23
Mashg’ulotlarning texnologik xaritasi
Nazariy -2 soat Amaliy -2 soat
Mazmun
Metodika
Vosita
Vaqt
Maqsad
Kirish
Darsga tayyorgarlik
Yangi mavzuning
bayoni
Ishchanlik
o‘yinlarini o‘tkazish
O‘yin natija
lari taxlili
Amaliy mashg‘ulot
Baholash
Umumlashtirish
Darsni yakunlash
Natija
Topshiriq
varaqasi
Javob
qog‘ozlari
kompyuter
10d
д
30d
30d
25d
35d
10d
10d
д
Ma‘ruza
Slayd
kodoskop
Aqliy xujum
Doska,
bor
Ma‘ruza
kompyuter,
videoproek
tor
Kichik guruxlar-
da ishlash
Kichik gurux-
larda ishlash
Induvidual
10d
24
Biz quyida ―Kompyuter tarmoqlari va ularda ishlash asoslari‖ bo‘limini
ayrim mavzular bo‘yicha amaliy laboratoriya mashg‘lotlarining dars ishlanmalari
va ularning mazmuni bilan tanishib chiqamiz
Mavzu: Kompyuter tarmoqlari
Reja:
1.
Kompyuter tarmog‗i haqida tushuncha hamda lokal va global kompyuter
tarmog‗i vazifalari.
2.
Lokal tarmoq turlari va ularning o‗ziga xos xususiyatlari.
3.
Global tarmoq turlari va ularning o‗ziga xos xususiyatlari.
4.
Ishchi server va stansiyalarga qo‗yiladigan talablar.
Maqsad
1.
O‗quvchilarga kompyuter tarmog‗i haqida, lokal tarmoqning turlari,
ularning xususiyatlari haqida tushuncha berish.
2.
Lokal kompyuter tarmog‗ida ma‘lumotlarni ayirboshlash operatsiyalarini
bajarishni o‗rgatish.
3.
Tarmoqning tashkil etuvchilari, ularning vazifalari haqida ma‘lumot
berish.
Natija
1.
O‗quvchilar kompyuter tarmog‗i haqida umumiy tushunchaga ega
bo‗ladi, kompyuto‗rning texnik vositalari bilan tanishadi.
2.
Lokal kompyuter tarmog‗i nima ekanligini, ularning ulanish usullari,
turlari va qayerlarda foydalanilishini o‗rganadi.
3.
Global kompyuter tarmog‗i nima ekanligini, ularning ulanish usullari,
turlari va qayerlarda foydalanilishini o‗rganadi.
4.
Tarmoqda elementlar va ularga qo‗yiladigan talablarni o‗rganadi.
25
Tayanch iboralar: Kompyuter tarmog‗i, server, ishchi stansiyalar, lokal tarmoq,
global tarmoq, shlyuzlar, ko‗priklar, marshrutlovchilar, operasion tizim,
modem, uzellar.
1.
Kompyuter tarmog’i haqida tushuncha
Kompyuterlardan turli xil masalalarni hal qilishda foydalanish mumkin.
Axborot almashinish uchun magnit va kompakt disklardan foydalanish yoki
boshqa kompyuterlar bilan umumiy tarmoqqa ulanish kerak bo‗ladi.
Kompyuterlarning o‗zaro axborot almashinish imkoniyatlarini beruvchi qurilmalar
majmuyiga
kompyuter tarmoqlari
deyiladi. Tarmoqning asosiy imkoniyatlari
tarmoqqa ulangan kompyuterlar va axborot ashyolariga bog‗liq bo‗ladi. Axborot
ashyolari deganda arxiv, kutubxona, fondlar, ma‘lumotlar ombori va boshqa
axborot tizimlaridagi hujjatlar yig‗indisi tushuniladi. Tarmoqdagi kompyuterlarda
saqlanayotgan axborot ashyolariga ushbu tarmoqqa ulangan boshqa kompyuterlar
yordamida kirish mumkin.
Kompyuterlar uchun tarmoqqa biriktirilgan holda foydalanish juda kup
afzalliklarga ega. Masalan, kompyuter tarmog‗iga ulangan bir printerni barcha
foydalanuvchilar birgalikda ishlatishi, biror tashkilot miqyosida hisobotni tez
tayyorlash uchun uni bo‗limlarga bo‗lib, xar bir bo‗lagini alohida tarmoq
kompyuterida tayyorlash mumkin. Fayllar, katologlar, printer, disklardan
birgalikda foydalanish mumkin. Bu esa o‗z navbatida tejamkorliklarga olib keladi.
Shuning uchun kompyuterlar tarmoqqa birlashtiriladi. Tarmoqlarning fizik
jihatdan biriktirilishi (simlar yoki boshqa yo‗llar bilan) tarmoq o‗zidan o‗zi
ishlayveradi, degan gap emas. Tarmoqdagi kompyuterlar tarmoq operasion
sistemasida ishlaydi. Hozirda ko‗p ishlatilayotgan Windows 95 tarkibida lokal
tarmoqda ishlash imkoniyatini beruvchi dasturlar mavjud.
Lokal kompyuter tarmog‗i tushunchasi nisbiydir. Bunday deyishimizga sabab,
kompyuterlar bir xona (sinf xonasi), bino, tashkilot yoki bir qancha filiallardan
iborat bo‗lgan tashkilot doirasida kompyuter tarmoqlari tashkil etish
mumkinligidadir. Shuning uchun xam 500 metrgacha bo‗lgan masofada
26
birlashtirilgan kompyuterlar ham lokal tarmoqqa birlashtirilishi mumkin. Lokal
tarmoq maxsus simlar bilan birlashtirilgan kompyuterlar, kommunikatsiya,
pereferiya (tashqi ulanadigan) qurilmalarning birgalikda foydalanish maqsadida
biriktirilishidir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
