Namangan muhandislik-qurilish instituti

Rels oldi yuk tushirish omborlari. 
Avtomobil  yo’llarini  yuqori  va  maromda  qurilishi  yuklash-tushirish,  tez  mashina 
komplektlari,  ombor  ishlarini  mexanizatsiyalash  bilan  uyg’unlashgan  bo’ladi.  Yuklash 
tushirish  ishlariga  xarajatlar  yuqori  bo’lib,  xarajatlarni  ozaytirish  xalq  xo’jaligi  uchun 
katga  ahamiyat  kasb  etadi.  Yo’llarni  tez  qurilishi  ombor  xo’jaligini  yangicha  tashkil 
etishga  sabab  bo’lib,  bunda  joydan-joyga  oson  ko’chuvchi  asfalt  va  beton 
aralashtirgichlarni  qo’llashdir.  CHunki  yo’l  qurilishi  vaqti  shu  joyda  cheklangandir. 
Odatdagi ombor xo’jaligi murakkablashib borgan sari relsoldi yuk tushirish omborlariga 
ehtiyoj  tug’iladi.  Bunday  omborf  yuklab-tushirish  vaqtini  qisqatirish,  ashyolarni 
saqpashni 
yaxshilashga 
va 
ishlarni 
kompleks 
mexanizatsiyalash 
va 
avtomatizatsiyalashga  erishiladi.  Bunda  oraliq  omborlarsiz  yo’l  qurilish  materiallarini 
relsoldi  omborlaridan  to’g’ri  SBZ,  ABZ  yoki,  qurilishga  markazlashtirilgan  avtomobil 

---

tashish  orqali  yetkaziladi.  Omborlarni  asosiy  turlariga  bir  xil  materialga  mo’ljallangan 
ombor yoki har xilmateriallarga mo’ljallangan bo’lishi mumkin. Bundan tashqari temir- 
yo’l yuk stantsiyasiga biriktirilgan rels oldi omborxonalari ham bo’ladi. Bu o’z navbatida 
kapital  qurilish  xarajatlarni  kamaytirish  va  ekspluatatsiya  chiqimlarini  ham 
kamaytirishga  sabab  bo’ladi.  Transport  xo’jaliklarini  relsoldi  omborlari  bilan 
birlashtirish kelajakda omadli hisoblanadi. 
Rels oldi yuk tushirish omborlarini optimal joylashtirish. Yuk tushirish omborlarini 
optimal  joylashtirish varianlari  quyidagicha  bo’lishi  mumkin:  kapital  umum  xarajat  va 
ekspluatatsiya xarajatlarni ombor qurilishiga sarflanishini minimumlashtirish, muhandis 
kommunikatsiyalar,  yuk  saqlash  va  ishlov  berish,  temir  yo’l  orqali  yuk  tushirish 
omborlariga  materiallar  keltirish  va  iste’molchilarga  yetkazish,  ehtiyoj  materiallarni 
iste’mol  hajmi,  yuk  tushirish  omborlarini  rivojlantirish  yoki  uni  tugatish. 
Iste’molchilarga yuk markazlashgan holda buyurtmaga asosan tuzilgan shartnoma bilan 
tipovoy omborlar ishlatiladi. 
Kelayotgan yuklarni mexanizatsiyalashgan usullarda tushirish iste’molchilarni o’z 
vaqtida kerakli materiallar bilan ta’minlash aniq tashkil qilingan ish asosida olib borilishi 
sabab bo’ladi. 
Yirik  yuk  tushirish  omborlarida  yaxshi  yo’lga  qo’yilgan  dispetcherlik  xizmati, 
elektron-hisoblash texnikalari va zamonaviy aloqa vositalar yordamida amalga oshiriladi. 
Dispetcherlik  xizmatini  borligi  tufayli  yukni  kelishi,  o’z  vaqtida  tushirilishi  tez  hal 
qilinadi. 
Ish texnologiyasi. Statsionar ishlab chiqarish korxonalari, yo’l qurilish tashkilotlari 
(ABZ,  SBZ)  va  avtomobil  yo’llari  tez  qurilishida  relsoldi  yuk  tushirish  omborlari, 
transport-omborlari ish unumiga yaxshi ta’sir etadi, chunki bularda yuk tushirish, saqlash 
va yo’l qurilish materiallarini yuklashlar jamlangandir. 
Bunday  korxonalarni  tashkil  etish,  ularda  yangi  texnik  vositalardan  foydalanish 
kompleks  mexanizatsiyalash,  ishni  ratsional  tashkil  qilish  orqali  xarajatlar  qiskaradi, 
relsoldi omborxonalarida yangi texnologik protsesslar qo’llanishi tufayli iste’molchilarga 
yuk  yetkazib  berish  unumi  ortadi,  sakdash  yaxshilanadi,  materiallarni  yo’qotish 
kamayadi, adminstrativ xo’jalik xodimlari shtatini qisqartishga erishiladi. 
Markazlashgan  ta’minot  tufayli  yo’l  qurilishlariga  relsoldi  omborlaridan  o’z 
vaqgida  kerakli  miqdorda  qurilish  ashyolari  yetkaziladi,  ABZ.TSBZ  va  yo’l 
qurilishlarida ortiqcha qurilish ashyolarini yig’ilib qolishiga yo’l qo’ymaydi. Ehtiyojga 
qarab  omborlardagi  materiallarni  xvjmini  saqlash  mavsumiyligi  va  boshqa  konkret 
sharoitlar  hisobga  kliiadi.  Yuk  tushirish  omborlarini  temir  yo’ldan  yuk  qabul  qilishi 
odatda  yil  bo’yi  bo’ladi.  Iste’molchilarni  materiallar  bilan  ta’minlashda,  yuk 
avtomobillarga ortish bir yoki ikki smenali qilib tashkil etiladi.