O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim Vazirligi Farg‘ona Politexnika Instituti «Texnologik mashina va jihozlar»

1-rasm. Gorizontal tekisligida qamrash burchagini aniqlash sxemasi.
Vertikal va gorizontal tekislikdagi qamrash burchaklarini bilgan holda, konusli maydalagichning qamrash burchagini quyidagicha aniqlash mumkin:
; (2)
bu yerda: ρ_dv.max- harakatlanishdagi ishqalanish burchagining maksimal qiymati.
Hisoblashda maydalanadigan material bo‘laklarini garantiyali qamrash maqsadida tinch holatdagi ishqalanish burchagi emas, balki, harakatlanishdagi ishqalanish burchagi olinadi. Amalda tekislikning joylashuvi qiziqtirish uyg‘otadi, bunda vertikal tekislikka nisbatan qirqimning ko‘rilayotgan nuqtadagi maksimal qamrash burchagi yotadi. Vektorli uchburchakdan kelib chiqqan holda qamrash burchagini quyidagicha ifodalash mumkin:
(3)
(4)
munosabatga ko‘ra ushbu tekislikdagi vertikalga nisbatan burchak og‘ishi aniqlanadi.
bu yerda: μ- og‘ish burchagi.
Shunday qilib, tekislikdagi maksimal qamrash burchagi vertikalga nisbatan yuqorigi va quyi (pastki) zonalarda turli xil burchaklarda og‘adi. Maydalash zonasidan material bo‘laklari yuqoriga otilish holatlarida ular vertikalga nisbatan μ burchak ostida uchib chiqadi. Ko‘rinib turibdiki, bu burchaklar siqilish yo‘li jarayonida o‘zgaradi va bu o‘zgarish ko‘proq konuslari kesishgan o‘qli maydalagich sxemalarida ro‘y beradi.
8- AMALIY MASHG‘ULOT
VALIKLI MAYDALAGICHLAR TALAB ETADIGAN QUVVATNI HISOBLASH


Amaliy ishning maqsadi: Valikli maydalagichlar talab etadigan quvvatni hisoblashdan iboratdir. Hisoblash natijalari asosida valikli maydalagichning afzalliklari va kamchiliklari to‘g‘risida xulosa qilish.


Valikli maydalagichlar talab etadigan quvvatni hisoblash asoslari: Valikli maydalagichlar qattiq materiallarni maydalash va xuddi shuningdek, gil tuproqli plastik materiallarni maydalanishi uchun qo‘llaniladi. Qurilish materiallari sanoatida asosan valikli maydalagichlar plastikli gil tuproq materiallarni maydalanishi, ular maydalanishi va plastikligi bilan bir qatorda amalga oshirilishi uchun qo‘llaniladi.
Valning o‘rtacha solishtirma bosimini aniqlash uchun quyidagi formulani yodga olamiz:
R = σF n, (1)

bu yerda: σ – deformatsiya yuza kelgandagi kuchlanish, n/m²; F – jismning ko‘ndalang kesishish yuzasi, m²;

Shunday qilib, valning o‘rtacha solishtirma bosimi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
r_o‘r. = k·σ_oq.· 2h_n.q. / (δ – 1) ∆h · [(h_n.q. / h_q)^δ – 1] n/m², (2)

bu yerda: k – koeffitsient, 1,15 ga teng deb qabul qilinadi;

σ_oq. – oquvchanlik chegarasi, n/m²;
h_n.q. – neytral qatlamning qalinligi, m;
δ – koeffitsient, quyidagi nisbatda aniqlanadi:

δ = μ / tg α/2 ,

(3)

bu yerda: μ – valik va material orasida ishqalanish koeffitsienti;

α – qamrash burchagi;
∆h – materialni chiziqli siqilishi, m;
h_q – materialning lentadan chiqadigan qalinligi, m.
Maydalagichda valning o‘rtacha solishtirma bosimini val diametri 0,8 m va val eni 0,6 m , uning tirqishi 0,004 m bo‘lganda aniqlaymiz.
h_n.q. ≈ √ h_bosh. h_q , (4)
bu yerda: h_bosh. – tushayotgan materialning boshlang‘ich qalinligi, tushayotgan bo‘laklarning eng katta o‘lchami, m;