Олий ва урта махсус 1 аьлим-лазирлиги



Download 45,8 Kb.
bet1/6
Sana25.06.2022
Hajmi45,8 Kb.
#703787
  1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Мафкуравий жараёнларнинг тизимли таҳлили@1





УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ


ОЛИЙ ВА УРТА МАХСУС 1 АЬЛИМ-ЛАЗИРЛИГИ


202 £ йил 202jP_ Йил"





Руйхатга олинди:
БД -5111600-3.04
202с?- йил “/f &
Мафкуравий жараёнларнинг тизимли тахлили
фан дастури

Билим сохаси
Таълим сохаси:
Таълим йуналиши:
100 000 - гуманитар
110 000 - педагогика
5111600 - “Миллий гоя, маънавият асослари ва хукук таълими”

Фан/модул кода MJTTM1004

Укув йили 2020-2021

Семестр 7-8

ECTS - кредитлар
4

Фан/ модул тури мажбурий

Таълим тили Узбек/рус

Х,афтадаги даре соатлари 4

1.

Фаннинг номи

Аудитория со атлари

Мустакил таълим (соат)

Жами юклама (соат)

Мафкуравий жараёнларнинг тизимли тахлили

56

64

120

2.

  1. Фаннинг мазмуни.

Фанни укитишдян максад - талабаларга жамият хаётида, кишилик тарихида мухим рол уйнаган мафкураларнинг хусусиятларини, ахамиятини тахлил килиш, уларнинг намоён булиш шаклларига кУра турларга ажратиш, уларни тизимли асосда Урганиш, ахамиятини очиб бериш.
Фаннинг вазифаси - жамият хаётида, кишилик тарихида мухим рол уйнаган мафкураларнинг хусусиятларини, ахамиятини тахлил килиш;

  • уларнинг намоён булиш шаклларига кура турларга ажратиш, уларни тизимли асосда урганиш, вужудга келиш сабабларини тахлил килиш;

  • мафкуравий жараёнлар ривожланиш омилларини Урганиш, ёшларнинг ижтимоий фаолиятида мукобил гоя ва мафкураларга окилона муносабатни тарбиялаш;

  • халк орасида миллий гояни таргиб-ташвик килиш малакасини, мафкуравий жараёнларни тахлил килиш, бахолаш ва уларга мустакил ёндашувни шакллантиришдан иборатдир.

  1. Асосий назарий кием (маъруза машгулотлари)

II.I. Фан таркибига куйидаги мавзулар киради:
1-Мавзу. «Мафкуравий жараёнларнинг тизимли тахлили» фанининг максад ва вазифалари.
Мустакиллик шароитида миллий мафкурани шакллантириш ва унинг ёрдамида миллий гояни хаётга татбик этиш заруратининг пайдо булганлиги. Миллий гоя ва миллий истиклол гояси тушунчаларидаги умумийлик ва айримлик.
“Мафкуравий жараёнларнинг тизимли тахлили” курсининг предмета ва вазифалари ва тадкикот объекта. Fоя ва мафкураларнинг шаклланиш ва тараккиёт хусусиятлари. Инсон, ижтимоий гурух, катлам, синф, миллат, халк максад-муддаоларининг миллий гояларда ифодаланганлиги. “Мафкуравий жараёнларнинг тизимли тахлили” фанининг таянч тушунчалари ва асосий тамойиллари. Мафкуравий жараёнларни тизимли

тахлил килиш зарурияти. “Миллий гоя ва мафкура” фанининг ижтимоий-гуманитар фанлар тизимида тутган урни ва узига хос жихатлари.
2-Мавзу. Мафкура тушунчаси, таркиби, асосий хусусиятлари ва
функциялари.

Гояларнинг асосий куринишлари, уларнинг ижтимоий хаёт ва тараккиёт билан бевосита алокадорлиги. Кишиларнинг олам хакидаги карашлари, улар гояларининг турли куринишларда намоён булиши. Илмий гоялар. Диний гоялар. Ижтимоий-сиёсий гоялар, фалсафий гоялар, бадиий гоялар. Техника сохасидаги гоялар.
Гояларнинг моддий ва маънавий бойликлар яратиш билан богликлиги, узаро таъсири. Гояларнинг жамият хаёги ва тараккиёги, инсон камолоти билан боглик равишда ривожланиши.
Илмий ва ноилмий гоялар. Тараккиёт (прогрессив) ва таназзулга олиб борадиган (реаксион) гоялар. Бунёдкорлик (езгу) ва вайронкорлик (ёвуз) гоялар. Синфий гоя. Миллий гоя. Умуминсоний гоялар. Гояларнинг тарихий тизимлари ва уларнинг ижтимоий тараккиёт билан алокадорлиги.
З-Мавзу. Мафкура ва цивилизация, улар уртасцдаги тарихий
алокадорлик.

Цивилизация тушунчасининг мохияти. Цивилизация маданий тараккиётнинг боскичи сифатида. Цивилизация ва мафкура, улар уртасидаги тарихий алокадорлик. Цивилизациянинг узига хос куринишлари.
Марказий Осиё мутафаккирлари карашлари ва гояларининг жахон цивилизациясида тутган урни. Жахон цивилизацияси, унинг мухим белгилари. F арб цивилизациясининг маънавий-ахлокий таназзули.
Fap6 цивилизациясига муносабат масаласи. Маънавиятни миллий негизда ривожлантириш зарурати ва унинг умумбашарий мохияти. Ижтимоий тараккиётнинг объектив таснифга эгалиги. Унинг миллий менталитет ва салохцят билан узаро алокадорлиги.
4-Мавзу. Ёвуз гоялар, уларни мафкуравий йуллар билан одамлар
онгига сингдириш мумкинлиги

Вайронкор гоялар тушунчасининг мохияти. Вайронкор гоялар, уларнинг узига хос хусусиятлари. Тарихий тараккиёт бунёдкор ва вайронкор интилишларнинг карама-каршилиги ва кураши ифодаси эканлиги.
Вайронкор гояларнинг ижтимоий жараёнларги салбий таъсири: тарих ва хозирги замон. Вайронкор гояларнинг халклар бошига бехад кулфатлар солиши.
Дунёнинг хозирги даврдаги мафкуравий киёфаси ва вайронкор гоялар, вайронкор гояларги карши курашиш юллари. Тарихда муайян бир гояни мафкуравий йУллар, восигалар, услублар билан мутлакдаштириш
амалиёти ва унинг ижтимоий тараккиёт ва инсон камолотига заволи.
Гояни мутлаклаштиришдан назарда тутилган максадлар, уларнинг аччик сабаблари: фашизм ва болшевизмнинг халклар бошига солган кулфатлари. Fояни мутлакдаштириш амалда фикрлар хилма-хиллиги, ошкоралик ва хурфикрлилик йулидаги жиддий тусик эканлиги.
Демократах давлатлар ва гражданлик жамияларида маълум бир гояни мутлаклаштиришга шарт-шароитнинг булмаслиги ва бунинг ижтимоий тараккиёт учуй ахамияти. Узбекистан Конститусиясида хеч бир мафкура давлат мафкураси булмаслиги тугрисидаги гоянинг назарий ва амалий ахамияти.
5-Мавзу. Тоталитар-авторитар мафкуралар мохияти ва вужудга
келиш сабаблари

“Тоталитаризм” тушуичаси, унинг тарихий генезиси, гоявий манбалари ва асосий белгилари. Тоталиризмнинг замонавий назариялари. Тоталитар мафкураларнинг гайриинсоний мазмун-мохияти. Тоталитар- авторитар мафкуралар тапологияси Тоталитар жамиятда мафкуравий террор ва “янги инсон” тарбияси. Тоталитаризм мафкурасининг асосий куринишлари. Болшевизмнинг сиёсий-экстремистик, аксилгуманистик мазмун-мохияти. Необолшевизм, Коммунисток мафкуранинг яккахукмронлик даврида инсон хукукларининг поймол этилиши. XX асрнинг 20-30-йилларида фашизм мафкурасининг шаклланиши, унинг тарихий илдизлари ва назарий манбалари. Фашизмнинг фалсафий асослари ва назариётчилари.
6-Мавзу. Дин ва демократия ва мафкура. Акидапарастлик,
экстремизм ва терроризм

Дин, демократия ва мафкура муносабати, унинг узига хос хусусиятлари, куринишлари. “Фундаментализм” ва “Экстремизм” тушунчаси. Экстремизмнинг тарихий шакллари. Сиёсий экстремизм. Инсоният цикилизациясига диний экстремисток кучлар тахдидининг кучайиши. Диний экстремисток харакатлар ва мафкураларнинг тарихий илдизлари, манбалари ва ижтимоий омиллари.
Терроризм дефинацияси. Террор ва терроризм. “Халкаро терроризм” тушунчаси. Халкаро терроризм ва глобаллашув жараёнлари. Наркотерроризм. Экологик терроризм. Халкаро террористок ташкилотлар. Хозирги даврда терроризмга карши кураш муаммолари.
7-Мавзу. XX асрдаги вайронкор мафкураларнинг инсоният бошига солган мусибатлари: фашизм, болшевизм ва бошкалар
Фашизм тушунчаси, мохияти. Фашизмнинг вужудга келишидаги ижтимоий-тарихий вазият. Фашизм мафкурасининг асосий гоялари. Фашизм томонидан инсониятга карши олиб борилган жиноятлар. Коммунизм тушунчаси, мохияти.
Коммунизмнинг вужудга келишидаги ижтимоий-тарихий вазият.
Фашизм мафкурасининг асосий гоялари. Коммунизм томонидан катогон сиёсат, унинг окибатлари. Неофашизм. Вайронкормафкураларга карши курашда таълим тизими олдидаги вазифалар.
8-Мавзу. Бунёдкор гоялар, уларнинг ижтимоий хаёт ва тараккиётга
таъсири.

Бунёдкор гоя тушунчасининг мохияти. Бунёдкор гояларнинг шаклланиш ва амал килиш хусусиятлари. Бунёдкор гоялар ва ижтимоий- тарихий жараён.
Инсоният жамияти тараккиёти, цивилизациялар ривожига ижобий таъсир курсатган гоялар. Туронзамин халкдари хаётида маъно- мазмун бахш этган бунёдкор гоялар.
Хозирги даврнинг бунёдкор гоялари ва ижтимоий тараккиёт. Мустакиллик, озодлик, тинчлик ва баркарорлик, Адолат ва хакикат, демократия, хамкорлик ва хамжихатлик, тараккиёт, инсон хак- хукукларини химоя килиш гоялари, уларнинг умумиллий ва умубашарий мохияти.
9-Мавзу. Мифология. Кадимги Турон мифологияси гоялар ва
уларнинг кадимги туркий элатлар хаётида тутган урни

Миф. Мифология. Мифологик (асотир) гоялар. Мифологик гоялар асотир дунёкарашнинг махсули ва куриниши сифатида. Мифология жамиятлар тараккиётининг куйи боскичига хос олам хакидаги илк карашлар сифатида. Мифологик гояларнинг инсон ва жамиятнинг шаклланиши ва тараккиётида тутган Урни. Миф (афсона). Накл. Ривоят.
Мифларнинг асосий турлари ва уларда ифодаланган гоялар. Табиат, унинг куринишлари, табиат ходисалари хакидаги мифлар. Асотир карашлар ва гояларнинг халк огзаки ижодида ифодаланиши.
Мифлардаги гояларнинг одамлар ишончи ва эътикодига айлантиришнинг мафкуравий йуллари ва воситалари. Турон мифологияси ва унинг узига хос хусусиятлари. Турон мифологияси тараккиётининг дастлабки боскичидаги гоявий карашлар ва уларнинг ифодаланиш усуллари.
10-Мавзу. Жамият хаётидаги ижтимоий-гоявий жараёнларда
дастлабки диний гояларнинг тутган урни.

Дин гоялар тизими сифатида. Диний гояларнинг тарихий тизимлари. Уруг-кабила динлари ва уларда ифодаланган гоялар. Фетишизм. Тотемизм. Анимизм. Магия. Мукаддаслаштириш. Миллий динлардаги гоялар. Хиндуизм. Иудаизм. Конфусийлик. Жахон динларининг эзгу гоялари ва уларнинг ижтимоий тараккиётга таъсири. Зардуштийлик. Буддавийлик. Христианлик. Ислом.
Диний багрикенглик узбек миллий менталитетининг ифодаси эканлиги. Диний багрикенгликнинг мохияти, намоён булиш хусусиятлари. | Диний багрикенгликнинг утмиш тарихимиздаги илдизлари. Диний
багрикенглик ижтимоий тараккиётнинг омили сифатида.
Кадимий халкдарда дастлабки диний гояларни мафкуравий йуллар, воситалар оркали одамларнинг имон-эътикодига айлантириш йулидаги тупланган тажрибалар. Туронзаминдаги купхудочилик гояларининг халк огзаки ижодида ва «Авесто»да уз ифодасини топганлиги. Купхудочилик гояларининг мафкуравий йуллар, воситалар оркали одамлар имон- эътикодига айлантирилгани.
11-Мавзу. Жамият хаётидаги ижтимоий-гоявий жараёнларда жахон
динларининг Урни.

Жамият хаётидаги муносабатларни тартибга солишда жахон динларининг тутган урни. Буддавийлик дин, эътикод, гоялар тизими сифатида. Буддавийликнинг асосий гоялари: кайта тугилиш (дхарма), такдир, кисмат (карма), тугри йул танлаш маъсулияти.
Христианликнинг вужудга келишидаги тарихий шароит. Христианлик мафкураси. Христианликдаги окимлар.
Ислом - дунёкараш, таълимот, дин, такво, имон, эътикод, маънавият, гоялар тизими сифатида. Ислом динининг шаклланиши ва тараккиёти. Ислом дани гоялари таъсири остида мусулмон олами маданиятининг шаклланиши. Хадисларнинг вужудга келиши ва уларнинг халк оммасига гоявий таъсир курсатишдаги урни. Ислом фалсафаси гояларининг Марказий Осиё халклари миллий мафкурасининг шаклланишига таъсири. Ш.М.Мирзиёевнинг БМТ 72-сессиясидаги нуткида диний маърифаг масал алари.
12-Мавзу. Илмий-фалсафий гоялар, уларнинг миллий мафкуранинг шаклланишндаги урни.
Дунёвий, илмий-фалсафий гоялар тушунчаси. Дунёвий гояларнинг мохияти ва узига хос хусусиятлари. Дунёвий хамда илмий-фалсафий гояларнинг тарихий тизимида тутган урни. Дунёвий гояларнинг ижтимоий хаётнинг турли сохаларига хос интилишларни акс этгириши. Дунёвий, илмий-фалсафий гоялар тизимининг таркиби: ижтимоий-сиёсий гоялар, илмий гоялар, илмий-фалсафий гоялар.
Ижтимоий-сиёсий гояларда жамиятдаги турли-туман ижтимоий алока ва муносабатларнинг акс этиши. Тенглик, эрк, озодлик, мустакиллик, бахт-саодат, адолат, хакикат гоялари. Илмий гоялар, уларнинг жамият тараккиётида тутган урни. Фан ва жамият тараккиёти.
Фалсафий гоялар фалсафий дунёкарашнинг махсули сифатида. Илмий- фалсафий дунёкараш тушунчаси, унинг узига хос жихатлари. Илмий- фалсафий гоялар илмий фикрлар ривожининг натижаси экани. Миллий мафкурани шакллантиришда илмий-фалсафий дунёкарашнинг тутган урни.
13-Мавзу. Узбек халкинннг генезиси хакидаги карашлар, гоялар
Узбекларнинг энг кадимий халк эканлиги. Сирдарё ва Амударё оралиги (Мовароуннахр)да яшаб утган кадимий уруглар, кабилалар, элатлар. Узбекларнинг халк сифатида шаклланиши хакида тарихий манъбалар.
Узбек халк,ининг менталитетида тарихан шаклланган узига хос хусусиятлар. Узбек халкининг миллат сифатида шакллана бориши, бунда миллий гоя ва мафкуранинг тутган урни.
Узбек халкининг Марказий Осиё халкдари орасида тутган тарихий мавкеи ва Шарк цивилизациясига кушган хиссаси. Миллат тушунчаси. Узбек миллатининг шаклланиш тарихи тугрисидаги гоялар, консепсиялар.
Миллий тараккиёт гояси ва мафкураси халкни-халк, миллатни-миллат сифатида шаклланиши ва жахон хамжамиятида уз муносиб урнига эга булишининг мухим омили сифатида.
14-Мавзу. Халкаро майдондаги жахон либерализми ва унинг асосий тамойнлларн
“Либерализм” тушунчаси, унинг мазмун-мохияти. Либерализмнинг тарихий илдизлари ва асосчилари. Антик давр фалсафий таълимотидаги илк либерал гоялар ва карашлар. Протестантизмнинг либерал гоялар ривожига таъсири. Классик либерализм ва унинг социал идеаллари. Либертаризм мухолифлари. Либерализм (еркинлаштириш) гоясининг Узбекистон ижтимоий хаёт сохаларига татбик этилиши. Эркинлаштириш концепцияси ва дастурининг амалга оширилиши, унинг ахамияти.
15-Мавзу. Консерватизм ва Социал-демократия мафкуралари
“Консератизм” тушунчаси ва мохияти. Консерватизм - давлат ва жамиятнинг тарихан таркиб топган шакли, негизининг асосларини саклаш ва химоя килиш мафкураси. Консерватизмдаги асосий окимлар, унинг кадриятлар тизими ва тамойиллари. Консерватизм фалсафасида инсон муаммоси.
Гарбий Европада аристократия манфаатларининг консерватизм мафкурасида ифодаланиши. Илк консерватизмнинг халк хокимиятчилиги, халк суверенитетига муносабати. Консерватизмнинг маърифатпарварлик ва либерализм мафкурасига муносабати. Замонавий консерватизмнинг узига хос хусусиятлари. Неоконсерватизм назариётчилари.Консерватизм ва модернизация муносабати.
Сиёсий демократия, иктисодий демократия, социал демократия, халкаро демократия ва уларнинг тамойиллари. XX асрнинг охирларида социал-демократик харакатнинг бир канча муаммоларга дуч келиши ва унинг сабаблари.
16-Мавзу. Узбекистон сайлов тизими ва сиёсий партиялар фаолияти
Сайлов тизими турлари, мохияти. Узбекистон сайлов тизими ва унинг хукукий асослари. Дастлабки сайловлар. Парламентаризмнинг шаклланиши. Сиёсий партиялар тугрисидаги конун. Жамият хаётида сиёсий партия ва харакатларнинг тутган Урни. Харакатлар стратегиясида




сиёсий партиялар фаолиятининг ошириш масалалари.





Download 45,8 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish