Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университетининг педагогика институти мактабгача ва технологик таълим факультети

2. Сертификатлаштириш омиллари ва тизимлари
Сертификатлаштириш соҳасидаги ишларни амалга оширишда қуйидаги асосий омиллар хал қилувчи урин тутади:
- ташқи ва ички бозордаги истеъмолчининг манфаатларига мос келадиган маҳсулот учун мезонни тўғри танлаш;
- сертификатлаштириш ишларини ўтказишда ҳақконият бўлиши шарт.
Ташқи савдо ва халқаро иқтисодий алоқалар нуқтаи назаридан сертификатлаштириш фаолияти мустақил бўлиши алоҳида аҳамият касб этади. Сертификатлаштиришни бошқарувчи идора стандартлаштириш идоралари ҳамда тижорат ташкилотлари ёки давлат муассасалари бўлиши мумкин. Улар узларининг синов ўтказиш лабораторияларига эга бўлиб, қуйидаги ишларни бажаради:
- технологик жараёнларнинг турғунлигини таъминлаш;
- учинчи томон тарафидан бажариладиган сертификатлаштириш тизими уз таркибига маҳсулот синовларини олиши;
- якка олинадиган маҳсулот учун амалий ва иқтисодий талабларга жавоб берувчи сертификатлаштириш тизимини аниқлаш;
- сертификатлаштириш тартиб, усуллари ва ишлашини бошқа сертификатлаштириш тизимлари билан таккослаш;
- буюм (мол) ёки маҳсулотларни сертификатлаштириш идораси томонидан ҳақикийлиги кўриб чиқилганлиги ёки маъкулланган-лигини, тегишли марказларда ёки сертификатлаштириш лабораторияларда текширилганлигини исботловчи белги (тамға) бўлиши, махсус белги, этикеткалар, ҳужжат – сертификатлар ёки руйхати бўйича такдимномаси бўлиши керак.
Сертификатлаштириш турли шаклларда тус олиб, уни тайёрлаш ва ўтказиш учун айрим вазифаларни бажарилиш тартиби уз навбатида маҳсулот турига, қонунлар мажмуининг миллий хусусиятларига ва бошқа катор омилларга боғлиқ бўлади.
Сертификатлаштиришни тайёрлаш ва уни ўтказиш асосий ишлари қаторига:
- сертификатланувчи маҳсулотни танлаш;
- маҳсулотга сертификатлаштиришда белгиланадиган талабларни тавсифларини танлаш;
- сертификатлаштириш синовларини ўтказиш;
- мувофиқлик сертификатини бериш ва мувофиқлик белгиси билан маҳсулотни белгилаш (тамғалаш)лар киради.
Сертификатлаштириш миллий тизимининг меъёрий ҳужжатларида сертификатлаштиришга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тартиблари аниқланган бўлиб, улар қуйидаги босқичлардан иборат:
- сертификатлаштириш ўтказишга талабнома бериш;
- декларасия – талабнома бўйича карор кабул қилиш;
- намуналарни белгилаш, ажратиб олиш ва синовларни ўтказиш;
- корхона ёки сифат тизимини сертификатлаштириш;
- олинган натижаларни таълил қилиш ва мувофиқлик сертификатини бериш лозимлиги ҳақида карор кабул қилиш;
- мувофиқлик сертификатини бериш ва сертификатлаштирилган маҳсулотни Тизимлар Давлат Руйхатига киритиш;
- чет эл ёки халкаро идоралар томонидан берилган мувофиқлик сертификатини тан олиш;
- сертификатлаштирилган маҳсулотнинг тавсифларини турғунлиги учун текширув назоратини амалга ошириш;
- сертификатлаштириш натижалари ҳақида маълумот тайёрлаш.
3. Ўзбекистон Республикасида сертификатлаштириш