Невроз. Нерв системасининг функционал касалликларига



Download 54,42 Kb.
bet2/5
Sana24.02.2022
Hajmi54,42 Kb.
#254766
1   2   3   4   5
Bog'liq
Невроз

Истерик невроз. Истерия (юн. histeria) бачадон деган маънони англатади. Бу касаллик белгилари хакида кадимги рисолаларда куп ёзилган ва уни дастлаб бачадон функцияси билан боглашган. Чунки истерияни асосан аёлларда кузатишган. Кейинчалик истерик бузилишлар эркакларда хам аникданган булса-да, унинг аввалги номи сакданиб долган. Истерия неврознинг бошка турлари каби кенг таркалган касаллик. Истерик невроз асосан ёшлик даврида, купрок аёлларда кузатилади.Унинг келиб чикишида хулк-атворнинг болаликдан истерик тарздашаклланишига катта ургу берилади.Ортикча таъсирланиш, хар нарсага хаддан ташкари эътибор бериш, мустакил фикрлай олмаслик, ортикча ишонувчанлик, ранг-баранг хис туйгуларга берилиш истерия учун жуда хос белгилар. Улар рухдан ва жисмонан заиф кишилардир. Купчилик истерик беморлар феъл-атвори болалар феъл-атворига ухшаб кетади. Бундай беморлар учун атрофдагилар диккатини узига жалб этиш хос. Истерик бузилишлар факат неврозда эмас, балки психопатияда хам кузатилади. Истерик невроз симптомлари аксарият холларда хилма-хил касалликлар аломатларини эслатади. Шу боис хам истерияни ≪катта мугомбир≫ деб аташади. Истерияга чалинган беморда барча соматик касалликларга хос белгиларни кузатиш мумкин,аслида эса унда соматик касаллик аникланмайди. Истерик неврознинг турлари хилма-хил. Уларнинг барчаси, одатда, рухий жарохатдан (айникса, жанжал ва хафагарчиликдан) сунг пайдо булади.Энди истериянинг кенг таркалган турлари билан танишиб чикамиз.
Эс-хушнинг кирди-чикди булиб цолиши. Бирдан бошланадиган ва аксарият холларда тез тугалланадиган холат булиб, бунда бемор атрофдагиларга бефарк булади, каерда эканлигини фахмлай олмайди, хозир соат нечалиги, узи нима килаётганини билмайди. Бу холат бир неча дакикадан бир неча соатгача давом этади. Бемор атрофда содир булаётган вокеалардан кисман вокиф булса-да, булиб утган ходисаларни эслаб кола олмайди.
Истерик фуга [лот. fuga - цочиш). Бунда бемор жанжал ёки бошка бир рухий жарохатдан сунг тусатдан уй, ишхона ёки бошка жойдан кучиб чикиб кетади, унинг хатти-харакатлари максадсиз булади, вазиятни тушунмайди ва атрофда нималар содир булаётганини фахмламайди. Аммо, четдан Караганда, бошка бировларга унинг юриш-туриши максадга мувофикдек туюлади. Арзимаган уриш-жанжалдан сунг бундай шахслар хатто бошка шахарга хам анча вактга кетиб колишади. Кейинчалик бемор узи билан нималар содир булганини эслай олмайди ёки кисман эслайди. Аммо гипноз холатида содир булган вокеаларнинг барчасини эслатиш мумкин. Истерик шахсларда учраб турадиган яна бир синдром - бу Ганзер синдроми.Бу синдром, одатда, рухий жарохдтдан сунг тусатдан пайдо булади. Унинг асосий белгиси - акл бовар килмайдиган тутуриксиз харакатлар. Бемор энг оддий саволга хам тутуриксиз жавоб беради. Масалан, ≪Икки карра икки неча булади?≫ - деб суралса, бемор олий маълумотли булишига карамай, ≪Беш≫, - деб жавоб беради ёки кулда нечта бармок бор деса, хохдаган сонни айтади. Унинг белгилари деменцияни эслатади. Бирок бу холат псевдодеменция булиб, бир неча кун ичида утиб кетади. Рухий жарохат гоят кучли булганда, одатда, истерик ступор ривожланади. Бундай пайтларда бемор тамомила харакатсиз булиб колади, индамайди ва атрофга бефарк; булади, юз-кузида азият чеккан ифода шаклланади. Бу холат бир неча соат ёки кун давомида утиб кетади. Даволаш муолажалари утказилмаса, тузалиб кетиш кийинлашади. Пуэрилизм - катталарда кузатиладиган болалар хатти-х,аракатини эслатувчи холат. Болаларга хос булган киликлар, боладек ингичка товуш чикариб гапириш, кузларни катта-катта килиб очиш, киприкларни пир-пиратиш, биров гапирганда огзини очиб туриш пуэрилизм учун жуда хос. Бемор шу килиги билан бошкаларнинг диккатини узига жалб этади. Истерик бузилишларнинг яна бир тури - бу истерик депрессия. Бунда бемор ута паст кайфиятда булади ва бу килиги билан атрофдагилар диккатини узига жалб этишга интилади, уларни узига рахмдил булишга ундайди. У накадар огир ахволда эканлигига бошкаларнинг эътибор беришларини хохлайди ва хоказо.
Истерик тутканок хуружи хам кенг таркалган симптомлардан биридир. Истерияда кузатилувчи тутканоклар хар хил булиб, уларнинг эпилептик хуружлардан фарк киладиган томонлари куп. Истерик тутканок хеч качон бемор ёлгиз колганда руй бермайди, чунки унга хар доим томошабин керак. Истерик хуруж тутганда бемор бирдан ерга йикилади, мушаклари тортишади ва талпина бошлайди, лекин боши билан каттик нарсаларга урилмайди. Бемор истерик хуруж пайтида узига кулай жой топиб, бирор жойига каттик; шикаст етказмасдан йикилишга харакат килади. Хуруж пайтида унинг гавдаси ёй сингари эгилади. Бу холат истерик ёй деб аталади. Бундай феъл-атвор купгина инжик ва эрка болаларга хос. Масалан, онаси янги уйинчок олиб бермаганда бола дуконда унинг оёги тагига йикилиб, кул-оёкларини тапиллатаверади, гохо бошини ерга уриб каттик; чинкириб йиглайди. Куркиб кетган она боласи сураган уйинчокни олиб берса, у шу захоти тинчланади. Бу одат кейинчалик воя етган ёшда хам намоён булиши мумкин. Уларда сохталик ва атайинлик сезилади. Масалан, бемор киши гуё уни кимдир урмокчи булгандек юзини кули билан беркитади, кичкириб юборади, хурсиниб йиглайди ва хоказо. Истерик тущанокда беморнинг эс-хуши жойида ва теварак-атрофга идроки сакланган булади. Масалан, хуруж тутганини биров мазах ёки калака килгудек булса, бемор дархол хуруж-ни тухтатиб, урнидан туриб кетади. Хуруж пайтида бемор эпилепсияда булгани каби тилини тишлаб олмайди ва бехосдан сийиб юбормайди. Хафакон касаллиги хуружи ёки юрак хуружини эслатувчи истерик тутканоклар хам куп кузатилади. Юракнинг тез-тез уриши, бош айланиши, кунгил айниши ва хушни йукотиш билан кечадиган вегетатив хуружлар ана шулар жумласидандир. Хуруж пайтида бемор бошдан-оёк; титрайди ва “хамма ерим какшаб огрияпти” деб нолийди. Меъда спазми билан кечувчи хуружларда коринда кучли огрик пайдо булади, бемор тулганиб ётиб олади ва кайт килади. Истерик неврозда турли хил фалажликлар хам руй беради.

Download 54,42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish