Sinfdan tashqari o‘qish 10-sinf
zib yotgan tuk bosgan shoxchalaridagi ko‘zga unchalik tashlanavermaydigan gullari
kuchli hid taratardi, ayniqsa, o‘t qalin o‘sgan joylardan hid g‘oyatda o‘tkir va quyuq
edi. Uzoq yo‘l bosib kelgan bo‘rilar kichikroq bir soy ichida dam olishdi. Tinmag‘ur
bo‘ri bolalari charchoq nimaligini bilmay atrofda o‘mbaloq oshishar, yer iskashar,
hid olishar, har narsa ularga qiziq ko‘rinardi. Bo‘rilarning qorinlari to‘q, binobarin,
kechasi shu yerning o‘zida tunab qolsalar ham bo‘laverardi. Yo‘l-yo‘lakay bir ne-
cha semiz-semiz sug‘ur bilan bitta quyon tutib yeyishgan,bir qancha qush uyalarini
tintishgan, so‘ng yo‘lda uchragan jarlikdagi buloqdan to‘yib-to‘yib suv ichishgandi.
Lekin o‘rtada kutilmagan bir voqea yuz berdiki, shundan so‘ng bo‘rilar bu yerlarni
jadallik bilan tark etishga, orqaga, sahro ichkarisidagi uyalariga qaytishga majbur
bo‘ldilar. Ular tun bo‘yi yo‘l bosdilar.Voqea bunday bo‘ldi. Kun botib borardi, Ak-
bara bilan Toshchaynar bang o‘tning hididan mast, xumor holda o‘t-o‘lanlar uzra
cho‘zilishgan edi. Shu payt yaqin atrofdan quloqlariga odam sasi eshitildi. Odamni
boshqalardan burun jar yoqasidan o‘ynab, quvalashib yurgan bo‘ri bolalari ko‘rdilar.
Ular banogoh paydo bo‘lgan ushbu g‘alati xilqat odam ekanligini hatto, hayollariga
ham keltirganlari yo‘q. Yaproqday ishton, yalang oyog‘iga kedi, boshiga yangiligida
oq, hozir esa butunlay yag‘irlashib ketgan panama kiygan maxluq yalang‘och holda
bang o‘tlar orasida telba kabi chopib yurardi. U o‘t qalin o‘sgan
joylarni tanlab dam
u yoqqa, dam bu yoqqa lo‘killardi, bundan maza qilayotganga o‘xshardi. Bunaqasini
umrlarida birinchi marotaba ko‘rib turgan bo‘ri bolalari andak cho‘chib, andak ajab-
lanib pisib-netib qarab qolishdi. Anavi maxluq esa, xuddi jin tekkandek, nari borib,
beri chopib kelishini qo‘ymasdi. Bo‘ri bolalari qo‘rquvdan o‘zlarini o‘nglab, yurak-
lari qizidi. Lo‘killab chopib yurgan, badanida tuki yo‘q, ikki oyoqli g‘aroyib maxluq
bilan o‘ynagilari keldi. Shu payt qip-yalang‘och odamning o‘zi ham bo‘richalarni
ko‘rib qoldi. Hayron qoladigan yeri shundaki, bu yerda qashqir bolalari nima qilib
yuribdi, deb o‘ylamay, hushyor tortmay, bu esi yo‘q qo‘llarini oldinga cho‘zib; bo‘ri
bolalarini erkalay boshladi.
– Voy, bular nima? – der edi u yuzlaridan oqib tushayotgan terlarni sidirib.– Bo‘ri
bolalari emasmi? Yo boshim aylanib, ko‘zimga shundoq ko‘rinyaptimi? Yo‘g‘-ey,
uchalasi ham katta-katta bo‘lib qolgan bo‘ri bolalari-ku! Voy, mening bo‘rivoylarim!
Yo‘l bo‘lsin? Qaydan keldingiz? Qayga borasiz? Bu yerlarda nima qilib yuribsiz?
Meni-ku, yomonligim bu yerlarga haydab keldi, sizlar-chi! Bu cho‘llarda, qarg‘ish
tekkan bu bang o‘tning ichida nima qilyapsiz? Qani, mah-mah, beri kelinglar,
qo‘rqma, qo‘rqma, mah-mah! Voy, tentak bo‘rivoylarim-ey!
Esi past bo‘ri bolalari odamning erkalatganiga chindan ishonib, quyruqlarini likil-
latib, bukilib-bukilib bag‘irlarini yerga tekkizib quvlashmachoq o‘ynash ishtiyoqida
yaqinlashib bora boshladilar. Lekin shunda jar ichidan Akbara otilib chiqdi. U vazi-
157
yat qanchalar xatarli ekanligini ko‘z ochib-yumgunchalik vaqt ichida anglab yetdi.
Akbara bosiq irillab, cho‘l quyoshining qizg‘ish shafaqlariga belangan yalang‘och
odamga tashlandi. Shu sakraganda uning qornini yorib tashlashi yoki kekirdagini
uzib olishi hech gap emasdi. Haligi kishi esa o‘qday otilib kelayotgan bo‘rini ko‘rgan
zahoti qo‘rquvdan ko‘zlari ola-kula bo‘lib ketdi, es-hushini yo‘qotib, boshini qo‘llari
bilan pana qilgancha cho‘kkalab o‘tirib qoldi. Ana shu uni qutqardi.O‘qday uchib
kelayotgan Akbaraning fikri yashin tezligida o‘zgardi. U yalang‘och va himoyasiz,
bir zarbalik holi yo‘q odamning ustidan quyunday o‘tib ketdi. Shunda odamning
chehrasini,qo‘rquvdan qotib qolgan ko‘zlarini ko‘rdi. Akbara odam tanasining hidla-
rini sezdi. U yana bir irg‘ib o‘zini odam ustidan orqaga otdi va bolalari yonida paydo
bo‘ldi, ularni dumchalaridan og‘ritib tishlab, shiddat bilan jar yoqasiga surib hay-
darkan, Toshchaynarning ro‘parasidan chiqdi. Toshchaynar odamni ko‘rgan, uning
bahaybat yollari qo‘rqinchli hurpaygan edi. Akbara uni ham nari surib, bir tishlab
oldi va orqasiga qayirdi. So‘ngra hammalari jar ichiga tushib ketdilar va ko‘z ochib-
yumguncha g‘oyib bo‘ldilar...
Abdulla Qahhor.
Do'stlaringiz bilan baham: