Oshlarini tayyorlash texnologiyasi

4.Qovoqli manti qanday tayyorlash tayyorlanadi?
4.19. CHUCHVARA TAYYORLASH VA UNING TUGISH TEXNOLOGIYASI.
Hamir uchun masalliqlar:
Un, tuxum, tuz, suv


Nachinkasi uchun masalliqlar:
100gr qiyma, 1 bosh piyoz, ziravorlar, tuz




Tayyorlanishi:
O'rtacha yumshoqlikda hamir qoriladi. 30 minutga usti yopilib, tindirib qo'yiladi (75-rasm).


Nachinka tayyorlash:

Oddiy usul: Piyoz 0,5 sm uzunlikda to'g'raladi va go'sht, tuz va ziravorlar bilan yaxshilab aralashtiriladi.

Qovurma usul: Qizigan yog'da piyozni ozgina so'liguncha past olovda qovurib, songra go'sht, tuz, ziravorlar solinib 1-2 min qovuriladi. Tugishdan oldin sovutiladi. Qovurma usul mazaliroq chiqadi.

Chuchvaraning tugilishi:
Hamirni osti ko'rinadigan yuqalikda yoyib, 3x3(yoki 4x4,5x5)sm uzunlikda kesiladi. Nachinka hamirning yuqoriroq qismiga solinib, buklab chetlari yopishtiriladi. (Agar yaxshi yopishmasa biroz suv bilan namlanadi). Yuqoridagi ikki burchak biroz qayiriladi. Patsdagi buklanmagan qismini chap ko'rsatkich barmoq bilan ushlanib, o'ng barmoqlar bilan orqaga aylantiriladi. Uchlari bir-biriga yopishitirladi. Xoxlovchilar muzlatgichda (morozilnik) 5 kun mobaynida saqlashlari mumkin (76-rasm).
Qattiqina xamir qoriladi, zuvala kilib, to’g’rab, 10 - 12 minut tindiril quyiladi. Shundan so’ng yana bir bor mushtlab, yana zuvala qilib qo’l bilan patirga o’xshatib yoyiladi. Urvoq sepib o’xlovga o’rab, yupqa (2 mm) qilib yoyiladi. Yeymadan 5x5 sm hajmli kvadrat jildlar kesib, har birining o’rtasiga 1 choy qoshig’ida qiyma solib chuchvaralar tugiladi.
Qiymasini tayyorlash uchun qo’y go’shtining son qismidan yoki yog’liroq mol go’shtidan, yoinki xar ikkala go’shtdan tengma-teng olib qiymalagichdan o’tkaziladi. Qiymaga juda nafis xalka qilib to’g’ralgan piyoz va murch, tuz kushib yaxshilab mijig’iladi. Chuchvaralarni tugib bulgach qaynab turgan tuzli suvga solib pishiriladi. Chuchvaralar qozon yuziga qalqib chiqqanidan sung yana 1 - 2 minut qaynatiladi, sungra chovlida suzib laganga solinadi yoki har bir xurandaga alohida likopchalarda dasturxonga tortiladi. Chuchvaraga qo’shib iste’mol etish uchun ta’bga ko’ra xox, sariyog’, xox qaymoq xox, qatiq, alohida idishda beriladi.
Masalliq: xamiri uchun 500 gr oq un, 1 dona tuxum, 0,5 stakan iliq suv, 1 choy qoshig’ida tuz olinadi; qiymasi uchun 500 gr laxim go’sht, 4 - 5 bosh piyoz, 1 choy qoshig’ida tuz, 0,5 choy qoshig’ida murch kerak bo’ladi.
Kuk chuchvara
Odatdagi chuchvaraga tayyorlangandek kilib xamir qorasiz, tindirasiz, yoyiladi va jildlar kesiladi. Qiymasi bunday tayyorlanadi: terib kelingan yalpiz, otkuloq, jag’-jag’, ismaloq yung’ichka va boshqa kuklarni yaxshilab saralab, xas-chupdan tozalab, bir necha bor yuviladi va suvini sirkitib, chopiladi. Bunga bosh piyoz, kuk piyoz, sarimsoq kuki va jizza ham qushiladi. Ana shu qiyma quy yog’ida jazlanadi, jazlayotganda xom tuxum cha-kib aralashtiriladi yoki pishgan tuxumni mayda to’g’rab kushib yuboriladi, ta’bga kura tuz va murch sepib, vakti-vakti bilan kavlab turiladi va kukning seli chiqqanda olovini uchirib 10 - 15 minutga dimlab kuyiladi. Odatdagidek jildlarga tugiladi va pishiriladi.
Dasturxonga tortishda likopchalarga yoki laganchaga bir qavat qilib suziladi (kuk chuchvara ustma-ust qo’shib suzilsa sovishi qiyin bo’ladi va eyish jarayonida xamiri yirtilib, shakli buziladi). Idishga suzilgan chuchvaralarning yuziga sariyog’ yoki qaymoq surtib dastur­xonga keltiriladi.
Masalliq: xamiri uchun 500 gr oq un, 1 dona tuxum, 0,5 stakan iliq suv, 1 choy koshig’ida tuz; qiymasi uchun 1 kg xar xil baxoriy giyohlar, 3-4 bosh piyoz, bir bog’ kuk piyoz, 1 bog’ sarimsoq 150 gr quy yogi (jazlash uchun), 1 stakan jizza, 2 - 3 dona tuxum, tuz va murch ta’bga kura olinadi.
Tuxumli chuchvara
Yuqorida boshqa chuchvaralarni tayyorlashda aytib utilgandek qilib xamir qoriladi, tindiriladi, yoyiladi va jildlar kesiladi, fakat qiy­masi tuxumdan tayyorlanadi. Buning uchun tuxumni qattiqqina qilib pishirib, archib mayda to’g’raysiz? Piyozni sariyog’da uncha qizartirib yubormay jazlab olinadi va bunga maydalangan tuxumni qo’shib, tuz va murch sepib yaxshilab aralashtiriladi. Tugilgan chuchvaralarni qaynab turgan tuzli suvga solib pishiriladi.
Chovli bilan laganga yoki likopchalarga suzib, yuziga qaymoq yoki sariyog’ surtib dasturxonga keltiriladi.
Masalliq: xamiri uchun 500 gr oq un, 1 dona tuxum, 0,5 stakan iliq suv, 1 choy koshig’ida tuz olinadi; qiymasi uchun 15 - 16 dona tuxum, 5 - 6 bosh piyoz, 100 gr sariyog’, 1 choy koshig’ida tuz, shuncha murch, Yuziga surtish uchun 50 gr sariyog’ yoki 100 gr qaymoq kerak bo’ladi.
Tuxum barak
Xamiri sutda yoki tuxumda qoriladi, tindirib, yoyilgandan so’ng silliq stakan yordamida tugarak jildlar kesib olinadi. Har bir jildni ikki buklab yopishtirilib yarim oy shaklidagi chuchvaralar hosil bulib, bir chekkasini yopishtirmay «og’iz» qoldiriladi. Ichiga solinadigani tuxumdan tayyorlanadi, biroq qushma emas, quyma tarzda bajariladi. Buning uchun sariyog’ eritiladi (esli qadimiy variantida kunjut yog’ini dog’lab bir oz sovutilgan), bunga mayin to’g’ralgan piyozni solib, shigil bulib qovurilib ketmasdan olovdan olib havoda sovutiladi, tuz, murch sepib, xom tuxum chaqib, obdan aralashtiriladi. Ana shu kuymadan bir qoshiqdan ha­ligi yarim oy shaklida buklangan xamir jildlar ichiga kuyib, qaynab turgan tuzli suvga tashlay beriladi. Tuxum baraklar qozon yuzasiga qalqib chiqqandan sung yana ikki-uch minut qaynagach, chovlida suzib yassi laganga yoki xorazmcha badiya deb ataluvchi o’rtasi chukurchali la’li idishga suzib, yuziga qaymoq surtib dasturxonga tortiladi.
Masalliq: xamiri uchun 500 gr oq un, 2 dona tuxum (yoki bir sta­kan iliq sut), 0,5 choy qoshig’ida tuz olinadi; kuymasi uchun 15 - 16 dona xom tuxum, 4 - 5 bosh piyoz, 150 gr sariyog’, 2 choy qoshig’ida tuz, 1 choy qoshig’ida murch kerak bo’ladi.


Mustahkamlash uchun savollar:
1.Chuchvara xamiri qanday tayyorlanadi?
2.Chuchvara qiymasi qanday tayyorlanadi?
3.Tuxumli chuchvara qanday tayyorlanadi?
4.Ko’k chuchvara qanday tayyorlanadi?