O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

Fanning qisqacha tavsifi

OTMning nomi va joylashgan manzili:	Toshkent Farmatsevtika Instituti					Oybek ko‘chasi, 45
Kafedra:	Farmatsevtik kimyo					Farmatsiya fakulteti tarkibida
Ta’lim sohasi va yo‘nalishi:	5510500– “Farmatsiya”			Farmatsiya (farmatsevtika ishi)
Fanni (kursni) olib boradigan o‘qituvchi to‘g‘risida ma’lumot:	Toshpulatova Azizahon Dilshodovna va b.			e-mail:				[e-mail]
Dars vaqti va joyi:				Kursning davomiyligi				06.09.2021 -15.06.2022
Individual grafik asosida ishlash vaqti:	Dushanba-shanba kunlari 8:30 dan 18:00 gacha
Fanga ajratilgan soatlar (Farmatsiya turlari bo‘yicha)	Auditoriya soatlari							Mustaqil ta’lim:		118
	Ma’ruza	66	Laboratoriya		165

O`QUV MATERIALLARI


1-2 MA`RUZA. INSTRUMENTAL TAHLIL USULLARI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR VA ULARNING TASNIFLANISHI. DORI MODDASINING QOTISH, SUYUQLANISH, QAYNASH HARORATINI VA ZICHLIGINI ANIQLASH.
INSTRUMENTAL USULLARNING SIFAT VA MIQDORINI ANIQLASHDAGI TAXLIL MUAMMOLARI. ANALITIK USULLARNING TASNIFI. USKUNALARNING TURLARI. ANALITIK SIGNALLARI.
Ma'ruza rejasi:
1. Instrumentaltahlilusullarihaqidaumumiyma’lumotlarvaularningtasniflanishi.
2. Dorimoddasiningqotishharoratinianiqlash.
3. Dori moddasining suyuqlanish aniqlash.
4. Dori moddasining qaynash haroratini aniqlash.
5. Dori moddasining zichligini aniqlash.


Tayanchso`zvaiboralar: Instrumentaltahlilusullari, qotishharorati, suyuqlanishharorati, qaynashharorati,zichlik, konstanta, inkrement.
Hozirgidavrdakimyoviymoddalarnishujumladandorivormoddalarnikimyoviytarkiblarinivaularniichidagibo‘lganaralashmalarnianiqlashdakimyoviyhamdafizikusullardanfoydalanadi. Kimyoviyusullarasosanmoddatarkibinikimyoviyreaksiyalaryordamida, fizikusullardamoddalarnifizikxossalarinifizik-kimyoviyusullaresaularnibirvaqtnio‘zidahamkimyoviyhamfizikxussiyatlariasosidatahlilolibboriladi.
Fizik-kimyoviyusullarchetmamlakatlaradabiyotlarida"instrumental" usullardebyuritiladi, buningasosiysabablariodatdabuusullardaturlio‘lchovmoslamalarivaasboblardanfoydalaniladi. YUqoridako‘rsatilganusullarnihammasihamtekshiriluvchimoddanibirorbirxusuiyatinianiqlashgaasoslangan. Xarbirtekshiriluvchimoddao‘ziningstrukturasinituzilishijihatibilanfizikxamdakimyoviyxususiyatlaribilanboshqabirikmalardantubdanfarqqiladi, ya’niuo‘zigaxosxususiyatlargaegabo‘ladi. Masalan: moddalarninuro‘tkazishinuryutilishi, xarbirmoddanitarkibiga, uningtuzilishigaboqliqdir. Moddalarniturlierituvchilardaerishi, ularnikristallxolatdagikristallarniformasi, ularninursindirishko‘rsatkichi, qutublangannurniburishburchagivashukabiparametrlaribilanxarakterlanadi. No’malummoddanibirorbirxususiyatinio‘rganib, unima’lummodda (standart) asosidasolishtiribaniqlashmumkinbo‘ladi. Buninguchunmoddanisifatinikimyoviyaniqlashdabirnechaanalitikreaksiyalarasosidaxulosaqilishmumkinbo‘ladi. Xozirgivaqtdamoddalarniayrimxususiyatlariularniaralashmalarorasidaindividualxolatidaaniqlashgahamimkonberadi. Masalan: xinineritmasining H₂SO₄kislotalisharoitdafluorissensiyalanishi.
Ba’zimoddalarniqizdirilgandaularo‘zidanma’lumto‘lqinuzunlikdaginurnitarqatadi, ya’nio‘ziniborligihaqidasignalberadi.
Farmatsevtiktahlillardadorivormoddalarniko‘pinchamoddalararalashmalaribilanchiqariladi. ya’ni ularsuyuqlik, tabletka, surtmadorivaxakozotarkibidabo‘ladi. Shuning uchunbundaydorimoddalarnianiqlashdaularnibironbirfizik, fizik-kimyoviy, kimyoviyxususiyatlarinianiqlashshudorivormoddatarkibidabo‘lganaralashmalarnixususiyatlariumumlashganxolatdaaniqlaniladi.
Agardatekshiriluvchimoddamiqdorinihoyatdakambo‘lganda, unibiror-birxususiyatiko‘pmiqdordagi "yot" moddaxususiyatlariorasidaaniqlanmayqolishimumkin. Shundayqilibbizbirordorivoryokikimyoviymoddalarnianiqlaganimizdamoddalarniumumiysignallaryiqindisinianiqlaganbo‘lamiz: