|
Yetakchi belgilardan biri bo'yicha tartib raqamlar soni ortib
borishida kiyim orqali aholining qoniqish darajasi
(o'lchovlar orasidagi oraliq — 0,5o)
13.1-jadval
Tartib
raqami
|
Qoniqish darajasi
chegarasi Mo
|
Qoniqish
darajasi P, %
|
Qoniqish darajasining
ortishi, %
|
1
|
0,25
|
19,7
|
19,7
|
2
|
0,50
|
38,3
|
18,6
|
3
|
0,75
|
54,7
|
16,4
|
4
|
1,00
|
68,3
|
13,6
|
5
|
1,25
|
78,9
|
10,6
|
6
|
1,50
|
86,6
|
7,7
|
7
|
1,75
|
92,0
|
5,4
|
8
|
2,00
|
95,5
|
3,5
|
9
|
2,25
|
97,6
|
2,1
|
10
|
2,50
|
98,8
|
1,2
|
11
|
2,75
|
99,4
|
0,6
|
12
|
3,00
|
99,7
|
0,3
|
13
|
3,25
|
99,9
|
0,2
|
14
|
3,50
|
99,95
|
0,05
|
15
|
3,75
|
99,98
|
0,03
|
|
|
|
|
Shunday qilib, ikkita o'lcham belgisi orasidagi farqni kamay-tirilib qoniqish darajasini shuncha marta oshirish uchun o'lcham variantlar sonini ko'paytirish kerak. Bundan kerakli oicham-larning qulay sonlarini topishda qo'shni o'lchamlar orasidagimasofa muhim ahamiyatga egaligi ko'rinadi. Bu masofa erkin tanlanmaydi. Qoniqish darajasiga erishish o'lcham belgilarining o'zgaruvchanligiga hamda farqsizlik intervaliga bog'liq bo'ladi.
Nazorat uchun savollar
1. O'lchamlar tipologiyasi deganda nimani tushunasiz?
2. Antropometrik standartlarni o'rganishda qanday talablarni e'tiborgaolish zarur? 3. Yetakchi o'lchamlarga nimalar kiradi?
4. Qanday o'lchamlar yordamchi deb hisoblanadi?
5. Antropometrik o'lchamlar bir-biri bilan qanday bog'lanadi?
6. Befarqlik intervali o'z ichiga nimalami oladi?
7. Ko'krak aylanasi bo'yicha befarqlik intervalining miqdori.
8. Bo'y bo'yicha befarqlik intervalining miqdori.
9. Bo'ksa aylanasi bo'yicha befarqlik intervalining miqdori.
14. MAVZU Antropometrik belgilarning taqsimoti o`zgaruvehanligming qonuniyati
Aholining tipik figuralar sistemasidan qoniqqanligi to‘g4risida tushuncha. Antropometrik belgilar o‘zgaruvchanligi va taqsimoti qonuniyatlari. Tadqiqotlarning tanlov uslubi. Antropometrik belgilar variatsion qatorini tuzish | prinsiplari. Antropometrik standartlar to‘g‘risida tushuncha.
Tayanch so`z va ibоralar:
Yetakchio'lchamlar. Befarqlik intervali. Yordamchi o'lchamlar qiymatini hisoblash.
O'lcham tipologiyasining qurilishi uchun olingan barcha an-tropometrik materiallarga antropometrik ishlov berilgan. Har bir belgi uchun shunday qiymat topiladiki, bu tanlashdagi miqdorlaro'zgamvchanligini va tegishlicha general majmuyini xarakterlaydi. Matematik statistika fani general majmuyi va tanlash nisbati masalalarini o'rganadi.
Kishilar guruhi o'rganilganda, kichik yoki katta o'zgaruvchanlik aniqlanadi. Mazkur qator bo'yicha o'zgaruvchanlik belgilari to'g'risida fikr yuritib bo'lmaydi. Shuning uchun statik kattaliklarning asosiy parametrlari variatsion qatorda aniqlanadi.
VARIATSION QATORNING ASOSIY PARAMETRLARI
Variatsion qatorning tuzilishi - bu antropometrik materiallarga statik ishlov berishning birinchi bosqichi. Statik ishlov be-rishning keyingi bosqichi asosiy parametrni hisoblash, statik para-metrni aniqlash, belgilar kattaliklari, ularning o'zgaruvchanligi to'g'risida fikr yuritish imkonini beradi. O'lchash natijasida olingan variatsion qatorning asosiy parametrlari hisoblanadi:
1. O'rtacha arifmetik kattalik va uning xususiyati - M.
2. O'rtacha kvadratik og'ish — a.
3. Variatsiya koeffitsiyenti — v.
4. O'rtacha arifmetik kattalik, o'rtacha kvadrat og'ish va variatsiya koeffitsiyentidagi xatolik: m(M), m(a), m(v).
5. Aniqlik ko'rsatkichi — R.
6. Kuzatuvlar soni — N.
Variatsion qator belgilar qiymatidan tashkil topgan, sinf intervaliga guruhlangan bo'lib, har bir interval chastotasiga tegishli ikki qator sondir.
O'rtacha arifmetik kattalik
Chastotalarning taqsimlanish qatori bir o'lchamli taqsimlanish deyiladi. Variatsion qator to'g'risida fikr yuritish uchun uning asosiy parametrlarini aniqlaymiz. Variatsion qatorning eng muhim parametri o'rtacha arifmetik kattalik hisoblanadi. Bu kattalik M deb belgilanadi. O'rtacha arifmetik kattalikning umumiy formulasi:
bu yerda: X— belgi qiymati; Y.X — barcha belgilar qiymatining yig'indisi; N — kuzatuvlar soni.
O'rtacha arifmetik kattalik — bu barcha belgilar qiymati yig'indisining kuzatuvlar soniga nisbatidir. Mazkur variatsion qator uchun belgilarning qaysi qiymati xarakterli ekanligini ko'r-satadi. O'rtacha arifmetik kattaliklarning asosiy xususiyati shun-dan iboratki, uning asosiy va barcha og'ish yig'indisi nolga teng.
O'rtacha kvadratik og'ish
O'rtacha kvadratik og'ish ham muhim parametr bo'lib, qaysi chegaralarda belgilarning o'zgarish darajasini xarakterlaydi. Umumiy formulasi:
bu yerda: Z(X — M)2 — o'rtacha arifmetik kattalikdan belgilarning og'ish kvadrati yig'indisi; N - kuzatuvlar soni.
O'rtacha kvadratik og'ish — nomlangan son. Quloch ochish belgisining o'zgarishi qancha katta bo'lsa, o'rtacha kvadratik og'ish ham shuncha katta bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
