Naviy davlat konchilik instituti 3c “D”-19 ee gruhi talabasi Umonov Sohibning amaliyot

Uskunalarni montaj qilish va ishlatish


Aksariyat ko‘chmas mashinalar sexning poliga o‘rnatilib, boltlar bilan maxkamlab qo‘yiladi. Ayrim, ayniqsa, qudratli mashinalar uchun poydevorlar kerak bo‘ladi. Ularning tuzilishi mashinalarga xizmat ko‘rsatishni osonlashtirmogi lozim.

Avtomatik liniyalar yoki yirik qurama (aralash) mashinalar vazifasi mashina staninasinig bikrligi yuqori darajada bo‘lishini ta’minlashdan iborat bo‘lgan maxsus poydevorlargagina montaj qilinadi.

Osma mashinalar sex polida joylashgan portallarga yoki maxsus monorelslarga o‘rnatiladi. Monorelslar sexnining stropilalariga osib qo‘yiladi.

Yirik detallarni payvandlashga mo‘ljallangan ko‘chma mashinalar sex polida joylashgan rels yo‘llarga montaj qilinadi, bu yo‘llarda mashinaning o‘zi montaj qilingan portal harakatlanadi. Bu turdagi mashina kolonnalarda joylashgan rels yullarda harakatlanuvchi kran-balkaga montaj qilinishi ham mumkin.

Payvandlash mashinalarini elektr energiyasi, sovituvchi suv va siqilgan havo bilan to‘g‘ri ta’minlash zamonaviy kontaktli payvandlash texnikasining eng muhim masalalaridan biri sanaladi. Tanlangan payvandlash mashinasi sexning elektr tarmog‘i ga to‘g‘ri ulanmog‘i darkor. ГОСТ 297-80 ga muvofiq kontaktli payvandlash mashinalari nominal qiymatning –10 dan +5 % igacha o‘zgarib turadigan kuchlanishda ishonchli ishlashi lozim. Sex tarmoqlari va podstansiyadagi kuch transformatorining quvvati ana shu shartlarga muvofiq tanlanmog‘i zarur. Bir fazali mashinalar fazalar bo‘yicha mumkin qadar bir tekis taqsimlanishi kerak, chunki bunda kuchlanish kamroq og‘adi va pasayadi. Mashina tarmoqqa avtomatik uzgich orqali ulanadi, bu uzgich tarmoqdan olinadigan eng katta tok kuchiga qarab hisoblanadi. Ushbu qurilmalar nosozlik (avariya) holatida mashinani tez uzib qo‘yish uchun zarurdir. Kuchlanishning pasayish shartidan kelib chiquvchi kabelning kesimi uning uzunligiga bog‘liq, shu sababli juda katta quvvatli mashinalarni sex podstansiyasiga imkon qadar yaqinroq joylashtirish tavsiya qilinadi.

Payvandlash mashinalarini oqar suv bilan me’yorida sovitish muhim ahamiyat kasb etadi. Mashinalar odatda sexning texnik suv keladigan quvuriga rezinka-mato shlang (ichki diametri 8–10 mm) vositasida, kirish ventili orqali ulanadi. Sovitish soz bo‘layotganini ko‘z bilan kuzatish mumkin bo‘lishi uchun suv oqovaquvur (kanalizatsiya) ga ochiq usulda oqizlladi. Sovitish sharoiti yaxshi bo‘lishi uchun tizimdagi suv bosimi 0,15–0,3 MPa bo‘lmog‘i kerak.

Bundan past bosimda sovitish keskin yomonlashadi, bu esa magshinaning tok keltiruvchi qismlari ortiqcha qizishi va elektrodlarning chidamliligi pasayishiga olib keladi. Bu hol teshilishga sabab bulishi mumkin.

Sexga o‘rnatilgan kontaktli mashinalar soni ko‘p bo‘lganda yopiq sovitish tizimini qo‘llash maqsadga muvofiqdir. Tizimda aylanib yuradigan suv sovishga ulguradi. Sizgan suvning o‘rnini to‘ldirish uchun tizimga 10 % gacha toza suv beriladi.

Mashinalarning sovituvchi kanallarini suvdagi har xil mexanik iflosliklardan saqlash uchun mashinani ta’minlovchi suvquvur tarmog‘i ga qo‘shimcha filtrlar o‘rnatish maqsadga muvofiqdir.

Aksariyat mashinalarda pnevmatik bosim mexanizmlari bo‘ladi. Ularni harakatga keltirish uchun zarur bo‘lgan siqilgan havo sex tarmog‘i dan o‘zatiladi. Uning bosimi odatda 0,38 MPa dan past bo‘lmaydi. Mashinalarning pnevmatik mexanizmlarini ta’minlash uchun havo tozalangan holda kelishi va keltiruvchi quvurlarda uning bosimi payvandlash jarayonida juda pasayib ketmasligi lozim.

Kontaktli payvandlash mashinalari o‘rnatiladigan xona quruq havosining harorati katta darajada o‘zgarib turmaydigan, chang miqdori imkon qadar kam va o‘yuvchi bug‘larsiz (ayniqsa, kislota bug‘larisiz) bo‘lmog‘i darkor, chunki bunday bug‘lar izolyatsiyaning yemirilishi hamda ayrim tok keltiruvchi qismlarning ulanish joylarida kontakt yomonlashuviga olib keladi.

Mashinalar odatda smena mobaynida havosining harorati ko‘pi bilan 10°C va sovituvchi suvning harorati 5–25 o‘zgarib turadigan yopiq xonalarda ishlatishga mo‘ljalanadi.

Payvandlash moslamalari o‘lchamlariga mos keluvchi maxsus tagliklarga yoki sex poliga o‘rnatiladi.

Payvandlash uskunalari va moslamalaridan to‘g‘ri foydalanish yuqori sifatli payvand birikmalar olishning shartlaridan biridir. Uskunalarning ishlamay qolishi jiddiy yo‘qotishlarga olib keladi. Uskunalarning ishonchli ishlashi uskunalarni muayyan muddatlarda ko‘zdan kechirish va tekshirish, shuningdek rejali-oldini olish maqsadida ta’mirlash orqali ta’minlanadi.

 Dvigatelni ta’mirlash 
Elektr dvigatellariga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash ishlari barcha elektr mashinalari uchun amalga oshiriladi. elektr mashinalari ularni o'rnatish joyida, demontaj va demontaj qilinmasdan amalga oshiriladi. Elektr mashinalarining muntazam ta'mirlanishi o'rnatish joyida yoki xizmat ko'rsatish punktida, ustaxonada va hokazolarda amalga oshirilishi mumkin.
Korpusni changlardan tozalang,dvigatelni poydevorga yoki ishlaydigan mashinaga mahkamlab qo'yadigan murvatlarni torting. Isitish darajasini va korpusning tebranish darajasini tekshiring, dvigatelning ishchi mashina bilan to'g'riligini, kasnaqning yoki tishli g'ildirakning dvigatel shaftidagi ishonchliligini tekshiring, aloqa tutashuvlarining ishonchliligini tekshiring, dvigatel ishlayotganida g'ayritabiiy shovqinlarning yo'qligiga ishonch hosil qiling, fazali rotorli dvigatellar uchun cho'tka mexanizmining sirpanish halqalarining holatini tekshiring, o'rashning izolyatsiyaga chidamliligini o'lchash. Agar kichik nuqsonlar aniqlansa, ularni yo'q qilish kerak.

Avtoservis korxonasida dvigatellarni ta’mirlash va boshqa ustaxonalardagi ajratish-yi’gish ishlarini bajarish uchun tuzilish jihatdan har xil bo’lgan jihozlardan foydalaniladi.

Gilzani silindr blokidan yechib olish juda o’gir ish hisoblanib, uni pastki qismidan yuqoriga tortib chiqaruvchi maxsus yechgich yordamida siqib chiqariladi. Gilzalarni boshqa usullar bilan chiqarish, silindrlar blokidagi qo’nim teshigini va gilzalarning o’zini shikastlanishiga olib keladi.

Rezinali germetiklovchi halqalar o’rnatilgan gilzalar silindrlar blokiga press yordamida o’rnatiladi. Bu ishni mahsus moslamalar yordamida bajarish ham mumkin. Bunday moslamalardan birining tuzilishi Rezinkali xalqalarni gilzaga kiygazishda, uning ariqchada cho’zilib va buralib ketmasligiga e’tibor berish zarur.

Porshenni almashtirishdan avval uni silindrga moslab tanlab olish zarur, buning uchun gilzaning o’lchamlar gruppasiga mos keluvchi porshen tanlab olinadi va lentasimon shup yordamida silindr, hamda gilza orasidagi tirqish tekshiriladi. Buning uchun porshen yassi shup bilan birgalikda yuqori qismi bilan silindrga kiritiladi. Shup porshen barmo’gi o’rnatilish teshigi o’qiga perpendikulyar joylashishi zarur. Keyin dinamometr yordamida shup tortiladi va shupni chiqish vaqtidagi kuch aniqlanadi. Aniqlangan kuch avtomobil dvigatellarining turiga qarab, ekspluatatsiya yoki ta’mirlash qo’llanmasida keltirilgan me’yoriy ko’rsatkichlar bilan taqqoslanadi. Agarda tortib chiqaruvchi kuch me’yoridagi ko’rsatkichdan farq qilsa, u holda porshen boshqasiga almashtiriladi.

Porshen bilan shatun yi’gmasini silindr blokiga o’rnatishdan avval, porshen xalqalarini porshen ariqchasiga joylashtiriladi. Porshen ariqchasi bilan porshen xalqasi orasidagi tirqish shup yordamida aniqlanadi.

Porshen yi’gmasini silindrga o’rnatish maxsus moslama yordamida amalga oshiriladi Alyumindan tayyorlangan silindr blokida klapan yo’naltiruvchi vtulkalarning teshigi yedirilgan bo’lsa, yangisiga almashtirish uchun gidravlik press va maxsus moslama ishlatiladi.

Klapan faskalarini yedirilishi va o’yilishi, tozalash yoki silliqlash yo’li bilan bartaraf qilinadi. Тozalash ishlari uchiga klapanni o’ziga majburan tortib turadigan «so’r’gich» o’rnatilgan pnevmatik drel yordamida bajariladi.

Agar klapan egarlarining faskasini tozalash yo’li bilan tiklab bo’lmasa, u holda yuza yo’nish yo’li bilan ta’mirlanadi.

Klapan egari o’yilib ketgan yoki bo’shab qolgan bo’lsa, maxsus yechgich yordamida chiqarib olinadi, teshik esa ta’mirlash o’lchamiga moslab kengaytiriladi.

Ta’mirlash o’lchami bo’yicha tanlab olingan klapan egari maxsus presslagich yordamida qoqiladi.

Klapan faskalari R108 modelli jihozda silliqlanadi.

Tirsakli valning yedirilgan tayanch va shatun o’rnatuvchi bo’yinlari hamda gaz taqsimlovchi valning tayanch bo’yinlari silliqlash jihozlari yordamida ta’mirlash o’lchamlariga keltiriladi. Gaz taqsimlash valining yedirilgan mushtchalariga maxsus silliqlash jihozlari yordamida ishlov beriladi.

– joriy.  Yarador rotorli motorlar uchun simlarni boshlang'ich reostatdan ajratib oling. Dvigatelni o'rnatish joyidan olib tashlang va uni qismlarga ajratib oling. Sariqlarni tozalang, izolyatsiya qarshiligini o'lchang, agar kerak bo'lsa, sariqlarni quriting. Slip halqalarining holatini tekshiring, agar kerak bo'lsa tozalang va maydalang. Cho'tkasi mexanizmini sozlang, agar kerak bo'lsa cho'tkalarni almashtiring. Rulmanlarni yuving, ularning texnik holatini tekshiring va agar kerak bo'lsa almashtiring. Zarar etkazilgan o'rash simlarini va terminal qutisining terminal kartasini ta'mirlash yoki almashtirish. Elektr dvigatelini yig'ing, rulmanlarni moylang, dvigatelni bo'sh tezlikda sinab ko'ring. Agar kerak bo'lsa, dvigatelni bo'yab qo'ying. Dvigatelni ish joyiga qo'ying, uning ishchi mashinaga to'g'ri kelishini sozlang va yuk ostida sinab ko'ring.

Ishga tushirish uchun himoya vositalariga texnik xizmat ko'rsatish va joriy ta'mirlash bo'yicha ishlar hajmi.

Dastlabki himoya vositalariga texnik xizmat ko'rsatish ularni o'rnatish joylarida amalga oshiriladi. Qurilmalarning muntazam ravishda ta'mirlanishi, tabiati va shikastlanish darajasiga qarab, ularni ishlatish joyida, ko'chma yoki statsionar ustaxonada amalga oshirilishi mumkin.

 Texnik xizmat . Xizmat qilinadigan qurilmadan kuchlanishni olib tashlang, uni changdan tozalang, mahkamlashning ishonchliligini, harakatlanuvchi qismlarning erkin harakatlanishini tekshiring, vintli ulanishlarning tortilish darajasini tekshiring va bo'shashganlarni torting. Qurilmani tekshirib ko'ring va unda hech qanday shikastlanish yo'qligiga ishonch hosil qiling, kamon tirgaklarini olib tashlang, tekshiring, ularning zichligini, buloqlarning holatini tekshiring, bir vaqtning o'zida yoqing, agar kerak bo'lsa, kontaktlarning sinxronizatsiyasini sozlang va ularni uglerod qatlamlaridan tozalang, vintli ulanishlar va sigortalar kontaktlarining haddan tashqari qizishi belgilari yo'qligiga ishonch hosil qiling. Boshqarish panelidagi ogohlantiruvchi lampalar va ularning armatura, qulflash moslamalari va eshik muhrlarining yaroqliligini tekshiring. Ushbu ishlarni tugatgandan so'ng, kuchlanishni qo'llang va uskunaning ishlashini tekshiring.