Ommaviy madaniyat

---

Ommaviy

madaniyat

Ommaviy madaniyat deb berilgan 

madaniyatning

 

bosh oqimiga

 kiruvchi 

gʻoya

, 

nuqtai nazar

,

koʻrsatma

, 

mem

,

[1]

 

imij

 va boshqa ijtimoiy 

fenomenlar

 toʻplamiga aytiladi. 20-asr oʻrtalaridan

boshlab ommaviy madaniyatga 

ommaviy axborot vositalari

 kuchli taʼsir oʻtkaza boshladi.

Ommaviy madaniyat koʻpincha keng aholi qatlamiga xush kelishi uchun soddalashtirilgan va

ahamiyatsiz mavzularga berilgan, deb qaraladi. Natijada ommaviy madaniyat 

dinchi

 va

kontrmadaniyatchilar

 tomonidan yuzaki, 

isteʼmolparast

, 

sensualist

 va buzuq, deb tanqid

qilinadi.

[2][3][4][5][6][7]

Ushbu maqolaning 

bet arafligi

 shubha ost idadir. 

Batafsilroq maʼlumot uchun maqola 

munozarasini

 koʻring.

Mutaxassislar (

faylasuf

 va sotsiolog olimlar)ning fikricha, hali ilm-fanda „antikultura“

(„gʻayrimadaniyat“) degan ilmiy tushuncha shakllanmaganligi uchun „Pop (ommaviy) madaniyat“

tushunchasi, nochorlikdan qoʻllanilmoqda. Chunki, „ommaviy madaniyat“, aslida madaniyatsizlik,

yaʼni maʼnaviyatsizlik va axloqsizlik sinonimidir. „Ommaviy madaniyat“ shu boisdan, eng avvalo,

yuksak isteʼdod va oʻlmas maʼnaviy-axloqiy gʻoyalar bayroqdori boʻlgan mumtoz madaniyatga,

sanʼatga

, uning boyliklariga qarshi tish-tirnogʻi bilan kurashib, uni inkor etib keladi.

Gʻarb

 dunyosining oʻzidagi faylasuflar, sotsiolog olimlar, "Bizga „Toʻqqizinchi simfoniya“

(

Betxoven

) kerak emas!" yoki 

„Mona Liza“ni

 loyga qorishtiramiz!" kabi jaholatparastlikka

Ommaviy madaniyat asoslari

---

asoslangan xitoblar „ommaviy madaniyat“ tarafdorlari va muxlislarining dasturiy qarashlari

negizini tashkil etadi, deb yozadilar.

Ajablanarlisi, gohida gʻoyatda isteʼdodli insonlar ham „ommaviy madaniyat“ targʻibotchilarining

qutqusiga uchrab, uning tegirmoniga suv quymoqda. Masalan, rassom 

Salvador Dali

 

Leonardo

da Vinchining

 „Mona Liza“ („Jakonda“) asarini kulgi qilib, 

Mona Liza

 lablari ustiga moʻylov chizgan

va „Moʻylovli Jakonda“ asarini yaratgan. Mana shunday „achchiq istehzoli, qora mazmunli

kulgi“ — „ommaviy madaniyat“ faoliyatining eng yetakchi belgilaridan biridir.

„Ommaviy madaniyat“ namoyandalari qora, zaharxanda, behayo kulguni „isyon ifodasi“ deb

bilishadi. „Nimaga qarshi isyon“ degan savol tugʻiladi. Agar „pop-madaniyat“ dunyoga „ehson“

eta yotgan „pop-art“ („tasviriy sanʼat“ desa ham boʻladi), "pop- natijalariga qarab hukm yuritilsa,

ular insoniyat yaratgan barcha qadriyatlarni isyonkorlik bilan inkor etadi: yuksak madaniyatni,

maʼnaviyatni, axloqni, yuksak orzu-maqsadlarni mensimaydi.

Ular uchun ezgulikning oʻzi yoʻq. Jumladan, 

sanʼat

 — alohida isteʼdodlar tomonidan yaratiladigan

maʼnaviy boylik, moʻʼjiza ekanligi kabi ijodning oliy mezonlari „pop-madaniyat“ tarafdorlarining

oʻta darajada gʻashini keltiradi. Ularcha, hamma sanʼatkor boʻlishi mumkin. Hamma narsa sanʼat

atalishi mumkin. „Pop-art“ — ommaviy sanʼat shu xulosa manbaida vujudga kelgan.

Chunonchi, „ommaviy madaniyat“ namoyandalaridan biri 

Karl Manning

 fikricha, atrof-borliqda,

maishiy hayotda mavjud barcha narsalar (masalan, konserva bankalari, siniq tish choʻtkalari,

mashina, vodoprovod kabilarning zanglagan boʻlaklari, turli suratlar, jurnal-gazeta qiyqimlari ham)

hayot bagʻridan alohida ajratilib, ularga muayyan tartib berilib, odamlar nazariga tutilsa, bu oddiy

chiqindilar baayni arxeologik qazilmalar chogʻida topilgan qadimgi yunonlar davriga xos osori

atiqalarday oʻzgacha ahamiyat kasb etib, „sanʼat, madaniyat namunalari“ qatoridan oʻrin olar

emish.

„Pop-art“chilarning dasturiy qarashi shundayki, ular insonni emas, aksincha, narsalar va

buyumlarni eʼzozlashadi; maʼnaviy dunyoni emas, maishiy-isteʼmolchilik his-tuygʻularini

qadrlaydilar va ularni keng ommalashtirishga intiladilar. Ularning maʼnaviy pozitsiyasi —

maʼnaviyatni oʻldirish va „narsalarga qullik“ni ragʻbatlantirishdir. Amerikaning taniqli adibi R.

Bredberi aytganidek, „ommaviy madaniyat“ maktabidan oʻtgan avlod uchun hayotning maʼnosi —

avtomobil, televizor, muzlatkichga ega boʻlish. Agar televizor ikkita boʻlsa, ularga shuncha

yaxshi.

Kitch (zarracha badiiy-estetik qimmatga ega boʻlmagan narsa va buyumlarga yuksak andoza

tusini berish),

Ommaviy madaniyat koʻrinishlari

---