О„simliklarning mineral oziqlanishi. Mineral elementlarning fiziologik ahamiyati



Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/41
Sana30.12.2021
Hajmi0,57 Mb.
#194320
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   41
Bog'liq
'”Αsimliklarning mineral oziqlanishi Mineral elementlarning fiziologik

          

4 N

2

O      →    4 ON + 4N

+

+4e



4 ON      →    2 N

2

O + 4 ye



+ O

2

 


------------------------------------------- 

4 N

2

O     →     O

2

+4 N

+

+4 ye-+2 N

2

               

 

Mikroelement  MnO



-2

    dukkaklilarga  xos  bo’lgan  element  hisoblanadi.  Mn 

nitratlarni  qaytarishda  ishtirok  etadi.  Dukkaklilarni  asosiy  vazifasi  nitrogenaza 

fermenti  ishtirokida  havodagi  N  ni  nitritgacha  qaytaradi.  O’simliklarni  o’sib  va 

rivojlanishida  katta  ahamiyatga  ega  bo’lgan-fitogarmon  Indol  sirka  kislotasini 

oksidlashda ham  ishtirok etadi. 



  Mis.  Mis ham temir kabi nafas olishda va fotosintezda elektron transporti zanjirida 

qatnashadi. Masalan; Fotosintez elektron transport zanjirida mis tutuvchi ko’k rangli 

oqsil  plastotsianin  tarkibiga  kiradi.  Misnni  ko’p  qismi(barg  tarkibidagi  misni  75%) 

xloroplastlarda  bo’ladi  va  shuning  bilan  birga  fenollarga  elektron  biriktirishda  yoki 

askorbin kislotani kaytarishda ishtirok etuvchi difenoloksidaza va askorbinatoksidaza 

fermentlari  tarkibiga  ham  kiradi.  Bu  fermentlarda  mis  oqsil  bilan  sulfigidril  gruppa 

orqali  birikkan  bo’lishi  mumkin.  Bu  jarayonlardan  tashqari  mis  nitratreduktaza  va 

proteaza fermentlarini faollashtiradi demak, oqsil va azot almashinuvida ham ishtirok 

etar  ekan.  Misni  kuchli  defitsidligida  muddatidan  ilgari  barglari  to’kilib  ketadi, 

o’sishi tormozlanadi va bor, rux margeneslar o’z funksiyasini bajarmaydi. 



  Rux.    Ko’pchilik  fermenlarni  faolligini  va  shuning  bilan  birga  xlorofil  sintezini, 

karboangidraza tarkibiga kiradi, CO

2

 gidrotatsiyasini katalizlab, ko’mir kislotasi hosil 



bo’lishi,  uni  suvga  va  CO

2

  parchalnishini  reaksiyalarida  ishtirok  etadi.    Bundan 



tashqari  rux  nafas  fermentlar,  fosfo-piruvat-gidrotaza,  ketozo-1-fosfataoldolaza, 

geksokinaza,  degidrogenaza,  fosfoglitserin  aldegidini  faollashtiradi.Rux  ishtirokida 

kaliy,  marganes  va  molibdenni  yutilishi  kuchayadi.  Rux  IUK,  hosil  bo’lishini  va 

triptofan  sintezini  tezlashtiradi.  O’simlikka  rux  berilganda  IUK  hosil  bo’lishi  va 

o’sish tezlashadi. 

   Rux  yetishamsligini  dastlabki  belgilari  barg  plastinkasini  tomirlari  bo’ylab,  to’q 

ko’k rang paydo bo’ladi. Rux tanqisligi davom etssa, to’qmalar nobud bo’lib, o’sish 

nuqtasi parchalanib ketadi. 

   Molibden.          Mo  bir  necha  fermentlar  ishi  uchun  muhim,  jumladan;  nitrat  azotni 

nitritga qaytarilishdagi nitratreduktaza va azotfiksatsiya qiluvchi mikroorganizmlarda 




gaz  holidagi  azotni  ammoniyga  aylantirish  uchun  javobgar  bo’lgan  nitrogenazalar 

tarkibiga kiradi. 

  Yuqori  o’simliklar  nitratreduktazasi  -  bu  flavoproteid,  molekulyar  masCasi  2OO-

3OO  kD  atrofida  bo’lib,  tarkibida  gem  va  molibden  tutadi.  Hozirgi  davrda 

nitratreduktaza yuqori o’simliklarni tarkibiga kiruvchi birdan-bir ferment hisoblanadi. 

Muhit  tarkibiga  nitratlar  va  molibden  qo’shilgandan  keyin  O,5-3  soatda 

nitratreduktaza fetmenti hosil bo’ladi. 

   Nitratreduktaza fermentini faolligi o’simlikni nitrat bilan oziqlantirilganda, ammiak 

bilan  oziqlantirgandagiga  nisbatan  10  barobar  faolligi  ortadi.  Molibden  trikarbon 

kislotalar siklidagi suksinatdegidrogenaza fermentini faollashtiradi.  

   Molibden  yetishmasligini  birinchi  belgilari  eskirgan  barglarni  xlorozga  uchirashi. 

Bu  element  yetishmasligi  natijasida  azot  almashinuvi  buziladi:  oqsil  sintezi 

kamayadi,  shuning  bilan  bir  vaqtda  aminokislotalar  va  ularning  amidlarini  miqdori 

pasayib ketadi. Molibdensiz o’simlik tarkibida askorbin kislota miqdori keskin tushib 

ketadi. Bu ME ni yetishmasligidan fosfor almashinuvi buziladi. 

     Bor.  Bu  mikroelemetlar    hujayralarni  cho’zilishida,  nuklein  kislotalar  sintezida, 

hujayralarni garmonlar ta’siriga reaksiyasi,  membranalarni normal funksiyasi uchun 

zarurligi,  bironta  fermentlar  tarkibiga  kirmaydi,  lekin,  fermentativ  reaksiyalar 

tezligiga  ta’sir  qiladi,  fermntlar  o’zi  faollashmasdan  yoki  inaktivatsiya  bo’lmasdan, 

ularni  substratiga  ta’sir  qiladi.  Borni  muhim  xususiyatlaridan  biri  oddiy  qandlar, 

polisaxaridlar, spirtlar, fenollar va boshqa  moddalar bilan  komplek birikmalar hosil 

qiladi.  Borni  saxaroza  bilan  qilgan  birikmasi,  uni  osonlik  bilan  membranadan  o’tib, 

floemada  tez  harakat  qilishiga  yordam  beradi.  Atmosferadagi  CO

2

  nishonlab 



o’takazgan tajribalar shu narsani ko’rsatdiki, bor bilan oziqlantirilganda fotosintezda 

hosil bo’lgan maxsulotlar, o’simlikni boshqa organlariga tezroq oqib o’tadi. Ehtimol 

bu holat bor ishtirokida o’simlikni tez gullashiga sabab bo’lsa kerak. 

     Bor glyukoza-1-fosfatni kraxmalga aylanishini tormozlab qo’yadi, shuning uchun 

o’simlikda bor yetishmasligidan barglarda kraxmal va qandlar ko’p to’plpnib qoladi, 

ularni poyasida, ildizida va mevasida aksincha uglevodlar oz bo’ladi. Bor oksidlanish 

jarayonlarini  faollashtiradi,  oqsillar,  ATF  sintezi,  ildizlar  orqali  kalsiyni  yutishi, 



toksik fenollar hosil bo’lishini katalizlovchi ayrim fermentlarni ingibitori bo’ishi ham 

mumkin. 


   Bor  yetishmasligidan  nuklein  kislotalar  sintezi  izidan  chiqadi.  Bu  element  boshqa 

to’qmalarni  meristemasini  shakillanishida  zarur  bo’ladi,  bor  elementisiz  organik 

kilotalarni aminlanishi tormozlanadi. 

    Xlor. Xlorid-anioni (CI




Download 0,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish