New prezi Video Achieve better online learning with engaging videos and live lessons. Learn more → (/video) transcript

Rossiya va Yaponiyada - 1897.
AQSHda - 1900 - yillarda.
Elementlari
Zamonaviy pul tizimi quyidagi elementlarni o’z ichiga oladi:
1.Pul tizimini tashkil etish tamoyillari;
2. pul birligi;
3. baholar masshtabi;
4. pul ko’rinishlari;
5. emissiya tizimi;
6. pul muomalasini tartibga solishning usullari;
7. mamlakatda pul oborotining tarkibi va uni tashkil etish.
Pul tizimining tarkibiy qismi milliy valyuta tizimidir, nainki u nisbatan
mustaqil bo’lsa ham.
Pul biriligi - qonuniy tarzda o’rnatilgan pul belgisi bo’lib, barcha tovarlar
bahosini o’zaro solishtirish va ifodalash uchun xizmat qiladi.
O'zbekiston pul tizimining tashkil topishi va rivojlanishi
Birinchi bosqichi. Pul tizimining birinchi bosqichi 1991-yil sentyabrdan 1993-yil noyabr
oyiga qadar bo'lib o'tgan davri o'z ichiga oladi. Ikkinchi bosqich. 1993-yil noyabrdan
1994-yil iyun oyiga to'g'ri keladi. Ushbu davrda, yani 1993-yil 15 noyabrda muomalaga
oraliq «so'm - kupon» lar kirtildi. Pul tizimining uchinchi bosqichi 1994-yildan hozirgi
kunchagacha o'tgan davri o'z ichiga oladi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining
122-moddasi va «O'zbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining asoslari to'g'risida»gi
qonunning 11-moddasi, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1993-yil 3-
sentyabrdagi 952-XI-sonli qaroriga muvofiq 1994-yi 1- iyuldan boshlab O;zbekiston
Respublikasi hududida qonuniy to'lov vositasi bo'lgan milliy valyuta «So'm» muomalaga
kirtildi.
O'zbekistonda pul tizimining shakllanishi so'm milliy valyutasini muomalaga kiritish bilan
bog'liq. Mamlakat pul tizimining shakllanishini milliy valyuta So'm muomalaga kiritilgan
davrlarga asoslanib, uni uch bosqichga bo'lib o'rganish maqsadga muvofiqdir.
O'zbekiston pul tizimining elementlari mamlakatimiz mustaqillikka erishgan 1991 yildan
buyon shakllanib kelmoqda. Bunga quyidagilar kiradi.
- pul birligi "so'm" bo'lib, 1 so'm 100 tiyindan iborat;
- baxo masshtabi tovarlar va xizmatlarga bo'lgan talab va taklif asosida aniqlanadi;
- muomalada qog'oz va tanga pullar to'lov vositasini bajaradi. Qog'oz pullar 1, 3, 5, 10, 25,
50, 100, 200, 500, 1000 so'm qiymatdagi banknotalardan, tanga pullar 1, 3, 10, 50 tiyin,
10, 25, 50 va 100 so'mdan iborat;
- banknota va tangalarni emissiya qilish va muomaladan qaytarib olish O'zbekiston
Respublikasi Markaziy bankiga yuklatilgan bo'lib, muomaladagi barcha pullar uning
majburiyati hisoblanadi;

---