|
Mavzu:O'rta arsrlarda G'arbiy yevropa shaharlarida hunarmandchilik sexlari. Natural xo’jalik hukmronligi ostida o’tgan ilk o’rta asrlarda Yevropada shaharlar juda oz edi. - Natural xo’jalik hukmronligi ostida o’tgan ilk o’rta asrlarda Yevropada shaharlar juda oz edi.
- Feodal davlatlarning rivojlangan davrida esa hunarmandchilik o’sishi va savdo-sotiq ravnaqi qit’ada yuzlab shaharlarning vujudga kelishini ta’minladi. Yevropa xalqlari hayotida asosiy o’zgarishlar XI-XV asrlardagi o’rta shaharlarining vujudga kelishi va yuksalishi bilan belgilanadi.
Feodal munosabatlarning qaror topishi G'arbiy Yevropa hayotida muhim o'zgarishlarga olib keldi. Bu jarayon ishlab chiqarish qurollari takomillashuvi bilan uzviy bog'liq bo'lib, u eng avvalo hunarmandchilikning rivojlanishida shaharlarning o'rni beqiyos. O'rta asr shaharlari deb alohida urg'u berib gapiramiz. Chunonchi undan avval ham G'arbiy Yevropada Rim quldorlik imperiyasi davrida ,Rim Florensiya ,Parij London ,Kyoln Sevilya va yana bir qator shaharlar bo'lgan buning asosiy sababi :natural xo'jalik hukm surgan ilk o'rta asrlarda shaharlar o'zlarining asosiy hunarmandchilik va savdo markazi sifatidagi vazifasini o'tay olmagani bo'lgan. O'rta asr shaharlari hayotining asosini hunarmandchilik tashkil qilgan. Shahar bozorlarida sotiladigan turli buyumlar hunarmandlarning kichik ustaxonalarida tayyorlangan. Ustaxona ko'pincha hunarmandning uyida joylashgan bo'lardi . Barcha buyumlar qo'l mehnati orqali amalga oshirilgan. Hunarmandchilik tehnikasi feodal jamiyat davrida juda sekin rivojlangan. Ustachilik asosan otadan o'g'ilga meros bo'lib o'tgan. G'arbiy Yevropadagi hunarmandchilikning o'ziga xosligi unda sex tashkilotlarining borligi edi. Hunarmandlarning mushtarak manfaatlarini muhofaza qilish uchun tuzilgan bir xil kasb ustalari uyushmalari sex deb atalgan. Sex a'zolari umumiy yig'ilishida uning qonun-qoidalari majmuasi –risolalari ishlab chiqilgan Risolada ustaning qancha xalfasi va shogirdi,ish vaqti, dasgohi,ashyosi miqdori qancha bo'lishigacha belgilab qo'yilgan. Tayyor maxsulot tannarxi sex tomonidn ma'lum chegarada tiyib turilgan. ZEHE –nemischa so'z bo'lib, dastlab xalfalik muddati tugab ,yaslgan buyumni sinovga topshirishga bag'ishlangan ziyofatni shu so;z bilan atashgan .keyinchalik u hunarmandlar uyushmasi noniga aylangan. Sex nomlari joylarda har xil nomlar bilan atalgan. Masalan Fransiyada sex atilier Italiyada –artel deb atalgan. Hunarmandlar hayoti sexlar bilan uzviy bog’liq edi. Sex azolari bayramlarni birga nishonlashgan.Shuningdek shahar va qal’alarni qo’riqlashda alohida bo’linma bo’lib qatnashgan. - Hunarmandlar hayoti sexlar bilan uzviy bog’liq edi. Sex azolari bayramlarni birga nishonlashgan.Shuningdek shahar va qal’alarni qo’riqlashda alohida bo’linma bo’lib qatnashgan.
Dastlab hunarmandchilikning rivojida ijobiy rol o'ynagan sexlar XlV – XV asrlarga kelib ular o'z ijobiy xususiyatlarini yo'qotib ishlab chiqarishga xalaqit bera boshlaydi . G'arbiy Yevropada bo;lgani kabi Osiyo va Afrika mamlakatlarida turli davrda bo'lsada hunarmandchilik tashkilotlari sexlar vujudga keldi. Yevropa mamlakatlarida bo'lgani kabi sharq mamlakatlarida ham sexlar hunarmandlarning feodallarzulmiga qarshi kurash vositasi sifatida tashkil topdi. Xitoyda sexlar hunarmandlarning majburiy tashkilotlari edi . Birgiana Xanchjou shahrining o'zida Xlll asrda 414 sex bo'lgan Xitoy hunarmandchiligi yuksak darajada bo'lgan. Buni biz kemasozlikda ko'rishimiz mumkin. 600-700 kishilik mustahkam kemalar qurishgan. Bunday kemalar boshqa mamlakatlarda uchramagan
Islom mamlakatlarida , jumladan O'rta osiyoda ham hunarmandchilikning ko'plab sohalarida sexlari bo'lgan
To'qimachlik sohasi Eronda yaxshi rivojlangan
Marvda yuqori sifatli kiyimlar va gazlama tayyorlangan
Samarqandda boshqa hunarmandchilik turkari bilan bir qatorda qog'oz ishlab chiqarish yuksak darajada bo'lgan
Samarqandda boshqa hunarmandchilik turkari bilan bir qatorda qog'oz ishlab chiqarish yuksak darajada bo'lgan
Arab xalifaligidagi savdo va hunarmandchilik haqida geograf olim al – Muqaddasiy Suriya va Falastindan chiqariladigan mahsulotlarni qisqacha ma'lumotlarni keltirishimiz mumkin
Falastindan – zaytun yog'I, gazlamalar, mayiz, shoyi ko'ylaklar, sovun, meva,
Quddusdan – pishloq paxta , uzum , olma, oyna , chiroq va ignalar.
Ummondan – don, qo'zilar va asal .
Tabariyadan – gilam, qog'oz, paxta, gazlamalar
Kadasdan – ikki asosli gazlama, arqon
Kadasdan – ikki asosli gazlama, arqon
Surdan –qand, naqshli oyna
Ma'abdan – pista
Damashqdan – zaytun yog'I, gazlamalar , parcha , gunafsha yog'I , mis idishlar, qog'oz, yong'oq, mayiz.
Baysandan – guruch, xurmo
Tunisdan – kun davomida turli xil tovlanuvchi zrrin gazmoli – "buqalamun" bilan mashhur edi
Xalabdan – paxta , kiyim , kechak chiqarilgan
Bugungi kunda g'arb va sharq o'rtasida tafovut juda katta. O'rta asrlarning asosiy salmoqli davrida esa ularnning iqtisodiy taraqqiyotida farq deyarli bo'lmagan . Sharq mamlakatlari V- Xl asrlar davomida Yevropadan ilg'or bo'lgan , keyingi asrlarda Yevropa rivojlanib ketdi
.
E’tiboringiz uchun rahmat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
