O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a

Suitsid chog‘ida qo‘llaniladigan usullar 
Suitsidda yoki suitsidal urinishda foydalaniladigan usullarning 
tanlanishi ko‘p jihatdan tarbiyaning umumiy madaniyati, estetik 
mezonlar, suitsid sodir etish paytidagi vital kechinmalar (og‘riqdan, 

---

129
qondan qo‘rqish), shuningdek u yoki bu usulni qo‘llay olish 
imkoniyati bilan bog‘liq. Qo‘llaniladigan usul ham niyatning 
jiddiyligini aks ettirishi mumkin, chunki ularning ayrimlari, masalan, 
juda katta balandlikdan sakrash, yashab qolishni deyarli imkonsiz 
qiladi. Ayni vaqtda dorivor preparatlarni qabul qilish singari usul o‘z 
vaqtida tibbiy yordam ko‘rsatilsa, qutqarish uchun imkon berishi 
mumkin. Biroq o‘ylangan natijaga olib kelmagan o‘zini o‘ldirish 
usulidan foydalanganlik har doim ham reja jiddiy emasligidan dalolat 
bermaydi. O‘zini o‘ldirishning g‘alati usullaridan foydalanish 
aksariyat hollarda shaxsda psixoz mavjudligini ko‘rsatadi. 
O‘zini o‘ldirish va bunga suiqasd usullari foydalanilish soni bilan 
farq qiladi. Yakunlangan o‘zini o‘ldirishlarda foydalanilish soniga 
ko‘ra suitsidlar quyidagicha taqsimlanadi: o‘zini osish, zaharlash, 
yoqish va boshqalar. 
Suitsidal urinishlarda taqsimot boshqacha tartibga ega: o‘zini 
zaharlash, qon tomirlarini kesish, osish va boshqalar. 
Ayollar ko‘pincha o‘zini zaharlash va yoqish usulidan, erkaklar 
esa o‘zini osish usulidan foydalanadilar. 
O‘zini o‘ldirishdan halok bo‘lgan shaxslar ko‘proq zo‘rlikka 
asoslangan usullar – o‘zini osish, o‘zini yoqish, balanddan sakrash 
usullaridan foydalanadilar, ayni vaqtda o‘zini o‘ldirishga suiqasd 
qiluvchilar ko‘proq zaharlash va qon tomirlarini kesish usullarini 
qo‘llaydilar. Shunday qilib, suitsid usulining tanlanishi niyatlarning 
jiddiyligi va yakunlangan o‘zini o‘ldirish bo‘lishining xavfidan 
bilvosita dalolat berishi mumkin.