Mundarija: I. O‘quv materiallar 1 Ma’ruza mashg‘uloti materiallari

5-MAVZU. Texnik- taktik tayyorgarlik va musobaqa faoliyatida 
tafakkurning ahamiyati va uning tavsifi. 
 
Reja: 
1. Tafakkur haqida umumiy tushuncha. Fikr yuritish operatsiyalari. Hukm va xulosa chiqarish. 
Tushuncha. Tafak -kurning turlari. Tafakkurning о‘sishi.
2. Texnik-taktik tayyorgarlikda tafakkurning о‘rni . Musobaqa faoliyatida tafakkurning 
ahamiyati. Sport faoliyatini rivojlantirishda intellekt va uning ahamiyati. 
3. Nutq tо‘g‘risida umumiy tushuncha. Nutqning xususiy funksiyalari. Nutq–ifodalash vositasi. 
Nutqning anatomik-fiziologik asoslari. Nutq va tafakkur. Nutq turlari. Nutq –o‘rgatish va sport 
bilimlarini egallash sifatida. 
Tafakkur – inson aqliy faoliyatining yuksak formasi, olamni bilish qurolidir.
Borliqdagi narsa va hodisalarni umumiy qonuniy bog‘lanishlarini ongimizda aks
ettirishdir. Sport faoliyatida tafakkurning ahamiyati va uni rivojlantirish yo‘llarini
aniqlash uchun talabalar quyidagilarni bilishlari shart. Tafakkur haqida tushuncha.
Tafakkur jarayonining hususiyatlari. Tafakkkur va nutq. Tafakkurning nerv – 
fiziologik asoslari. Tafakkur shakillari. Fikr yuritish operatsiyalari. Tafakkur
turlari.
Ishning maqsadi.
Mashg‘ulotda masalalar yechish orqali tafakkurning
individual hususiyatlarini o‘rganish. 
Tajriba 1. Masalalar yechish orqali tafakkurning individual
hususiyatlarini o‘rganish.
Vazifani hal qilishda tafakkurning individual hususiyatlari, fikrlash tezligi, 
intellektual aktivlik, tafakkurning sifati aniqlanadi. 

---

Talabalarga blankalar tarqatiladi. Bu blankalarga 25 ta katakchalardan
tashkil topgan 4a kvadrat chizilgan. Har bir kvadratning ikki tomoni 1 dan 5 gacha
raqamlar bilan belgilangan. 25 ta katakchaning har biriga qatorlardagi raqamlar
sonining ko‘paytirmasini yozish mumkin. Tekshiruvchiga ko‘rsatma – hozir 5ta
ko‘paytirmani katakchalarga shunday tanlash kerakki, ularning yig‘indisi aytilgan
ja’miga teng bo‘lishi kerak. Joylashtirilayotgan vaqtda har bir qatorga faqatgina
bita ko‘paytirma yozilishiga e’tibor berish kerak. Bita qatorga 2 ta son yozish
faqatgina bir marotaba ruhsat etiladi. Qatorlar ichida hamma tuzatishlarga ruhsat
beriladi. Beriladigan ja’mi 39 va 51 sonlar o‘rtasida bo‘lishi kerak. Birinchi va
ikkinchi kvadratda vazifani bajarish vaqtni hisobga olmagan holda beriladi.
Talabalar masalani yechish tajribasini o‘zlashtirgandan so‘ng, ular navbatdagi
vazifani bajarishda vaqt ham belgilanadi. 
Ishning yakunida olingan natijalar tekshiriladi, hatolar aniqlanib tahlil
qilinadi. Bu yerda: masala yechish vaqti - fikr yuritish operatsiyalarini tezligini 
ko‘rsatadi, tuzatishlar soni – intelektual aktivligini (ya’ni tuzatishlar soni
qanchalik kam bo‘lsa tekshiruvchi vaziyatni aniq tahlil qilish va fikran o‘z

---

faoliyatini oldindan rejalashtirish qobiliyati yuqori rivojlanganligi haqida
dalolat beradi; tuzatishlar soni ko‘p bo‘lsa, bu tekshiruvchi urinish usuli va
hatolarni bartaraf qilish orqali masalani yechishini ko‘rsatadi); hatolar soni – 
tafakkur sifatining ko‘ratkichi hisoblanadi.
Mashg‘ulot yakunida natijalar quyidagi umumlashgan bayonnomaga 
kiritiladi va guruhdagi tafakkurning individual hususiyatlari aniqlanadi. 
№ Tekshiriluvchining
familiyasi 
Masala
yechish vaqti 
Tuzatishlar
soni 
hatolar soni