“O`tkan kunlar” romanida ufurib turgan milliy ruh

Ulugʻbek HAMDAM, filologiya fanlari doktori:
— Qodiriy asarlarining jozibadorligi, umrboqiyligi uning tilidadir. Xoʻsh, Qodiriy bizga zamondosh boʻlganida qanday tilda ijod qilgan boʻlardi? Albatta, zamonaviy badiiy tilimizda. Bunga shubha qilmaymiz. Shunisi qiziqki, har bir davr til vositasida oʻziga muhr bosadi. Qodiriyning oʻtgan asr 20-yillarida yozgan asarlari bilan 30-yillardagisining tilida sezilarli farq borligini koʻramiz. Misol uchun, adibning avvalgi “Oʻtkan kunlar” hamda “Mehrobdan chayon” romanlaridan koʻra keyingi “Obid ketmon” qissasi tili oʻrtasida ancha-muncha tafovut mavjud.
Qodiriyning 30-yillar tevaragida yozgan kichik asarlari tili ham aslida jozibali, hatto, kuzatishimizcha, 30-yillarda bitilgan Choʻlponning “Kecha va kunduz” romani tiliga birmuncha mos. Aytish joizki, hozirgi adabiy til mezonlarimizga ancha yaqin keladi.
Bundan shunday xulosa kelib chiqadi: hozirgi adabiy tilimiz arxaizm, jargon, sheva, maʼlum ijtimoiy qatlamlarga xos tildan “qutulib” olguniga qadar maʼlum zamonlar va bosqichlardan oʻtishiga toʻgʻri kelgan. Buni Qodiriyning asarlari isbotlab turibdi.
Sobir OʻNAROV yozib oldi (“Xalq soʻzi”).