|
Mog’or zamburug’i atrof muhit qulay bo’lganda (issiq, qorong’i, nam va h.k.) oziq-ovqat mahsulotlarida hosil bo’lishi mumkin. Mog’or zamburug’lari organizmga kirganda kuchli oziq-ovqatdan zaharlanishga olib kelishi mumkin. Achitqilar tarkibida namlik va shakar bo’lgan oziq-ovqatlarda ko’payishi mumkin. Ularning organizmga kirishi organizmga xush kelmaydi.
Zararli bakteriyalar oziq-ovqat sifatini buzadi va buning natijasida ham zaharlanish yuzaga kelishi mumkin. Ular inson organizmiga quyidagi yo’llar orqali kirishi mumkin:
Yuvilmagan qo’llar;
Iflos sirt;
Iflos suv;
Kuyish va jarohatlar;
Uy (va nafaqat) hayvonlari va boshqalar.
OVQATLANISH GIGIENASI QOIDALARI QANDAY?
Oziq-ovqat gigienasiga qat’iy rioya qilishga qaror qilsangiz, quyidagi tavsiyalarni bajaring:
Meva va sabzavotlarni yuvish;
Mahsulotning yaroqlik muddatiga e’tibor berish;
Faqat qaynatilgan suv ichish;
Qo’llarini yaxshilab yuvish;
Ovqatni qo’llar bilan yemaslik va ovqatlanayotganda barmoqlarni yalamaslik;
Oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilishda tez-tez ishlatiladigan buyumlarni (pichoq, sanchqi va hokazo) dezinfektsiyalab turish;
Chiqindilarni oshxonadan o’z vaqtida chiqarib turish;
Ovqatlanayotganda shoshilmaslik;
Ovqatni yaxshilab chaynash;
Ovqat paytida suyuqlik ichmaslik;
Ovqatni avval suyuqroq taomlardan boshlab, yakunida quyuqroq taomlar bilan tugatish;
Har kuni bir xil vaqtda ovqatlanish;
Faqat to’g’ri ishlov berilgan mahsulotlarni (termal va h.k.) iste’mol qilish.
Mavzu :Ovqatlanish gigiyenasi
Reja:
1.Ovqatlanish gigiyenasi haqida tushuncha.
2.Bolalar va o'smirlarda ovqatlanish gigiyenasi.
3.Noto'g'ri ovqatlanishdan kelib chiqadigan kasalliklar.
Ovqatlanish gigiyenasi-gigiyenaning tarmog'i,sog'lom odamning to'fi va bekamu ko'st ovqatlanish muammolarini o'rganadigan fan.Uning mustaqil bo'limi diyetologiya bemorlar ovqatini o'rganadi va parhez ovqatlar tarkibini ishlab chiqadi.Go'daklik davridagi ovqatlanishni o'rganish ham ovqatlanish gigiyenasining mustaqil bo'limidir.
Ovqatlanish gigiyenasi odamning ovqatlanishini jins,yosh,kasb,mehnat xarakteri,jismoniy zo'riqish,iqlim sharoiti,milliy va boshqa xususiyatlari,turli hududlardagi aholi ovqatining miqdori va sift tomonlariga bog'lab o'rganadi va kishilarning mehnat sharoitiga qarab oziq moddalarga ehtiyojini belgilab beradi.Ovqatlanish gigiyenasi korxonalarning jamoalari,maktablardagi,maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar va boshqa muassasalarning bolalar jamoalari uchun rational ovqat ishlab chiqish,umumiy ovqatlanish va ovqat sanoati korxonalarida oziq-ovqat masalliqlarini zararli moddalar qo'shilishidan saqlashga doir ta'sirli sanitariya nazorati usullarini ishlab chiqish,ovqat sanoati,savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarini loyihalash kabilar ovqatlanish gigiyenasining amaliy vazifalaridir.
Ovqatlanish gigiyenasi o'z tadqiqotlarida kimyo,mikrobiologiya,fiziologiya,stomatologiya,iqlimshunoslik va boshqa fanlarning ilmiy ma'lumotlariga tayanadi.O'zbekiston Respublikasida ovqatlanish gigiyenasi sohasidagi ilmiy tadqiqotlarni respublika diyetologiya markazi, ToshTIning ovqatlanish gigiyenasi kafedralari,shuningdek,sanitariya gigiyena ilmiy tadqiqot instituti,laboratoriyalari va bo'limlari,don,go'sht va sut,konserva va sabzavot quritish ,konditer sanoati va boshqalarning nazorat tarmoqlari olib boriladi.
Bolalar va o'smirlar gigiyenasi-gigiyenaning bir sohasi.Go'dasohasi.Go'daklikdan boshlab to 17-18 yoshgacha bo'lgan bolalar va o'smirlarning salomatligini saqlash va mustahkamlash masalalari bilan shug'ullanadi.Hayot sharoiti,o'quvtarbiya va mehnatning o'sayotgan organizmning kamol topishi va salomatligiga qanday ta'sir qilishini o'rganish va shunga asoslanib,yosh avlodning sog'lom o'sishiga hamda har tomonlama to'g'ri rivojlanishiga yordam beradigan gigiyena tadbirlarini ishlab chiqish bolalar va o'smirlar gigiyenasi vazifasidir.
Bolalar va o'smirlar sog'lig'ini o'rganish va saqlashda biologik va ijtimoiy omillar,tashqi music hamda umumiy taraqqiyot qonunlarining bolalar va o'smirlar organizmiga ta'sirini o'rganish talab etiladi. Har bir yoshga oid kasalliklarning kelib chiqish sabablarini aniqlash va kasalliklarning oldini olish chora tadbirlarini belgilash va hayotga tatbiq etish imkonini beradi.Hozirgi yosh avlodning sog'lig'ini belgilangan muddatda tekshira borish bilan birga antropantropometrik usullarni qo'llash orqali ularning jismoniy rivojlanishi aniqlanadi.
Katta yoshli odam uchun 1 kecha kunduzda o'rta hisobda 100 Gramm yog' kerak.Iste'mol qilingan yog'ning 70-75%hayvon,25-30%o'simlik yog'idan iborat bo'lishi shart.6 oylikdan 4yoshgacha bo'lgan bolalarning har kg vazniga 3,5-4gr ,maktabgacha yoshda2-2,5gr yog' zarur Yog'lar yetishmaganda bola ozib ketadi ,ortiqcha qabul qilinganda esa oziq moddalar va oqsillarni o'zlashtirish buziladi.
Zaharlanish bakterial va bakteriyasiz turlarga bo'linadi .Bakterial zaharlanish turiga salmonella kiradi.Zaharlanish belgilari:bir kun o'tgach o't pufagi atrofida og'riq paydo bo'ladi,qusadi,ich ketadi,bosh og'riydi,Teri shipshape,sovuq ter bosadi.
Botulizm kasaligi Tabiatda keng tarqalgan botulinum tayoqchasi bilan zararlangan ovqatni iste'mol qilish orqali odam o'to'tkir zaharlanadi.Bir necha soat o'tgach zaharlanish belgilari paydo bo'ladi:muscular bo'shashadi,ko'zi yaxshi ko'rmaydi,og'zi quriydi,nutqi buziladi,nafas olish qiyinlashadi,bemor halok bo'lishi mumumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
