Namangan muhandislik-texnologiya instituti

4.2-rasm. Baraban va valning ko’rinishi. 
4.3-rasmda “qoziqchali baraban-paxta-to’rli sirt” sistemasi orasida vujudga keluvchi kuchlar ko’rsatilgan.

4.3-rasm. ’’Qoziqchali baraban-paxta-to’rli sirt” sistemasidagi kuchlar yo’nalishi.
1.  va o’qlarga kuchlarning proektsiyasini olamiz. tenglamasini tuzamiz.

(4.2)

Bundan:

Endi tenglama tuzamiz:

(4.3)

bularda paxta pallasining qoziqcha urilgandagi inertsiya kuchi;

- paxtani harakatlantiruvchi kuch;

- havoning qarshilik kuchi;

-pallaning og’irlik kuchi, mg;

- paxtani to’rli sirt bilan ishqalanish kuchi;

paxta pallasi markazidan o’tuvchi, qoziqchali baraban va to’rli sirtning kontsentrik sirtlariga normal bilan vertikal orasidagi burchak;

S – pallaning markazdan qochma kuchi.

Paxta pallasining qoziqcha urilgandagi zarba kuchi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

(4.4)

bu yerda - paxta massasi;

- zarba vaqti;

- barabanning chiziqli tezligi;

- pallaning zarbadan tiklanish koeffitsienti.

Havoning palla harakatiga qarshilik kuchi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

(4.5)

bu erda - qoziqchalar orasidagi paxtaning midel sirti, , qoziqchali baraban uzunligi bo’yicha joylashgan qoziqchalar qadami;

- havoningqarshilik koeffitsienti,

- havoning zichligi, =1,24 kg/m^{3 ;}

g - erkin tushish tezlanishi, g=9,81 m/s² .

(4.2) tenglamadagi mavjud ishqalanish kuchlarini palla og’irligi orqali ifodalab, hamda (4.3) tenglamadan foydalanib, paxtani harakatlantiruvchi kuch uchun quyidagi tenglamani hosil qilamiz:

(4.6)

Burchak bo’lganida, harakatlantiruvchi kuch maksimal qiymatga erishadi:

(4.7)

bunda - paxta bilan to’rli sirt orasidagi ishqalanish koeffitsienti.

M - paxta bilan qoziqcha orasidagi ishqalanish koeffitsienti;

- baraban radiusi.

Ma’lumki, markazdan qochma kuch quyidagicha ifodalanadi:



bu yerda - pallaning massasi,

w - barabanning burchak tezligi, ;

– pallaning aylanma harakat yo’li radiusi bo’lib, baraban radiusi va uning sirti bilan palla og’irlik markazi masofa ning yig’indisi += ga teng.

Zarba kuchini aniqlash ifodasidagi tiklanish koeffitsienti esa quyidagi formuladan aniqlanadi.

(4.8)

Bunda: - zarbaning ohiridagi baraban va pahta bo’lagining chiziqli tezliklari, m/s.

- zarbaning boshidagi baraban va pahta bo’lagining chiziqli tezliklari,m/s.

Tiklanish koeffitsientining tajribaviy qiymati ga teng.
Xulosa

To’qimachilik, yengil va paxta sanoati mashinasozligining asosiy muhim vazifalaridan biri mamlakatimizda ishlab chiqariladigan to’qimachilik, yengil va paxta sanoati mashinalari konstruktsiyasi va tayyorlash sifati bo’yicha chet ellarda ishlab chiqilgan mashinalardan ustun bo’lishiga erishishdir. Buning uchun muhandis-mashinasozlar, konstruktorlar va texnologlar to’qimachilik, yengil va paxta sanoati uchun yuqori unumdorli, ishonchli va uzoq muddat ishlaydigan avtomatlashtirilgan jihozlar yaratish uchun chuqur ilmiy-texnik bilimlarga ega bo’lishi kerak.

Har bir muhandis-konstruktor konstruktorlik hisoblarini bajarishni, har tomonlama texnologiyaboplikni hisobga olgan xolda detalni loyihalashni, ular uchun materialni ratsional ravishda tanlashni, loyihalanadigan mashinaning ishonchliligini va uzoq muddat ishlashini belgilashni, iqtisodiy va texnik estetika talablarini hisobga olishni, mashina va mexanizmni yaratishda tajribaviy tadqiqotlarni rejalashtirishni va bajarishni bilishi zarur. Ushbu masalalarning umumiy ko’rinishdagi qisqacha bayoni to’quv dastgohlarini loyihalash misolida mazkur kurs loyihasida keltirildi.