Murakkab uch qismli shakl



Download 396,52 Kb.
bet4/5
Sana29.11.2022
Hajmi396,52 Kb.
#874261
1   2   3   4   5
Bog'liq
Murakkab uch qismli shakl (1)

Shaklning, xususan davriyaning juda mayda elementlari: ibora
Davrnyalarning va umuman, to’rt yoki olti taktli tuzilmalarning juda ko’p jumlalaritag’rin ham maydaroq - ibora deb ataladiga ikki, ba’zan esa uch taktli   kichik tuzilmachaga bo’linadi. Ibora  o‘z ma’nosiga ko‘ra qo‘shni tuzilmalardan batamom ajratib olsa bo’ladigan elementdir, ya’nayam u ritmik jihatdan  aloxida olingan bo‘lakdir. Jumlaning eng so‘nggi iborasidan tashkari barcha iboralarning yakunlovchi qismi uchun garmoniya tanlash davriyaning bosh kadensiyalar kabi cheklanmagan. Ibora xar kanday akkordda va har qanday bas bilan tamom bo‘lishi ham mumkin. Iboralarda ham bo’linadigan jumlalar qatori bo’linmaydiganlari ham uchraydi.
Motiv. Submotiv.
 Ibora, o‘z navbatida, bo‘linmas bo‘lishi yoki bir taktli motiv deb ataladigan tuzilmachalarga bo’linishi ham mumkin. Eng kam ma’no birligidan iborat bo‘lga bitta asosiy aksent bilan birlashtirilgan tovushlarning ritmik gruppasi motiv deb ataladi. Bunday gruppa, O‘zining qiskaligiga qaramasdan, ko‘pincha xarakterning muayyan ma’noga ega bo’lishi, ritmik jihatdan aloxida bo’lishi va shuning uchun ham haqiqatan bir butunning to’la ma’no tashiydigan aloxida bir qismi  sifatida keladi.Shu tufayli motiv takrorlanib va o’z ko’rinishini o’zgartirib, shunday mavzu urg‘usi vazifasini o‘tashi mumkunki, keyinchalik bu urg’udan tugallangan musiqaviy mavzu va hatto butun bir asar o’sib yetilishi ham mumkin. Bitta asosiy aksentga ega bo‘lgan motivning ko‘proq qismi taxminan mana shunday belgilarga ega bo‘lgan bitta taktga tengdir: motivning boshlanishi va oxiri  xech kaysi tomondan takt chizigi bilan sira to‘g‘ri kelmaydi.U albatta akkordli tovush bilan tugaydiyu lekin to’xtalma, o‘tkinchi tovush va hokazolarda  tugallan-maydi. Motivning kuchli vaqti (u shuningdek, ikt> deb ham ataladi) fakat bir tovush bilan ifoda etilishi ham mumkin. Quyida keltirilgan sxemalarda u takt chizigi hamda tire (1-) bilan ifoda yetiladi.
Kuchsiz vakt bir tovush bilan ham, bir necha tovush bilan kam ifodalanish mumkin. Tovushlar soni qancha bo‘lishidan qat’i nazar kuchsiz vaqt sxemalarda belgisi bilan ifodalangan. Kuchsiz vaqt kuchli vaqt oldidan (ba’zan predikt» deb ataladigan) za takt, yani takt oldi bilan to‘liqsiz takt sifatida kelishi ham, shuningdek,kuchli vaqt ketidan kuchsiz yakun sifatida kelishi ham mumkin.
Motivning asosiy turlari quyidagilardan iborat: 
a)  amfibraxik motiv bo‘lib, u motivning eng to‘lik xolda uchraydigan rang-barang turlaridan hisoblanadi; juda tez-tez uchrab turadi:

b) yambik  motiv, bu ham keng ko‘llanadigan motiv guruhlaridan:

g) |-tuliksiz motiv bitta kuchli tovushdan iborat: kamdan kam hollarda mustaqil ma’noga ega bo‘lib, ko‘pincha ibo raning ëki jumlaning boshlanishi, mukaddimasi  sifatida keladi va amalda shundan keyin keladigan harakatning ajralma ismi bo‘ladi:

Butun bir taktni egallaydigan kuyning tovushi kuprok ikki takt yoki to’rt taktning davomi sifatida (bo‘linmaydigan ibora yoki jumlaga)  qo’shilib ketadi:.

Lekin, ba’zi bir hollarda alohida mazmun tashuvchi bir to vushli motiv sifatida ham kelishi mumkin:

Motiv yoki ibora taktning qismlari uzunligi darajasida submotivlar deb ataladiga tag’in ham maydarok kuychan-ritmik gruppalarga bo‘linadi. Umuman olganda, motiv garmoniyasi to‘g‘risida quyidagilarni aytish mumkin: taktoldidan boshlanadigan kuchli hissaga karab boruvchi garmoniyaning ko’p qismi almashinadi va o’z ma’nosini har xil ko’rinishlarda namoyish qiladi: taktoldini kengayib boruvchi harakatga tayyorgarlik va kuchli hissani harakatning o‘zi sifatida talqin qiladi. Kuchsiz yakunlanish ko‘p hollarda kuchli ulushga kirishib borayotgan garmoniyaning davomi sifatida (inersiya bo’yicha keladigan harakat turi sifatida) keladi, lekin, u garmoniyaning almashinishi bilan birga qo’shilib ketishi ham mumkin. Motivning yakuniy qismi istalgan akkordda, istalgan bas bilan tugashi ham mumkin.


Download 396,52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish