|
1-Laboratoriya jumıs
Тopıraq úlgilerin fizikalıq anlizge tayarlaw
Jumıstıń maxseti:Тopıraq úlgilerin fizikalıq analizlerge tayarlaw.
Paydalanılatuǵın asbap úskeneler :
Bel
Santimetr.
Topıraq maǵlıwmatın jazıw ushın iteketkalar
Keseshe, ushı rezinalı ezgish
Qaǵaz oramları
Rezina toqpaqshalar Farfor kesesheler hám toqpaqsha
Jumıstıń barısı: Úlgi alıw ushın birinshi náwbette dala kózden keshiriledi. Onıń ulıwma maydanı, relief (bálent–pásligi), dala júzinde shaǵal hám basqa túrli denelerdiń bolmaslıǵı hámde usı dalanıń topıraǵı bir qıylı túrde bolıwı kerek. Dalanıń ulıwma maydanı tariyxta kórsetilgendey, tórt bólekke bólinedi hám onıń hár-bir bólegi ortasında kórsetilgen noqatlardan topıraqtıń 0-15 sm súrim qatlamı- ústki shirindige bay bólegi hám 15-30 sm súrim qatlamı astı qatlamlardan bel járdeminde úlgiler alınadı. Úlgiler alıwdan aldın topıraqtıń ústi iri taslar, ósimliklerden tazalap alınadı. 1-súwretke tiykarlana otırıp úlgiler 5 jerden 0,75 sm hám 5 jerden 15-30 sm qatlamlar boyınsha alınadı hám olar birge qosılıp, brezent yaki tsellofan plyonka ústinde jaqsılap aralastırıladı. Hár-biri 0,75 hám 15-30 sm li bolsa, onnan kóp topıraq úlgi sıpatında texnik tárezide 0,1 gr anıqlıqta tartıp alınadı. Úlgiler materiallardan tayarlanǵan qaltashalar yaki karton qutıshalarǵa salınadı. Úlgilerge xojalıqtıń atı, dalanıń nomeri, úlgi alınǵan kún, jil, alǵan shaxstıń familiyası, atı, lawazımı, úlginiń massası jazılıp, onıń ishine salınadı hám laboratoriyaǵa alıp kelinedi.
Laboratoriya jumısın orınlaw tártibi:
Laboratoriyaǵa alıp kelingen úlgiler laboratoriya sharayatında gáz hám suw puwları bolmaǵan jerge 2-3 kún dawamında qurıtıladı. Qurıǵannan soń, ondaǵı ósimlik qaldiqlari,tamirlari ham basqa qosimshalar terip alinadi hámde olardiń massasi bólek tarezide tartip alinadi hám úlgige qatnasi % te tabiladi.
Úlgige alingan topraq jaqsi quriǵannan keyin, ol farfor keseshede aǵash yaki rezina tayaqsha járdeminde ástelik penen iri keseksheleri maydalanadi (bunda mexanikaliq bóleksheler bóleklenip ketpesligi lazim). Sonnan soń tekseriw ushin ortasha etip topraq tayarlanadi. Buniń ushin topraq brezent yaki faner ustinde jayilip, iri keseksheler qol menen maydalaniladi. Tekseriwge ortasha topraq úlgisin aliw ushin brezenttegi topraq jaqsilap aralastiriladi ham qol yaki sizǵish penen bir tegis jayiladi.
Topraqti tekseriw ushin daladan labaratoriyaǵa alip kelingen ham quritilǵan úlginiń hámmesi labaratoriya stolina taza qaǵaz ústinde juqa bir tegis jayip qoyiladi. Soń ondaǵi iri keseksheler qol barmaqlari menen astelik penen maydalanadi. Sonnan son ulgiden 500-1000 gr topraq tekseriw ushin tartip alinadi. Tekseriw ushin alinǵan topraq labaratoriya stoli ustine jayilip, ondaǵi tas, tamir ham basqa iri mexanik qosimshalar terip alinadi. Sonnan soń tekseriw ushin alinǵan topraqqa gaz ústinde jaqsilap aralastiriladi. Keyin bir tegis juqa etilip jayiladi, ol bir neshe ketekshelerge suwrette korsetilgendey bolekshelerge bólinedi.
Ketekshelerdiń hár- birinde az- azdan topraq alinip, olardiń uliwma maselesin 300 gr nan 600 gr ǵa shekem jetkiziledi. Sol tártipte tayarlanǵan topraqtan hár bir tekseriw ushin jáne ortasha ulgi alinip, arnawli eleklerden ótkiziledi.
Misal ushin topraqtiń quramindaǵı shirindi (ósimlik, haywan qaldiqlarinan quralǵan organika) zatlardi aniqlaw ushin 0,25 mm li mexanikaliq ( tábiyiy úlken- kishi keseksheler ) tekseriw ushin 1mm li elekten ótkizilgen topraq úlgileri shisha idisqa salinip, awzi bekkem berkitilgen halda saqlanadi. Bunday idislarda saqlanǵan topraqtiń qurami hám qasiyetleri uzaq waqitqa shekem ózgermeydi.
Labaratoriya jumisi natiyjelerin esaplaw boyinsha kórsetpeler: Úlgiden ósimlik tamirlari, iri mexanikaliq boleksheler ham basqa aralaspalar ajratip alinadi. Ajratip alinǵan aralaspalar úlgi ushın alinǵan topraq massasina qatnasli % lerde tómendegishe aniqlanadi:
H = a - 100/1000, bul jerde,
H- úlgi alinǵan topraq massasi,
a- úlgige alinǵan topraq ishindegi qospa.
100- % ke ótkiziw koeffisienti
Máselen terseriw ushin alingan 1000 gr ( 100%) topraqta 25 mg mexanikaliq bóleksheler, 10 gr ósimlik tamirlari, 5 gr basqa qosilmalar bolsa, olar úlgige qaraǵanda % lerdi quraydi.
Egerde topraq quramindaǵı nirtat birikpeleri yaki ammiak muǵdarin tekseriwge tuwra kelse, alinǵan topraq úlgisiniń qurǵap qalmasliǵı kerek. Bunday terseriwler topraq qurımastan aldin tazalanadi. Topraq qurip qalsa, ondaǵi ammiaktiń bir bólegi oksidlenip nitratqa aylanip ketedi. Topraqtiń duzilisi (strukturasi) n tekseriw záruriyati kelip shiqqanda, topraq úlgisi maydalanbastan aldin terseriledi, bolmasa, topraqtiń tabiyiy duzilisi buzilip ketedi, bunday tekseriw nátiyjesi tuwra bolmaydi.
Sorawlar
Тopraq fizikasi neni uyretedi ham bul pannin awil –xojaligindagi ahimiyeti.
Тopraq ulgisin fizikaliq analizlerge tayarlawda kerek bolatugin aspab- uskeneler.
Ulgilerdi analizge tayarlaw qagiydalari.
Тopraqtin fizikaliq analizi menen ximiyaliq analizdin bir- birinen parqi.
Fizikaliq analizdin ahimiyeti nede ?
Do'stlaringiz bilan baham: |
