O ‘ zbek tili

Sinfdan tashqari o‘qish 10-sinf
Uning butun qiyofasi yaxshilik istab kelgan har bir kishiga katta yaxshiliklar qila 
olishidan dalolat beradi. Bobur suratga qarab turib o‘zicha so‘radi: «Ulug‘ amir, na-
sib qilsa, huzuringizga borsam, yo‘limda Axramanu ajdaho uchrasa, Farhodingizday 
hammasini yengib o‘tsam. O‘shanda siz menga... she’riyat tilsimini ochg‘uvchi kalit 
berurmisiz?»
Mudarris darslari behuda ketayotganini sezib, sekin Boburning yoniga keldi. Bo-
bur suratni yashirishga ulgurolmadi.
– Odam surati? – shiddat bilan so‘radi mudarris. – Siz qur’oni sharifdan saboq 
eshitish o‘rniga, shariat qat’iyan man etgan suratkashlik bilan mashg‘ulmisiz.
–  Mudarris  janoblari,  bu  suratni  menga  Hirotdin  keltirmishlar.  Bu  ulug‘  zot  – 
Amir Alisher. Mudarris Navoiy haqida eshitgan, lekin asarlarini o‘qimagan edi.
– Qani bu suratni menga bering, mirzom! Mudarrisning vajohati suratni yirtib 
tashlashdan  ham  toymasligini  ko‘rsatar  edi.Shuning  uchun  Bobur  suratni  bermay 
turib oldi. Mudarris Boburdan xafa bo‘lib, Eson Davlat begimga shikoyat qilgani 
ketdi.Eson  Davlat  begim  darsxonaga  kirib  kelganda  Bobur  darhol  o‘rnidan  turib, 
buvisiga salom berdi. Eson Davlat begim suratdagi Navoiy tasviriga qiziqib:
– Yuzlarida farishtalari bor zot ekanlar, – deb qo‘ydi. So‘ng mudarrisga dedi:– bu 
surat Hirotda shariat peshvolarining ruxsatlari bilan chizilgan-ku.
– Ma’zur tuting, hazrat xonim, Hirotda shariat qonunlari buzilmishdir. 
Eson Davlat begim mudarris bilan bahslashib o‘tirishni istamadi. Boburga yuz-
lanib:
–  Suratni  men  olib  ketay.  Bobur  suratni  buvisidan  bir  nafasga  so‘rab  oldi-yu, 
avaylab kitob orasiga solib berdi.
– Ehtiyot qilingiz, sizga orzuyimni topshirdim,– dedi.
Eson Davlat begim nevarasining so‘zlarini yoqtirib dedi:
– Balki Alisherbekni Andijonga taklif qilursiz.
– Kelurmikanlar? – ko‘zlari yonib so‘radi Bobur.
– Samarqandga kelganlar-ku, Farg‘ona vodiysining ta’rifi olamga mashhur. Iloj 
topsalar, albatta, kelurlar. Alisherbek nihoyatda pok, avliyo tabiat odam, deb eshit-
ganmiz. O‘zlari kelsalar, mudarris janoblariga ham manzur bo‘lishlari shubhasiz!
Mudarrisning endi sal chehrasi ochildi. Qaddini tiklab:
– Shoyad shunday bo‘lsa! – deb qo‘ydi.
Eson Davlat begim ularni ustalik bilan yarashtirganidan mamnun bo‘lib darsxo-
nadan chiqdi.
155

---

Chingiz Aytmatov