Nasdaq haqida ma’lumot nasdaq va nyse o’zbekiston fond bozorini o’zgartirishga yordam berishga tayyor

Fond birjasi faoliyatini kim tartibga soladi?

Tartibga soluvchi – mustaqil tashkilot bo‘lib, u bozorda, ya'ni fond birjasida hammasi qonuniy asosda amalga oshishini nazorat qiladi. O‘zbekistonda ushbu vazifalarni Kapital bozorini rivojlantirish agentligi bajaradi, u, shuningdek, qimmatli qog‘ozlar bozori ishtirokchilari (investitsiya maslahatchilari, brokerlar, dilerlar, investitsiya aktivlarini ishonchli boshqaruvchi) faoliyatini litsenziyalash bilan shug‘ullanadi.

Aksiyalar kotirovkasi nima?

Aksiyalar kotirovkasi – bu aksiyalarning fond birjasidagi bahosi bo‘lib, talab va taklifga ko‘ra belgilanadi hamda kompaniyaning sof daromadi, avval to‘langan dividendlar hajmi, firmaning obro‘si va qimmatli qog‘ozlar bozoridagi o‘rni kabi ko‘plab omillarga bog‘liq bo’ladi.
Bu muhim! Kompaniya aksiyalarining kotirovkasi doimo o‘zgarib turadi va «Toshkent» RFB saytida «Birja kotirovka varag‘i» nomli maxsus jadvalda doimiy aks etadi.
Har bir aksiya bir vaqtning o‘zida bir nechta narxga ega:
Birinchidan, bu chiqarish paytida aksiyaga belgilangan nominal narx. Uni nominal qiymat ham deyishadi. Aksiyaning nominal qiymati egasi ushbu aksiya bo‘yicha oladigan daromad yoki dividendga nisbatan ahamiyatli.
Aksiyalarning bozor narxi ushbu qimmatli qog‘ozlar oldi-sotdisi davridagi talab va taklifga ko‘ra belgilanadi. Odatda u amalga oshgan bitimlarning o‘rtacha qiymati sifatida yoki savdo kunining (savdo haftasi) yakuniy narxiga ko‘ra belgilanadi.
Kotirovka narxlari – ma'lum vaqt oralig‘ida qimmatli qog‘ozlar oldi-sotdisi bo‘yicha operatsiyalar bajarilgan, birjadagi turli sotuvchi va xaridorlar tomonidan taklif etilgan narxlar.
Fond birjasida listing (birja kotirovka varag‘i) – bu kompaniyaning birja talablariga javob berishini tekshirishdan iborat maxsus birja tadbiri. Birja qimmatli qog‘ozlar emissiyasi (chiqarilishi) ro‘yxatdan o‘tganligini, uning natijalari haqidagi hisobotni, O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga rioya qilinishini, o‘z faoliyati to‘g‘risidagi axborotni oshkor qilinishi va bir qator boshqa talablarga rioya qilnishini tekshiradi.
Nasdaq-100-Amerika fond indeksi. Indeks kapitallashuv boʻyicha eng yirik 100 kompaniyani oʻz ichiga oladi, ularning aksiyalari NASDAQ fond birjasida sotiladi. Indeksga moliya sektoridagi kompaniyalar kiritilmagan.^[1]
Nasdaq 100 roʻyxatga olish qoidalariga ortiq javob bermaydigan kompaniyalar yiliga bir marta dekabr oyining uchinchi haftasida yangi firmalar bilan almashtiriladi.
Indeks tarixi 1985-yilda boshlanadi, shu vaqtda bir vaqtning oʻzida 2 ta yangi indeks joriy qilingan: NASDAQ-100 va NASDAQ Financial-100.^[3] Birinchi indeksga yuqori texnologiyali sanoat kompaniyalari, ikkinchisiga moliyaviy kompaniyalar kiritilgan. Indeks bazasi dastlab 250 punkni tashkil qilgan.
1998-yilda indeksga xorijiy kompaniyalar kiritildi. Dastlab, ularga qoʻyiladigan talablar qattiq edi, lekin 2002-yilda bu talablar yumshatildi.
2000-yildagi indeks tomonidan nuqta-com lar toʻlqini boʻyicha 4700 punktdan ortiq boʻlgan eng yuqori koʻrsatkichga erishildi.^[4]
2021-yil holatiga koʻra, NASDAQ 100 ning 57% qismini texnologik kompaniyalar tashkil qildi. Sanoatning keyingi yirik tarmogʻi - maishiy xizmatlar 21,99%.^[5] NASDAQ 100 ning 7,08% qismini sogʻliqni saqlash, isteʼmol tovarlari bilan shugʻullanadigan kompaniyalar NASDAQ 100 ning 6,14% va sanoat kompaniyalari 5,92% qismini tashkil qiladi.