О`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti transport va logistika fakulteti «hayot faoliyati xavfsizligi»

1-LABORATORIYA ISHI
Yonuvchi suyuqliklarning o‘t olish haroratini aniqlash.
Ishning maqsadi: Tez yonuvchan va yonuvchan suyuqliklarni chaqnash haroratini aniqlash va ularga baho berish.
Kerakli asbob va uskunalar
Suyuqliklarning chaqnash haroratinini aniqlash uchun quyidagilar ishlatiladi:
-chaqnash haroratini aniqlovchi asbob (PVNE);
-barometr;
-sekundomer;
-kuchlanishni tartibga solib turuvchi asbob (reguliyator)
-havosi so‘rib turiladigan shkaf;


Umumiy ma’lumotlar
Ma’lumki chaqnash harorati 61⁰S gacha suyuqliklar tez yonuvchi (YeAS) va chaqnash harorati 61⁰S dan yuqori bo‘lgan suyuqliklar yonuvchi suyuqliklar (YoS) deyiladi.
Elektr uskunalarining tuzilish qoidalari (PUE) bo‘yicha barcha portlash tug‘iladigan miqdorda YeAS yoki YoS ishlatiladigan yoki saqlanadigan xonalar portlash xavfi mavjud xonalar hisoblanadi.
Yonuvchan modalar saqlanadigan yoki ishlatiladigan esa yong‘in xavfi mavjud xonalar hisoblanadi.
Yonuvchi moddalar 3 ta agregat xolatda bo‘lishlari mumkin: gazsimon, suyuk va kattik. Moddalarning yongin va portlash xavfini aniklashda ularni agregat xolatlarga bo‘lish uchun kuyidagicha tasnif beriladi:
Gazlar – bug‘larining absolyut bosimi 50 ºS haroratda 300 kPa yoki undan katta bo‘ladigan moddalar;
Suyukliklar – erish temperaturasi 50 ºS dan oshmaydigan moddalar;
Qattik moddalar - erish temperaturasi 50 ºS dan katta bo‘lgan moddalar;
Changlar – zarrachalari o‘lchamlari 850 mkm dan katta bo‘lmagan maydalangan qattik moddalar.
Ishlab chikarishda gaz yoki bug‘ konsentratsiyasi aralashmada 0...100 % gacha o‘zgarishi mumkin. Lekin bu aralashmalarning xammasi xam portlovchi yoki yonuvchi bo‘la olmaydi.Aralashma portlovchi yoki yonuvchi bo‘lishi uchun gaz , bug‘ konsentratsiyasi portlovchi konsentratsiyalar chegaralari oralig‘ida bo‘lishi lozim. Bunday kattaliklar:

• 
  alangalanishning pastki konsentratsiya chegarasi (APKCh);
  
• 
  alangalanishning yukori konsentratsiya chegarasi (AYuKCh) deb ataladi.
  

Yonuvchi suyuqliklarning yongin xavfi quyidagi kattaliklar bo‘yicha olib boriladi:

• 
  chaqnash temperaturasi;
  
• 
  o‘z-o‘zidan alangalanish temperaturasi;
  
• 
  alangalanish soxasi (alangalanishning temperatura chegaralari bilan).
  

1-rasm.Chaqnash haroratini aniqlovchi PVNE asbobi.
1-latunidish, 2- havovannasi, 3-elektrisitkich, 4-aralashtirgich, 5-gorelka, 6-egiluvchanuzatgich, prujinalidastak, 8-termometr.