Orolbo‘yi haqida qisqasini aytganda — Umid bor!

Orolbo‘yi hududidagi vaziyatni qanday qilib o‘zgartirish mumkin?
Dengizning qurigan tubi tuproqshunos nuqtai nazaridan noyob tabiiy tuzilmadir: unda bir vaqtni o‘zida nimaningdir yemirilishi yuz beradi va, aksincha, qandaydir yangi narsaning paydo bo‘lishini kuzatish mumkin. Bu yashash uchun kurashayotgan qandaydir «tirik tana"dir. To‘rt ming gektardan ko‘p bo‘lgan hududda o‘zini o‘zi tiklash jarayoni ro‘y bermoqda. Tuproq tarkibi ham doimo o‘zgarib boradi: dengiz bo‘yicha nam sho‘rxok yerda saksovul 10 yil o‘sganidan so‘ng cho‘l-qum tuprog‘i yuzaga keladi. Fan nuqtai nazaridan bu ham judayam qiziq, nafaqat amaliyot nuqtai nazaridan, balki, masalan, dengizning qurigan tubidan foydalanish yoki ekologik muvozanatni o‘rnatish uchun ham. Chunki shimoli-sharqiy shamol qum, tuz, changni Mo‘ynoqqa va undan uzoqroqqa yetkazadi. Tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, hatto Arktikada ham Orol tuzini topishayotgan ekan. Qoraqalpog‘istonda mahalliy aholida ko‘p hollarda ko‘z, o‘pka kasalliklari uchrab turadi va shu bois, albatta, qumli tubni mustahkamlash uchun sharoit yaratish lozim.

Undan tashqari, suv rejimi umuman tartibga solinmagan. U yerda bir necha vetlandlarimiz, baliqchilar ko‘rfazi, Mo‘ynoq ko‘rfazi bor. Suv ko‘p keladigan yillarda suv havzalari to‘lib-toshadi va saksovul nobud bo‘lishi yuzaga keladi. Saksovul o‘rniga yulg‘un saqlanib qoladi. Kelgusi yili qurg‘oqchilik bo‘ladi, suv yo‘q, yulg‘un qurib qoladi, saksovul ham bo‘lmaydi. Dengizning qurigan tubida suv resurslarining aniq boshqaruvini yo‘lga quyish kerak, aks holda bu suv foyda keltirmaydi, u, aksincha, salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Xuddi shu hol neftchilar va gazchilarda ham uchraydi: suv ularga halaqit beradi, suvni quduqdan chetlashtirishadi va uni kerak bo‘lmagan tomonga yo‘naltirishadi. Bunday disbalans suv rejimini buzadi. Bu yerda ko‘plab savollar bor, ularni hal qilish kerak, ularning barchasi bir-biriga bog‘liq. Shuning uchun biz Akpetkaga ekspeditsiyaga katta umid qilmoqdamiz.
Agarda tavsiyalaringizga quloq solinsa, Orol dengizining istiqboli qanday bo‘ladi?

Orolbo‘yi haqida ikkita so‘z aytishim mumkin: «Umid bor». Mana shu ikkita so‘z hozirgi kunda Orolbo‘yiga taalluqlidir. Chunki hozirgacha bo‘lgan Orolbo‘yi, bu — umuman boshqa Orolbo‘yidir. Albatta, Prezidentga katta tashakkurlar bildirish lozim. U Orolbo‘yini innovatsiyalar zonasiga aylantirish haqida birinchi marotaba qaror qabul qildi va buni amalga oshirdi. BMTning Inson xavfsizligi bo‘yicha ko‘psheriklik trast fondi tashkil etildi, hozirda bu yo‘nalishda katta ishlar bajarilmoqda. Shuning uchun ham aniq umid bor. Olib borilayotgan ishlar davom ettirilishi uchun doimiylik bo‘lishini xohlardim. Ayni damda u yerda boshlangan ishlar kelajak uchun asos bo‘lmog‘i kerak va qandaydir barqarorlik bo‘lmog‘i lozim. Mana shuning uchun ham umid bor.