилади ва идентификация қилинади; маҳсулот штрих коди (мавжуд бўлса).
26. Технологик жараёнларнинг меъёрий ҳужжатлари мазмуни қуйидаги бўли мларни ўз ичига олади: уларни амалга ошириш учун умумий талаблар;
Шартлар ва таърифлар; таснифлаш;
Бунда асосий чоратадбирлар режаси фақат Ўзбекистон Республикаси давлат стандартлари бўйича илова қилинган.
Назорат саволлари:
1 . Халқаро СИ тизими.
Жавоб: