Nazariy tushuncha

QURILMANING TAVSIFI
Bu asbob (3-rasmda tasvirlangan) (4) 1-fotoelektrik qayd qilg`ich (3) kronshteyn bilan birgalikda (2) ustunga o`rnatilgan bo`lib, ustun o`z navbatida asbobni gorizontal vaziyatda ushlab turishga imkon beruvchi oyoqchalar ustiga o`rnatilgan (1) asosga mahkamlangan. (5) aylanuvchi tutashtirgich giroskopni vertikal atrofida aylanishga imkon beradi. (7) elektr dvigatel esa (8) kronshteynga biriktirilgan bo`lib, dvigatel valiga (9) disk o`rnatilgan. Elektrdvigatel korpusiga mahkamlangan (11) richag bo`limlarga ajratilgan bo`lib, unga (12) yuk o`rnatilgan. Yukni richag bo`yicha siljitish mumkin. 1 va 2 fotoelektrik qayd qilgichlar yordamida boshqarish blokiga giroskopning aylanish burchagi va dvigatelning aylanish tezligi haqida signal keladi.


O`LCHASHLAR VA NATIJALARNI HISOBLASH

1. 
   Siljuvchi yuk yordamida sistemani muvozanat holatiga keltiring.
   
2. 
   Qurilmani tok manbaiga ulang.
   
3. 
   SET tugmachasini bosib, dvigatelni harakatga keltiring va presessiya yo`qligiga ishonch hosil qiling.
   
4. 
   Yukni tayanch nuqtasidan 2 bo`lim o`ngga yoki chapga siljitib, siljish masofasi Δl ni qayd qiling.
   
5. 
   REG.SKOROSTI tumbleri yordamida dvigatel aylanishini 600 ayl.min.ga keltiring.
   
6. 
   SBROS tugmachasini bosing.
   
7. 
   Giroskopning burilish burchagi 30° dan kam bo`lmagan holda STOP tugmachasini bosing.
   
8. 
   Hisoblagichdan giroskopning burilish burchagi va presessiya vaqtini yozib olib, presessiya burchak tezligi Ω ni quyidagi formula yordamida hisoblang.
   

9. 
   Yukning og`irligi va Δl ning qiymatini bilgan holda tashqi kuchlar momenti M ni M=PΔl formula yordamida hisoblang.
   
10. 
    Giroskopga ta`sir etuvchi tashqi kuchlar momenti M ni va presessiya burchak tezligi Ω ni bilgan holda giroskop harakat miqdori momenti L ning qiymatini hisoblang.
    

11. 
    1-10 punktlarni Δl ning boshqa qiymatlari uchun ham bajaring.
    
12. 
    Olingan hisoblash natijalarni (SI sistemasida ifodalab) quyichagi jadvalga yozing.
    

№	l		T		P	M	L

3-rasm


SINOV SAVOLLARI

1. 
   Giroskop deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Aylanma harakat dinamikasining asosiy qonuniga ta’rif bering.
   
3. 
   Sistemaning muvozanat shartini yozing.
   
4. 
   Kuchlar momentining yo`nalishi qanday aniqlanadi?
   
5. 
   Agar burchak tezligi o`zgarsa, presessiya tezligi qanday o`zgaradi?