Mundarija o`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

---

korxonaloariga, boshqa muassasalarga, tadbirkorlarga, xususiy korxonalarga yoki bozorda
sotishi mumkin.
Hozirda fermerlar mahsulotini asosan tayyorlov tashkilotlari va qayta ishlash
korxonalariga shuningdek bozorda sotmoqda. Fermerlar uchun mahsulot sotish kanali faqat
bitta emas, ular bir vaqtning o‘zida mahsulotning bir qismini tayyorlov tashkilotlariga yoki
qayta ishlash korxonalariga bir qismini esa bozorlarda yoki boshqa xaridorlarga sotishi
mumkin.
Qishloq xo‘jaligida ko‘p miqdorli fermer xo‘jaliklarining shakllanishi va faoliyat
ko‘rsatishi sohada mahsulot tayyorash tizimini ham tubdan yangilanishiga undamoqda.
Chunki qishloq xo‘jaligida mahsulot yetishtirish bilan bir qatorda uni tayyorlash, saqlash,
qadoqlash va iste’molchilarga talofatsiz yetkazib berish muhim ahamiyatga egadir. Ayniqsa,
tez buziladigan va transportda tashishi noqulay bo‘lgan mahsulotlarning qishloq xo‘jaligi
mahsulotlari bozoriga xizmat ko‘rsatish tizimida raqobat muhitini kuchayishini taqozo etadi.
Texnik xizmat ko‘rsatish va moddiy texnika ta’minoti sohalarida bo‘lgani kabi
mahsulotlarni tayyorlash va qayta ishlash shug‘ullanuvchi korxonalar ham ozchilikni tashkil
qilib, o‘z mahsulotlarida yakka hokimliklarni (monopoliya mavqeini) qo‘lga kiritib olganlar.
Masalan, deyarli ko‘pchilik tumanlarda paxta, don, sut, sabzavot va boshqa mahsulotlarni
tayyorlash va qayta ishlash sohasida 1 tadan korxonalar faoliyat ko‘rsatadi.
Qishloq joylarida infrastruktura tarmog‘i - savdo-sotiq va tayyorlov tizimi taraqqiy
etmagan. Tayyorlovchilar yakkahokimchilik mavqeidan foydalanib, zimmalariga olingan
shartnomalarini bajarmaslik hollarini uchratish mumkin.
Eng yomon tomoni shundaki, sut, sabzavot kabi bir qator qishloq xo‘jaligi mahsulotlari
tez buziluvchanligidan ularni uzoq saqlab bo‘lmaydi. Tumanda ularni qabul qilish va
qiluvchi korxonalar yagona ekanligidan, ba’zida mavsumiy paytlarida ularni o‘z vaqtida
qabul qilib olishning iloji bo‘lmaydi. Qolaversa, bunday mahsulotlarni uzoq masofadan
tashib kelish imkoniyatlari chegaralangan, mahsulot sifati ham buzilishi mumkin.
Fermer xo‘jaliklari uchun mahsulot sotish yo‘nalishlari ichida bozorlari katta ahamiyat
kasb etadi. Mahsulotni bevosita bozorlarda sotishning fermer uchun manfaatli tomonlari
ko‘p. Chunki bunda u mahsulotini o‘zi istagan narx bo‘yicha (talab va taklifdan kelib
chiqib) sotish imkoniyatiga ega bo‘ladi, shuning bilan birga bozorda u mahsulotni naqd
pulga sotishi mumkin.